Το 2021 θα πρέπει να τιμήσουμε την ιστορία μας, τους ήρωες και τον λαό μας αλλά και τους φιλέλληνες, ειδικά για την τοπική μας ιστορία, τον «Λόρδο Βύρωνα». Μέσα από τα γραπτά του ίδιου και των φίλων του που τον συνόδευαν (θα διαβάσουμε αποσπάσματα από τα γραπτά τους για το ταξίδι και την παραμονή σε Κεφαλονιά-Ιθάκη σε μετάφραση), βλέπουμε ότι η ολιγόμηνη παραμονή του στα νησιά μας (σχεδόν 5 μήνες) ήταν πολύ περισσότερο από απλή επίσκεψη. Εδώ το έργο του, η συμβολή του στον σκοπό στον οποίο αφιερώθηκε, τον ίδιο σκοπό των Ελλήνων, ήταν ουσιαστική.
Παρότι είναι γνωστός ως «Λόρδος Βύρων» (1788-1824) νομίζω είναι πιο πρέπων να τον αναφέρουμε με το όνομα του, καθώς θαυμάστηκε επειδή ήταν ποιητής, θαυμαστής του πολιτισμού, της ιστορίας και της ελευθερίας και όχι επειδή είχε τίτλο ευγενείας. Επίσης ενώ Λόρδοι Μπάιρον μπορεί να έχουν υπάρξει πολλοί, ο ποιητής και φιλέλληνας ήταν ένας, ο Τζωρτζ Γκόρντον Μπάιρον (George Gordon Byron). Όταν ο Γκόρντον έγραφε «Αν είμαι ποιητής το οφείλω στον αέρα της Ελλάδας» δεν έλεγε όλη την αλήθεια, δεν έγινε ποιητής στην Ελλάδα, απλώς αυτή φαίνεται πως κέρδισε έναν ακόμη θαυμαστή που την εξύμνησε και αυτός έτυχε να είναι ένας ποιητής.
Ακολουθούν αποσπάσματα από το ημερολόγιο του συνταξιδιώτη του Κόμη Peter Gamba «Μια αφήγηση του τελευταίου ταξιδιού του Λόρδου Μπάιρον στην Ελλάδα» (“A Narrative of Lord Byron’s Last Journey to Greece. Extracted from the journal of Count Peter Gamba” published 1825) (μετάφραση: Τηλέμαχος Μπεριάτος):
(Το ταξίδι)
«…Αναχωρήσαμε από το Λιβόρνο (Leghorn, Ιταλία) την 23η Ιουλίου (1823), με ευνοϊκό άνεμο και ευχάριστο καιρό. Παραπλεύσαμε τη νήσο Έλβα (Elba). Στο Λιβόρνο ο Λόρδος Μπάιρον είχε λάβει τον πρώτο τόμο των απομνημονευμάτων του Las Casas: δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε που είχε στραφεί η συνομιλία μας για κάποιο διάστημα. Ο Λόρδος Μπάιρον ενδιαφέρθηκε πολύ για κάθε θέμα σχετιζόμενο με τον Ναπολέοντα. Κανείς άλλος δεν κατάλαβε καλύτερα τον χαρακτήρα και τη μεγαλοφυία αυτού του εξαιρετικού άνδρα. Πλεύσαμε κοντά στη νήσο Στρόμπολι (Stromboli) μια καθαρή νύχτα, αλλά ο Λόρδος Μπάιρον που δεν είχε δει ποτέ ηφαίστειο, δεν είχε την τύχη να δει μια έκρηξη. Μερικά φώτα εμφανίζονταν περιστασιακά στην βουνοπλαγιά, τα οποία πρόθυμοι αρχικά να τα αποδώσουμε στην ηφαιστειακή δραστηριότητα, αναγκαστήκαμε να αναγνωρίσουμε ότι προέρχονταν από μερικά σπίτια.
Ήταν πρόθεση μας να πιάσουμε στη Μεσσήνη (Messina), αλλά εισερχόμενοι στα στενά, σηκώθηκε ζωηρός, ευνοϊκός άνεμος και ο Λόρδος Μπάιρον, ανυπόμονος να φτάσει στα Ιόνια Νησιά, έδειξε απρόθυμος να χάσει έστω και μια στιγμή. Αφήνοντας πίσω τα στενά, απολαύσαμε το υπέροχο θέαμα του όρους Αίτνα, εκείνη την ώρα καλυμμένο σε πυκνό σύννεφο καπνού.
Στις 2 Αυγούστου φτάσαμε ανάμεσα στην Ζάκυνθο (Zante) και την Κεφαλονιά (Cephalonia). Ο άνεμος μας έσπρωχνε μακριά από την Ζάκυνθο – παρ ‘όλα αυτά επιχειρήσαμε να τραβήξουμε για Κεφαλονιά, αλλά δεν το κατορθώσαμε μέχρι το επόμενο πρωί. Ο Λόρδος προτίμησε να αποβιβαστεί εκεί λόγω των γνωστών φιλελεύθερων αισθημάτων του Διοικητή. Τίποτα δεν συνέβη κατά την διάρκεια του ταξιδιού μας. Ο Λόρδος Μπάιρον απολάμβανε εξαιρετική υγεία και ήταν πάντα σε καλή διάθεση. Γενικά παρέμενε στο κατάστρωμα και καθώς ποτέ δεν ξεντυνόταν για να ξαπλώσει, συχνά σηκωνόταν τη νύχτα. Έπαιρνε τα γεύματα του στο κατάστρωμα. Φρούτα, τυρί και λαχανικά, αρκεί να διατηρούνταν φρέσκα, αποτελούσαν την διατροφή του. Διάβαζε και συζητούσε πολύ. Ήμασταν όλοι πρόσχαροι. Η παρουσία του Ιόνιου τυχοδιώκτη και μόνο μας έδινε αιτία για ανησυχία. Ο γερόλυκος καπετάνιος Scott, ένας απλός έντιμος ναυτικός, συχνά διασκέδαζε τον Λόρδο Μπάιρον με τις γραφικές του παρατηρήσεις.
(Άφιξη στην Κεφαλονιά, συναντώντας τον Νάπιερ)
Το πρωί της 3ης Αυγούστου ρίξαμε άγκυρα στο Αργοστόλι, το κύριο λιμάνι της Κεφαλονιάς.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Λόρδος Μπάιρον πήγε στα Ιόνια Νησιά έντονα προκατειλημμένος ενάντια στον Sir Thomas Maitland και την διακυβέρνηση του, την οποία θεωρούσε εχθρική για τον ελληνικό σκοπό, παρά το γεγονός ότι η ευνοϊκή αλλαγή που είχε λάβει χώρα στα αισθήματα του Αγγλικού υπουργικού συμβουλίου ήταν πιθανό να παράγει μια παρόμοια αυτή στα αισθήματα της κυβέρνησης των Ιονίων. Αναμφίβολα η άφιξη του στα Ιόνια Νησιά, σε μια τέτοια αποστολή, δεν μπορούσε παρά να είναι ενοχλητικό εξίσου για τους κυβερνήτες και για αυτόν. Για αυτούς τους λόγους αποφάσισε να διατηρήσει μια συμπεριφορά ανίκανη να διεγείρει κάθε υποψία.
Ο επιτόπιος διοικητής συνταγματάρχης Napier, απουσίαζε από το νησί. Είχε συνοδεύσει τον στρατηγό Adam και τον ναύαρχο Moore σε μια διάσκεψη με τον Captain Pacha (πιθανά ο Kapudan Pasha, δηλαδή ο Αρχιναύαρχος) σχετικά με ορισμένες παραβάσεις, εκ μέρους των Τούρκων, της ουδετερότητας των Ιονίων Νήσων.
Οι πρώτες πληροφορίες σχετικά με την Ελλάδα ήρθαν από τον Αρχηγό της Λιμενικής Αρχής, έναν Κεφαλονίτη – λίγη αλήθεια και πολλή υπερηφάνεια. «Οι Έλληνες», είπε, «τώρα ενωμένοι, δεν θα δεχθούν επίθεση – όχι, θα επιτεθούν: ο τουρκικός στόλος βρίσκεται σε αυτές τις θάλασσες, αλλά ο στόλος της Ελλάδας αναμένεται από μέρα σε μέρα και θα τις καθαρίσει και θα τους καταστρέψει». Λίγο αργότερα, ο κύριος Kennedy, γραμματέας της κυβέρνησης, ήρθε στο πλοίο και είπε τα πράγματα πολύ διαφορετικά. Λίγα ήταν γνωστά μας πληροφόρησε, για τις εσωτερικές ανησυχίες της Ελλάδας. Και οι δύο πλευρές φέρονταν νωχελικά, μια περίσταση κάπως υπέρ των Ελλήνων, αλλά αυτό έτεινε να προκαλέσει διαφωνία, η οποία κέρδιζε έδαφος. Οι Τούρκοι είχαν κατοχή της θάλασσας, και οι Έλληνες βρίσκονταν αδρανείς στα λιμάνια της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών (Hydra, Spezzia, Ipsara).
Οι αξιωματικοί του 8ου Συντάγματος έδειξαν στον Λόρδο Μπάιρον κάθε ευγένεια, όπως και όλες οι αγγλικές αρχές του νησιού. Ο Λόρδος ήταν συνετός με την ευγένεια τους και δέχτηκε μια πρόσκληση να δειπνήσει στα διαμερίσματα τους – όχι μια ασήμαντη θυσία για τις Πυθαγόρειες συνήθειες του (σ.σ. ο Πυθαγόρας ήταν επίμονος χορτοφάγος). Μετά από δυο μέρες ο διοικητής επέστρεψε και του έδωσε κάθε προσοχή.
Οι πληροφορίες που λάβαμε από τον συνταγματάρχη Napier δεν μας έδωσαν πλήρη εικόνα για την κατάσταση στην Ελλάδα. Μια μεγάλη επιθυμία για δράση εμφανίστηκε και στις δύο πλευρές και μια ατυχής τάση για να καταπιεστούν οι διαφωνίες. Εντωμεταξύ αναφέρθηκε ότι ο κ. Blaquiere είχε επιστρέψει στην Κέρκυρα και ότι ο διάσημος Μάρκος Μπότσαρης, στον οποίο μας συνιστούσαν ιδιαίτερα, βρισκόταν στο Μεσολόγγι. Ο Λόρδος Μπάιρον πριν γίνει έστω και ένα βήμα, έκρινε συνετό να αποστείλει δύο αγγελιοφόρους, έναν στην Κέρκυρα (Corfu), άλλον στο Μεσολόγγι (Missolonghi), για να συλλέξουν κάθε δυνατή πληροφορία στον Μοριά.
(Επίσκεψη στην Ιθάκη)
Ενώ περιμέναμε απαντήσεις κάναμε ένα ταξίδι διασχίζοντας το νησί της Κεφαλονιάς, στην Ιθάκη (Ithaca), αφήνοντας τους περισσότερους υπηρέτες και όλα τα υπόλοιπα στο πλοίο. Την πρώτη μέρα φτάσαμε στην Αγία Ευφημία (St. Euphemia), ένα από τα κύρια λιμάνια του νησιού στην πλευρά προς την Ιθάκη. Ένας Άγγλος δικαστής, ο οποίος διέμενε εκεί, μας προσέφερε ευγενικά τη φιλοξενία του. Αλλά παρά το ταξίδι έξι ωρών σε μουλάρια κάτω από έναν καυτό ήλιο και σε σχεδόν αδιάβατους δρόμους, ο Λόρδος Μπάιρον ήταν αποφασισμένος να μεταβεί στην Ιθάκη την ίδια μέρα. Διασχίσαμε το στενό μεταξύ των δύο νησιών με μια ανοικτή λέμβο με τέσσερα κουπιά. Η εποχή, η ώρα της ημέρας και η υπέροχη θέα των γύρω ακτών, κατέστησαν την περιήγηση μας ευχάριστη. Οι βαρκάρηδες μας αποβίβασαν στην Ιθάκη.
Πλησίαζε πλέον το ηλιοβασίλεμα: η πόλη το Βαθύ (Vathi) ήταν πάνω από έξι μίλια μακριά μετά από έναν λοφώδη δρόμο: ήμασταν οκτώ μαζί, με κάποιες αποσκευές και αρκετά κουρασμένοι: κανένα σπίτι, κανένα σημάδι ανθρώπου δεν φαινόταν. Ο Λόρδος Μπάιρον πρότεινε να περάσουμε τη νύχτα σε κάποια από τις πολλές σπηλιές στην ακτή. Αναζωογονηθήκαμε με μερικά ώριμα σταφύλια που φύονταν στον λόφο. Οι ρομαντικές περιπέτειες δεν φαίνονταν δυσάρεστες σε κανέναν από εμάς, αλλά έπρεπε να ανησυχούμε μήπως ο νυχτερινός αέρας μπορεί να βλάψει την υγεία του Λόρδου Μπάιρον, για τον λόγο αυτόν ο κύριος Hamilton Browne και εγώ ανεβήκαμε στον λόφο, ενώ οι άλλοι έκαναν μπάνιο. Μετά από πεζοπορία μιας ώρας ανακαλύψαμε ένα σπίτι σε μια εσοχή, περιβαλλόμενο από δέντρα. Ένα αγόρι στεκόταν μπροστά στην πόρτα, το οποίο από την εμφάνιση και τα ρούχα του δεν φαινόταν χωρικός. Ο κ. Browne το ρώτησε στα ελληνικά αν ήταν δυνατόν να βρει έναν οδηγό για την πόλη και κάποια μουλάρια; Ήταν ευχάριστη η έκπληξη μας να ακούσουμε μια απάντηση σε καλά Βενετσιάνικα, από μια γυναίκα μέσα από το σπίτι, ότι θα καλούσε αμέσως τον σύζυγο της που βρισκόταν στο χωράφι, και ότι σίγουρα θα μπορούσαμε να εφοδιαστούμε με ένα μουλάρι και έναν υπηρέτη. Έπειτα ήρθε έξω σε μας. Η ενδυμασία της αν και φθαρμένη από τα χρόνια και την φροντίδα του σπιτιού, δεν ήταν δυσάρεστη. Ο σύζυγος της στο παρελθόν είχε υπάρξει έμπορος στην Τεργέστη (Trieste, σήμερα Ιταλία), το σπίτι και μια μικρή έκταση γης, την οποία καλλιεργούσαν, παρέμεινε σε αυτούς μετά τον χαμό της περιουσίας τους. Ο σύζυγος εμφανίστηκε και αν και ήμασταν ανίδεοι, δεν μας πρόσφερε μόνο το μουλάρι και τον υπηρέτη αλλά κάθε φιλοξενία που μπορούσε να αντέξει το σπίτι του. Με τον δρόμο προς την πόλη να είναι μακρύς και απότομος και χωρίς να υπάρχουν άλλα μουλάρια, αποδεχτήκαμε με χαρά την ευγενική προσφορά και επιστρέφοντας βρήκαμε τον Λόρδο Μπάιρον να βγαίνει μόλις από το νερό: αυτός αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει μουλάρι και περπάτησε στο σπίτι, μάλλον περισσότερο από μία ώρα μακριά.
Ο καλός οικοδεσπότης μας, ένας θερμός πατριώτης και πρώην πλούσιος έμπορος, μας διασκέδαζε για κάποια ώρα με απολογισμούς της ανδρείας των Ελλήνων, ανταγωνιζόμενοι όπως είπε, τη δόξα των προγόνων τους. Μας είπε επίσης την ιστορία των ατυχιών που τον έφεραν σε αυτήν την μοναξιά. Άπλωσε μπροστά μας κάτι εξαιρετικά σταφύλια διάφορες ποικιλίες, πλέον άλλων φρούτων, και κρασί. Ήταν μια από αυτές τις υπέροχα δροσερές νύχτες που σε τέτοια κλίματα, μας ξεπληρώνουν πλήρως για την ζέστη της ημέρας. Από τη μια πλευρά ήταν δυο ψηλά βουνά, από την άλλη η κατηφοριά του λόφου που οδηγούσε στην ακτή όπου είχαμε αποβιβαστεί. Στην κορυφή ενός από τα βουνά, η παράδοση τοποθετεί το κάστρο που φτιάχτηκε από τον Οδυσσέα και στην πλαγιά μια σπηλιά, εκεί που κατέθεσε τα δώρα των Φαιάκων. Ο οικοδεσπότης μας, ο οποίος είχε πίστη στην πολυμάθεια του, μας έβαλε να πληρώσουμε μηδαμινά για τη φιλοξενία του, υποχρεώνοντας μας να ακούσουμε τις μακρές αρχαιολογικές μελέτες του. Ο Λόρδος Μπάιρον, ο οποίος ευχαριστιόταν περισσότερο τις ομορφιές της φύσης απ’ ότι την εκμαθημένη γνώση, κάθισε έξω μέχρι αργά μιλώντας πολύ για τα προηγούμενα ταξίδια του στην Ελλάδα και για την πραγματική ευτυχία που ένιωθε μέσα σε ένα τόσο υπέροχο τοπίο. Όλοι κοιμηθήκαμε σε ένα μικρό δωμάτιο τυλιγμένοι στους μανδύες μας. Και το πρωί ο κ. Browne εκκίνησε νωρίς για το Βαθύ με μια επιστολή που είχε ο Λόρδος Μπάιρον για τον διοικητή, λοχαγό Knox, ο οποίος έστειλε αμέσως το σκάφος του στην πλησιέστερη ακτή, με μουλάρια, οδηγούς και τα λοιπά. Ένας αξιωματικός, ο οποίος διοικούσε ένα απόσπασμα στην Ιθάκη, ήρθε με τον κ. Browne. Ο Λόρδος Μπάιρον ανέβηκε στο σπήλαιο, αλλά το απόκρημνο έδαφος και το ύψος τον εμπόδισε να φτάσει στα ερείπια του κάστρου. Εγώ ο ίδιος αντιμετώπισα σημαντική δυσκολία να το κατορθώσω. Ο Λόρδος Μπάιρον κάθισε διαβάζοντας στο σπήλαιο, αλλά αποκοιμήθηκε. Τον ξύπνησα κατά την επιστροφή μου και είπε ότι είχα διακόψει τα πιο ευχάριστα όνειρα που είχε ποτέ στη ζωή του. Φτάσαμε στο Βαθύ το απόγευμα. Ο λοχαγός Knox και η αξιαγάπητη κυρία του μας έδειξαν την πιο ευγενική προσοχή.
Την επόμενη μέρα ο λοχαγός Knox μας συνόδευσε στην Αρεθούσα Κρήνη (fountain of Arethusa), στην οποία αποδίδονται πολλές κλασσικές παραδόσεις, αλλά τις αφήσαμε στους πολυμαθείς και βρήκαμε τις αξεθώριαστες ομορφιές της φύσης επαρκώς ελκυστικές. Μείναμε μερικές ώρες και δειπνήσαμε εκεί. Τις άλλες μέρες επισκεφθήκαμε διαφορετικά μέρη του νησιού και ιδιαίτερα ένα μέρος που υπάρχουν μερικά ερείπια, τα οποία είναι γνωστά με το όνομα «Σχολή Ομήρου» (School of Homer). Βρήκαμε εκεί πρόσφυγα έναν παλιό επίσκοπο, τον οποίο ο Λόρδος Μπάιρον δέκα χρόνια πριν γνώρισε στην Λιβαδειά. Είχε την μεγάλη χαρά να τον ρωτήσει για τη μοίρα εκείνων που θυμόταν στο παρελθόν στην Ελλάδα. Ονόματα και περιστάσεις ήταν τόσο φρέσκα στη μνήμη του, που ο παλιός καλός επίσκοπος μπορούσε με δυσκολία να τον παρακολουθήσει. Κάποιοι είχαν διακριθεί στην παρούσα επανάσταση, άλλοι ήταν νεκροί ή βυθίστηκαν στην καταστροφή και στον κίνδυνο.
Η πρώτη ευκαιρία να επιδείξει τα καλοπροαίρετα συναισθήματα του προς τα θύματα της βαρβαρότητας και της τυραννίας, στον παρόντα ένδοξο αγώνα, συνέβη στην Ιθάκη. Πολλές φτωχές οικογένειες είχαν καταφύγει εκεί από την Χίο (Scio), την Πάτρα (Patras) και άλλα μέρη της Ελλάδας. Ο Λόρδος Μπάιρον έδωσε τρεις χιλιάδες πιάστρα στον διοικητή για την ανακούφισή τους και προσκάλεσε μια οικογένεια, κάποτε πλούσια στην Πάτρα αλλά τώρα καταποντισμένη στη μεγαλύτερη δυστυχία, να περάσει στην Κεφαλονιά, όπου τους παρείχε ένα σπίτι και τους απέδιδε ένα μηνιαίο επίδομα.
(Επιστροφή στην Κεφαλονιά)
Σε λίγες μέρες επιστρέψαμε στην Κεφαλονιά. Σταματήσαμε ξανά στον καλό οικοδεσπότη μας και αφού δειπνήσαμε στην Αγία Ευφημία, περάσαμε τη νύχτα στη Σάμο (Samo, Σάμη) σε ένα παλιό μοναστήρι, στην κορυφή ενός βουνού στην απέναντι πλευρά του κόλπου. Το επόμενο απόγευμα στις πέντε φτάσαμε στο Αργοστόλι και επιβιβαστήκαμε στον «Ηρακλή» (σ.σ. το πλοίο με το οποίο ταξίδεψαν και στο οποίο διέμεναν). Λείπαμε για οκτώ μέρες ταξιδεύοντας γενικά από τις εννέα το πρωί έως τις τέσσερις ή πέντε το απόγευμα και αυτή την εποχή και το κλίμα, κάτω από έναν καυτό ήλιο. Ο Λόρδος Μπάιρον δεν είχε ποτέ καλύτερη υγεία ή ηθικό και πεισθήκαμε ότι η έντονη άσκηση, ακόμη και η κόπωση, συνέβαλαν στην υγεία του μυαλού και του σώματος του…
(Στα Μεταξάτα)
…Ήταν τώρα η 6η Σεπτεμβρίου. Μέχρι τώρα ο Λόρδος Μπάιρον διέμενε στον «Ηρακλή» εκτός από το βράδυ, όταν πήγαινε τη συνηθισμένη βόλτα του. Ο διοικητής συνταγματάρχης Napier, τον ικέτευε συχνά να κατοικεί μαζί του, αλλά αυτός δεν ήθελε να ζει στην πόλη. Μεταξύ άλλων φοβόταν μήπως εμπλέξει τις τοπικές αγγλικές αρχές με την κυβέρνηση, των οποίων η διάθεση δεν ήταν ακόμη γνωστή. Αποσυρθήκαμε σε ένα χωριό που ονομάζεται Μεταξάτα, σε ένα ευχάριστο σημείο και με υπέροχο τοπίο. Μείναμε ένα μήνα σε αυτό το χωριό, χωρίς επιστολές από τους κυρίους Browne και Trelawny, αλλά δεν ήμασταν αδρανείς, ούτε χωρίς μέσα ενημέρωσης. Μόλις έγινε γνωστό ότι ένας Άγγλος ευγενής μεγάλης φήμης και – αυτό που λειτούργησε έντονα στη φαντασία των Ελλήνων – μεγάλου πλούτου, – εντύπωση μεγεθυμένη παρά τις προσπάθειες του να τους διαλύσει τις αμφιβολίες – ήταν στην Κεφαλονιά, είναι ευκολότερο να κατανοήσουμε παρά να συσχετίσουμε τα διάφορα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για να τον προσεταιρίσουν στη μια ή στην άλλη φατρία: γράμματα, αγγελιοφόροι, ίντριγκες και αλληλοκατηγορίες – κάθε φατρία είχε τους πράκτορές της, ασκώντας κάθε τέχνη για να υποβιβάσει τον αντίπαλο της. Ο πιο αδιάφορος πατριωτισμός και κάθε καλύτερο αίσθημα, ήταν στο πλευρό του Λόρδου Μπάιρον. Ασχολήθηκε με την ανακάλυψη της αλήθειας κρυμμένη όπως ήταν κάτω από αυτές τις ίντριγκες, και διασκέδασε τον εαυτό του με την επιχειρηματολογία του προς τους αντιπροσώπους των διαφορετικών φατριών…
…Συχνά έλεγε ότι δεν θα παραιτούνταν ποτέ από την αποφασιστικότητα του, εκτός κι αν οι ίδιοι οι Έλληνες τον εκδίωκαν. «Εάν…», αναφώνησε, «…η Ελλάδα καταρρεύσει, θα θάψω τον εαυτό μου στα ερείπια! Αν εδραιώσει την ανεξαρτησία της, θα φτιάξω το σπίτι μου μου σε κάποιο μέρος – ίσως στην Αττική, όπου κάποτε πέρασα επτά μήνες». Ξεκίνησε ένα ημερολόγιο, αλλά δεν το συνέχιζε τακτικά. Δεν έγραφε τίποτε άλλο παρά επιστολές. «Η ποίηση…» είπε, «…πρέπει να καταλαμβάνει μόνο τον αδρανή. Σε πιο σοβαρές υποθέσεις θα ήταν γελοία.» – γράφοντας σε αυτόν, είπε ότι είχε ακούσει πως «αντί να επιδιώκει ηρωικές και πολεμικές περιπέτειες έμενε σε μια ευχάριστη βίλα, συνεχίζοντας τον Don Juan (σ.σ. ένα ποίημα του)». Αυτό τον προσέβαλε για μια στιγμή, και τον λύπησε που είχε σχηματιστεί για αυτόν αυτή η άποψη…
(Πλέοντας προς το Μεσολόγγι)
…Ήταν τώρα 26 Δεκεμβρίου. Ένα σκάφος μισθώθηκε για ένα μέρος των αποσκευών, ένα ελαφρύ, ταχύ σκάφος τύπου mistico (σ.σ. δικάταρτο φορτηγό ιστιοφόρο) για τον Λόρδο Μπάιρον και την παρέα του, και ένα μεγαλύτερο σκάφος για τις υπόλοιπες αποσκευές, άλογα κ.τ.λ. Σε λιγότερες από δώδεκα ώρες όλα ήταν έτοιμα και ήμασταν στο πλοίο, αλλά αντίθετοι άνεμοι μας κράτησαν για δύο ημέρες. Ο Λόρδος Μπάιρον έμενε με τον τραπεζίτη του κ. Hancock και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας συντροφιά με τις αγγλικές αρχές του νησιού. Με τον άνεμο να γίνεται κατάλληλος, στις 28 Δεκεμβρίου στις 3 μ.μ. αναχωρήσαμε αυτός στο mistico, εγώ στο μεγαλύτερο σκάφος. Στις 29 του μήνα το πρωί, ήμασταν στην Ζάκυνθο. Περάσαμε την ημέρα με συναλλαγές με τον κ. Barff και στείλαμε στο πλοίο ένα σημαντικό χρηματικό ποσό…
…Στις 4 Ιανουαρίου το μεσημέρι φτάσαμε στο λιμάνι του Μεσολογγίου, το οποίο βρίσκεται αρκετά μίλια από την πόλη, λόγω των αβαθών. Πέντε σπετσιώτικα πολεμικά μπρίκια αγκυροβολημένα μας χαιρέτησαν με αρκετούς κανονιοβολισμούς και ξεκίνησα να φτάσω στο Μεσολόγγι με μια σπετσιώτικη βάρκα. Ο θαυμασμός και η χαρά όλης της πόλης που με είδε ασφαλή, ήταν ανεξάντλητα: αλλά πόσο μεγαλύτερη ήταν η έκπληξη μου όταν άκουσα ότι ο Λόρδος Μπάιρον δεν έφτασε, αλλά αναμενόταν από τον Αστακό (σ.σ. αναφέρεται ως Δραγομέστρι, Dragomestri). Το πρωί της 5ης Ιανουαρίου πληροφορηθήκαμε ότι είχε περάσει τη νύχτα στο πλοίο του, στο λιμάνι. Στις 11 η ώρα το πρωί έφτασε στο Μεσολόγγι…»
Τηλέμαχος Μπεριάτος
Ιανουάριος 2021
