Είναι αυτονόητο ότι όλοι όσοι ασχολούνται με ένα παιδί είναι πολύ σημαντικό να αλληλοενημερώνονται, να συνεννοούνται, να συμπλέουν και γενικά να συνεργάζονται στενά με κάθε τρόπο. Η στενή συνεργασία σχολείου και οικογένειας είναι μια αρχή κοινώς αποδεκτή κι όμως πολλές φορές παραμένει ευχολόγιο δίχως ουσιαστικό αντίκρισμα.

Παρατηρείται το φαινόμενο, η συνεργασία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς να είναι πιο στενή στις χαμηλότερες βαθμίδες της εκπαίδευσης και σταδιακά να χαλαρώνει όσο το παιδί μεγαλώνει. Αυτό είναι ως ένα βαθμό αναμενόμενο, καθώς το παιδί ωριμάζει και αποκτά μεγαλύτερο βαθμό εκπαιδευτικής αυτονομίας, ωστόσο συχνά είναι εντονότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Έτσι, στο νηπιαγωγείο βλέπουμε ότι οι γονείς έχουν στενή, αν όχι καθημερινή επικοινωνία με το σχολείο, ενώ στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση πολλές φορές η συνεργασία αυτή περιορίζεται στην παραλαβή των βαθμών κάθε τετράμηνο.

Οι λόγοι για τη στενή και αγαστή συνεργασία του σχολείου με την οικογένεια είναι πολλοί. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι οι εξής:

• Η πλήρης αλληλοενημέρωση για τις δεξιότητες και τις δυσκολίες του παιδιού. Ο γονέας γνωρίζει πολύ καλά και πολύπλευρα το παιδί του, συνεπώς μπορεί να ενημερώσει τους εκπαιδευτικούς για τα αδύνατα και τα δυνατά του σημεία. Ο εκπαιδευτικός από την άλλη, μπορεί να γνωρίζει εις βάθος τις δεξιότητες και τις δυσκολίες του παιδιού σε ειδικότερους τομείς, π.χ. στα Μαθηματικά, και μπορεί να υπογραμμίσει τα σημεία εκείνα στα οποία ο γονιός πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση. Έτσι, η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης μπορεί να μεγιστοποιηθεί, ενώ μπορούν να μειωθούν οι τριβές και η ένταση μεταξύ γονέων, εκπαιδευτικών και του ίδιου του παιδιού.
• Οι άνθρωποι δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε πλαίσιο. Για παράδειγμα, συχνά ένα παιδί εκδηλωτικό στο σπίτι δίνει εικόνα ντροπαλού κι επιφυλακτικού παιδιού στο σχολείο. Έτσι, πολλές φορές γονείς και εκπαιδευτικοί μιλούν για «διαφορετικό» παιδί με αποτέλεσμα τη δημιουργία παρανοήσεων. Η δημιουργία συναντίληψης για το συναισθηματικό και συμπεριφορικό προφίλ του παιδιού, βοηθά και τις δυο πλευρές να σχηματίσουν πληρέστερη εικόνα για την προσωπικότητά του, τα ευαίσθητα και τα δυνατά του σημεία, και συνεπώς για τους ενδεδειγμένους τρόπους διαχείρισης του συγκεκριμένου παιδιού.
• Μερικές φορές προκύπτουν στο οικογενειακό περιβάλλον γεγονότα που επηρεάζουν σημαντικά το παιδί (π.χ. διαζύγιο γονέων, θάνατος προσφιλούς προσώπου). Ομοίως, στο σχολικό περιβάλλον μπορούν να προκύψουν ορισμένα γεγονότα που επηρεάζουν το παιδί (π.χ. εκφοβισμός από συμμαθητή). Η αλληλοενημέρωση για τέτοια γεγονότα είναι πολύ σημαντική για να αντιληφθούν καλύτερα γονείς και εκπαιδευτικοί τυχόν αλλαγές στη συνήθη συμπεριφορά ενός παιδιού.
• Η καλή συνεργασία οδηγεί στην ανάπτυξη αισθήματος συμμαχίας προς τον ίδιο σκοπό. Ενώ τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί αυταπόδεικτα πασχίζουν για το καλό του παιδιού, ενίοτε παρατηρείται το φαινόμενο να αλληλοκατηγορούνται για λάθος χειρισμούς και προσεγγίσεις. Το ζήτημα αυτό είναι μείζονος σημασίας, καθώς γονείς και εκπαιδευτικοί μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικές προσωπικότητες με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε γρήγορη απόρριψη δίχως καν να υπάρχει προσπάθεια αλληλοκατανόησης. Η καλύτερη γνωριμία μεταξύ τους αίρει τη στρεβλή εικόνα που μπορεί να έχει καλλιεργήσει ο ένας για τον άλλον, τους φέρνει πιο κοντά και θεμελιώνει μια σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Τυχόν σημεία διαφοροποίησης συζητιούνται κι επεξηγούνται, με αποτέλεσμα να λύνονται παρεξηγήσεις και παρανοήσεις και η σχέση να λειτουργεί σε πλαίσιο καλής πίστης. Εάν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να κατανοήσουν και να αποδεχθούν ο ένας τον άλλον, με τις αρετές και τις αδυναμίες τους, είναι αδύνατον αμφότεροι να κατανοήσουν και να αποδεχθούν το ίδιο το παιδί. Επιπλέον, οι εντάσεις στις σχέσεις γονέων και εκπαιδευτικών βιώνονται από το παιδί αρνητικά, και συχνά μπορούν να το οδηγήσουν σε προσπάθειες χειρισμού και των δυο πλευρών.

Ασφαλώς, υπάρχουν αντικειμενικά εμπόδια για την καθιέρωση μιας στενής και αποτελεσματικής συνεργασίας, το σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η έλλειψη χρόνου και από τις δύο πλευρές. Οι γονείς είναι συχνά πολυάσχολοι, και το πλήθος των υποχρεώσεών τους τούς εμποδίζει από το να δώσουν την πρέπουσα έμφαση στη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Ομοίως, οι εκπαιδευτικοί δεσμεύονται από ασφυκτικά σχολικά ωράρια και ενίοτε έχουν τόσους πολλούς μαθητές που αδυνατούν να δώσουν εξατομικευμένη προσοχή σε κάθε παιδί. Ωστόσο, η εξοικονόμηση χρόνου και από τις δύο πλευρές για την καλύτερη γνωριμία μεταξύ τους είναι πολύ σημαντική για τον συντονισμό τους προς όφελος του παιδιού.

Μερικές καλές πρακτικές που μπορούν να βελτιώσουν τη συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών είναι οι εξής:

• Καθιέρωση ενημερωτικών συναντήσεων είτε για το σύνολο των μαθητών, είτε για τους μαθητές μιας τάξης ή ενός μαθήματος. Μια αρχική ενημερωτική συνάντηση στην αρχή του σχολικού έτους είναι καίριας σημασίας, προκειμένου οι γονείς να γνωριστούν με το σύνολο των διδασκόντων και να ενημερωθούν για τον κανονισμό λειτουργίας του σχολείου. Μετέπειτα συναντήσεις κατά την διάρκεια του σχολικού έτους ενισχύουν τους δεσμούς της εκπαιδευτικής κοινότητας με τους γονείς, αλλά και των γονέων μεταξύ τους.
• Καθιέρωση γραπτού ωραρίου επισκέψεων στο σχολείο και ενημέρωση των γονέων γι’ αυτό. Αυτό, ιδίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που έχει σύνθετα ωράρια, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο και αποτελεσματικό.
• Διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων και σημειωμάτων από το σχολείο. Για παράδειγμα, το μοίρασμα ενός φυλλαδίου στην αρχή της σχολικής χρονιάς σχετικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο απογευματινής μελέτης, μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να προσανατολιστούν καλύτερα σχετικά με τα αναμενόμενα από τους ίδιους, αλλά και να προβληματιστούν εφόσον διαπιστώσουν ότι τα προτεινόμενα δεν είναι εφαρμόσιμα με το δικό τους παιδί. Επίσης, η αποστολή ενημερωτικών σημειωμάτων για περιστασιακές δράσεις του σχολείου (π.χ. εκδρομές, εορταστικές εκδηλώσεις) είναι χρήσιμη καθώς συχνά τα παιδιά ξεχνούν όσα τους έχει ζητηθεί να μεταφέρουν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία τριβών και παρανοήσεων.
• Ανοιχτές εκδηλώσεις του σχολείου. Οι επετειακές και άλλες εκδηλώσεις (π.χ. εορτασμοί, θεματικές εκδηλώσεις) και οι εκπαιδευτικές εκδρομές με τη συμμετοχή των γονέων αποτελούν ευκαιρίες για πιο χαλαρή αλληλεπίδραση στο πλαίσιο του μοιράσματος ποιοτικού χρόνου, ενώ κατά την παρακολούθησή τους οι γονείς μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τη συνολική λειτουργία του σχολείου.
• Δυναμική παρουσία του συλλόγου γονέων. Η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων, η ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου και η αντιμετώπιση προβλημάτων με τη συνδρομή του συλλόγου γονέων, συσφίγγει τις σχέσεις μέσα σε ένα πλαίσιο δημιουργικής αλληλεπίδρασης.

Πολλές άλλες δράσεις θα μπορούσαν να συσφίξουν τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους γονείς, όπως για παράδειγμα από κοινού οργάνωση βιωματικών σεμιναρίων. Πέρα και πάνω απ’ όλα τα προαναφερθέντα είναι η καλή πρόθεση εκατέρωθεν, η οποία πηγάζει από την αδιάκοπη προσπάθεια για πολύπλευρη ενίσχυση του παιδιού. Το ΚΕΔΔΥ από την πλευρά του στέκεται πάντοτε αρωγός στην προσπάθεια για βελτίωση της ποιότητας της σχέσης γονέων και εκπαιδευτικών και είναι πάντοτε στη διάθεση αμφότερων για κάθε σχετική συνεργασία.

Δεκέμβριος 2017

Ελένη Κονιδάρη

Ψυχολόγος και προϊσταμένη του ΚΕΔΔΥ Κεφαλληνίας