Σήμερα θα βγω «εκτός γραμμής», θα αφήσω δηλαδή τα τοπικά δρώμενα και θα αναφερθώ στο καυτό ζήτημα της ανάπτυξης. Δηλαδή στις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να βγει η χώρα από την οικονομική στασιμότητα (=ύφεση) και να αυξήσει σταδιακά τον πλούτο της, έτσι ώστε –συν τοις άλλοις – να έχει σύγχρονο και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος και ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, με ότι αυτό συνεπάγεται…

Πολλοί, λοιπόν, πάρα πολλοί είναι εκείνοι οι πολιτικοί παράγοντες αλλά και παράγοντες της οικονομίας στη χώρα μας που μιλάνε για «επενδύσεις» προκειμένου να μπει ξανά η τάλαινα Ελλάς σε διαδικασία ανάπτυξης και
μάλιστα ταχύρρυθμης ανάπτυξης (= αύξηση ΑΕΠ, αύξηση παραγόμενου πλούτου). Αγνοούν (;) όμως ότι η αναπτυξιακή διαδικασία είναι μία πολυσύνθετη διαδικασία, όπερ σημαίνει ότι «Ανάπτυξη δεν γίνεται πατώντας ένα κουμπί…».

Και βέβαια, οι επενδύσεις στη Βιομηχανία, η κατανάλωση και οι εξαγωγές είναι βασικοί μοχλοί για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Όμως: το ρυθμό ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ και κατά συνέπεια την αύξηση της κοινωνικής ευημερίας επηρεάζουν και επιταχύνουν σε σημαντικό βαθμό και άλλοι – «αλληλο -συσχετιζόμενοι» – παράγοντες, οι κυριότεροι των οποίων είναι:

Αναπτυξιακός Σχεδιασμός ή «Σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης» με στόχο την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας – ειδικά σε κλάδους που έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα – έτσι ώστε να μπορούμε να παράγουμε ποιοτικά και διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα, πράγμα που θα έχει θετικές επιπτώσεις στο Εμπορικό Ισοζύγιο και κατ’ επέκταση στο Ισοζύγιο Πληρωμών.

Χρηματοδοτικοί πόροι (τραπεζικός τομέας, ΕΣΠΑ, ιδιωτικές και κρατικές Επενδύσεις κ.λπ.) – Οπως εύστοχα έχει πει και ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης «Πολιτική χωρίς λεφτά δεν γίνεται»! Κατά συνέπεια χωρίς εύρωστο τραπεζικό σύστημα δεν υπάρχει ανάπτυξη.

Δομή εξουσίας: Ο τρόπος λειτουργίας της εκάστοτε κυβέρνησης και τα ηγετικά πρόσωπα που την απαρτίζουν, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία ανάπτυξης μιας χώρας. Πρόκειται για τη λεγόμενη «Ποιότητα
διακυβέρνησης». Ποιότητα διακυβέρνησης συν αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος!

 Χωροταξικός σχεδιασμός – χρήσεις γης: Βασική παράμετρος της ανάπτυξης. Η αναπτυξιακή διαδικασία σχετίζεται σαφώς με την σωστή οριοθέτηση «ζωνών» για αγροτική ανάπτυξη, οριοθέτηση «ζωνών» για
οικιστική ανάπτυξη καθώς επίσης οριοθέτηση «ζωνών» για μεταποιητικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις (ΒΙΠΕ κ.λπ.).

Παραγωγικές Επενδύσεις: Το Α και το Ω για την παραγωγή και την εξαγωγή καινοτόμων και ποιοτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Σήμερα σε μία σειρά από μεταποιητικούς κλάδους η χώρα δεν παράγει
απολύτως τίποτα, αφού οι παραγωγικές επενδύσεις τα τελευταία χρόνια είναι στο σημείο μηδέν! Αποτέλεσμα αυτής της στασιμότητας το μεγάλο παραγωγικό έλλειμμα της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης, τόσο στον πρωτογενή τομέα όσο και στην μεταποίηση.

 Τουρισμός – πολιτισμός – περιβάλλον = Η τουριστική βιομηχανία πρέπει να συνδυάζεται με την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος. «Ο πολιτισμός είναι η περιουσία μας» έλεγε η ΜΕΓΑΛΗ Μελίνα Μερκούρη.

 Βαθμός επανεπένδυσης: το οικονομικό πλεόνασμα της χώρας (= κέρδη επιχειρήσεων, «συσσώρευση κεφαλαίου»), αντί να κατευθύνεται στην παραγωγική διαδικασία (= επανεπένδυση) για την επέκταση και τον
εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων και την δημιουργία νέων, με στόχο την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης, αυτό πήγαινε και πηγαίνει στις ελβετικές τράπεζες! Υπολογίζεται πως οι καταθέσεις Ελλήνων στα
ελβετικά τραπεζικά ιδρύματα πλησιάζουν τα 300 δις. Ευρώ! (βλέπε και βιβλίο Βασίλη Φίλια «Από την εξαχρείωση στην εξαθλίωση» – εκδόσεις Λιβάνη).

 Οι Μηχανισμοί Εξάρτησης (παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, Αγορές, όροι εμπορίου κ.λπ.) αλλά και οι παγκόσμιοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί, σαφώς και επηρεάζουν το ρυθμό ανάπτυξης μιας χώρας ειδικά, δε αν αυτή η χώρα είναι η Ελλάδα.

Ανάπτυξης της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ. «Χωρίς την ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας δεν μπορούμε να προχωρήσουμε» έλεγε ο μεγάλος πολιτικός ηγέτης Ανδρέας Παπανδρέου, για το ΠΑΣΟΚ και την «Αλλαγή». Και στο κάτω– κάτω της γραφής, Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα!

Αμυντικές δαπάνες: Ελλάδα, η χώρα με τις υπέρογκες αναλογικά στρατιωτικές δαπάνες. Ένα αρκετά μεγάλο μέρος του εξωτερικού Χρέους της Ελλάδας οφείλεται στις τεράστιες αμυντικές δαπάνες – διαχρονικά –
λόγω του «εξ ανατολών» κινδύνου. Ένα άλλο μέρος οφείλεται στην ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών Τραπεζών καθώς και στα πανωτόκια του Εξωτερικού Χρέους. Δυστυχώς μικρό μόνο μέρος του Χρέους κατευθύνθηκε σε παραγωγικές επενδύσεις.

Εξωτερικός Δανεισμός: Ο εξωτερικός δανεισμός πρέπει να διοχετεύεται σε παραγωγικές επενδύσεις με στόχο την αύξηση του ΑΕΠ και της κοινωνικής ευημερίας. Επίσης, μόνο με την συνεχή αύξηση του ΑΕΠ γίνεται ομαλά η εξυπηρέτηση του εξωτερικού Χρέους.

Σήμερα στην Ελλάδα της κρίσης συμβαίνει το εξής σχιζοφρενικό: «δανειζόμεθα από το εξωτερικόν για να εξοφλούμεν τα χρέη μας προς το εξωτερικόν» = φαύλος κύκλος! Η, όπως έλεγε και ο καθηγητής Αγγελος Αγγελόπουλος (τότε) “η Ελλάς έφθασε εις αδιέξοδον από τον συνεχή δανεισμόν και την μη παραγωγικήν αξιοποίησίν του”!

 Ψυχολογία επενδυτών: γνωστή η ρήση πως «η οικονομία είναι ψυχολογία» = προσδοκίες για κέρδη. Το κλίμα στην οικονομία επηρεάζεται άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά από τις πολιτικές εξελίξεις τόσο σε τοπική όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Η πολιτική σταθερότητα σε ένα κράτος είναι βασικός συντελεστής ανάπτυξης και προσμετράται θετικά στη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων.

Συγκοινωνίες: Η υλική παραγωγή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς τη «μεταφορά». Με τις συγκοινωνίες επιτυγχάνεται η ανταλλαγή προϊόντων και η εμπορευματική κυκλοφορία, η μετακίνηση ανθρώπων – καταναλωτών,
εργαζομένων ή και απλών ταξιδευτών (τουρισμός). Επομένως, οι σύγχρονες συγκοινωνίες είναι βασικός συντελεστής της Ανάπτυξης ενός τόπου.

 Θεσμικό πλαίσιο: Ο ρόλος των θεσμών στην οικονομική ανάπτυξη είναι καθοριστικός. Κατά πολλούς το θεσμικό πλαίσιο συμβάλλει στην ταχύρρυθμη οικονομική ανάπτυξη περισσότερο από το κλίμα, τη γεωγραφία, τους φυσικούς πόρους ή το πολιτιστικό υπόβαθρο (culture) κ.λπ. Τουτέστιν, η ευημερία εξαρτάται κατά πολύ από τους θεσμούς (αναπτυξιακοί νόμοι, φορολογικό πλαίσιο κ.ο.κ.). Αυτοί διαμορφώνουν κίνητρα και επενδυτικές ευκαιρίες.

 Ενεργειακό κόστος. Οι διεθνείς τιμές πετρελαίου επηρεάζουν σημαντικά το ρυθμό ανάπτυξης μιας χώρας, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά, ανάλογα με το σκαμπανέβασμα των τιμών στη διεθνή αγορά.

 Παιδεία: Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης σε μία χώρα σχετίζονται άμεσα με αποτελεσματικά συστήματα Παιδείας. Χώρες με υψηλού επιπέδου συστήματα Παιδείας έχουν και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η Παιδεία σχετίζεται με
την έρευνα (που παράγει νέα γνώση), την εκπαίδευση – εξειδίκευση εργατικού δυναμικού καθώς και με την καινοτομία στο χώρο της παραγωγής. Άρα: Παιδεία και Ανάπτυξη πάνε μαζί!

 Φορολογία: Έχει λεχθεί ότι η υπερφορολόγηση σκοτώνει την επιχειρηματικότητα. Έτσι είναι: με φορομπηκτικές πολιτικές – όπως συμβαίνει στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία- δεν μπορεί να παραχθεί πλούτος.

 Γραφειοκρατία – πολυνομία – απελπιστικά αργή απονομή δικαιοσύνης κ.λπ. Ανασχετικοί παράγοντες για την δυναμική ανάπτυξης της οικονομίας. Φοβερά οπισθοδρομική στο θέμα αυτό η εν Ελλάδι κατάσταση!

 Δημόσιες επενδύσεις: Βασικό στοιχείο Αναπτυξιακού Σχεδιασμού αποτελούν οι δημόσιες επενδύσεις σε έργα υποδομής (δρόμοι, λιμάνια κ.λπ.), Οι επαρκείς δημόσιες επενδύσεις είναι βασική προϋπόθεση για την προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων. Αρα: δημόσιες επενδύσεις και ιδιωτικές επενδύσεις είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος!

 Ορυκτός πλούτος: Βασικός πυλώνας για τη Βιομηχανική ανάπτυξη της Ελλάδας είναι ο ορυκτός πλούτος της. Η Ελλάδα είναι πρώτη στην παραγωγή Βωξίτη, χρωμίου, νικελίου και σειράς άλλων ορυκτών, που αντί
να αξιοποιούνται βιομηχανικά στη χώρα μας εξάγονται σε άλλες χώρες ως «πρώτη ύλη»! = (καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της πατρίδας μας). Το βιβλίο του μακαρίτη αγωνιστή Δημήτρη Μπάτση – για το ζήτημα αυτό- τα λέει όλα! Αλλά και οι πρόσφατες υποθαλάσσιες έρευνες στα χωρικά μας ύδατα για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων δείχνουν τον δρόμο!

 Νόμισμα. Ο γνωστός Τραπεζίτης Ρότσιλντ – που για πολλούς καθορίζει τις τύχες του κόσμου! – έλεγε: «Δώστε μου τον έλεγχο του νομίσματος και δεν με νοιάζει ποιος θα κάνει τους νόμους»! Σοφή ρήση! Αλλιώς θα ήταν
σήμερα η Ελλάδα αν είχε δραχμή και άρα δυνατότητα να ασκήσει τη δική της, αυτόνομη, νομισματική πολιτική και αλλιώς τώρα που είναι εγκλωβισμένη στο ευρώ, στα Μνημόνια, και στο Δ’ Ραϊχ!..

 Τεχνολογία και Πληροφορική: Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή διαδικασία. Στη δομή των σύγχρονων επιχειρήσεων οι ΤΠΕ παίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στη παραγωγή καινοτόμων προϊόντων όσο και στην αύξηση της παραγωγικότητας τους.

Όμως, το ξαναλέω: ΟΛΟΙ οι παραπάνω «πυλώνες» για την ανάπτυξη αποτελούν «μηδέν εις το πηλίκον» αν το πολιτικό σύστημα νοσεί, τουτέστιν αν η πολιτική ηγεσία είναι ανεπαρκής («είναι εξοργιστικό να μας κυβερνούν
ανάξιοι» – Δημόκριτος), αν οι θεσμοί υπολειτουργούν και αν η διαφθορά οργιάζει!

ΣΗΜ: Με τις έννοιες «οικονομική μεγέθυνση» (αγγλικά growth) και με την έννοια της «βιώσιμης ανάπτυξης» (αγγλικά development) θα ασχοληθώ σε ένα επόμενο άρθρο.

ΣΗΜ2: Πρέπει να σημειωθεί ότι για τον καθένα από τους παραπάνω «μοχλούς ανάπτυξης» που αναφέρω εν τάχει, μπορεί να γραφτεί αναλυτικά ένα ολόκληρο βιβλίο!