Διαβαίνοντας το στενό Κεφαλονιάς-Ιθάκης, έχεις μια πρώτη εικόνα για το τι πρόκειται να συναντήσεις φτάνοντας στο νησί. Περιτριγυρισμένη από καταπράσινα βουνά στο βάθος ενός θαλάσσιου φυσικού λιμανιού, η Σάμη της Κεφαλονιάς αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό για πολλούς προορισμούς.
Η φύση έχει υπάρξει ιδιαίτερα γενναιόδωρη με την περιοχή της Σάμης, αφού περιβάλλεται από έντονη βλάστηση, υπόγεια σπήλαια και όμορφες λίμνες.
Στη θέση του σημερινού οικισμού έχουν βρεθεί υπολείμματα κατοίκησης από την Πρωτοελλαδική περίοδο.
Τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης της Σάμης, μπορούν να βρεθούν στο Όρος Λαπίθα, πάνω από το λιμάνι της. Φτάνετε εκεί ακολουθώντας μια σειρά από γραφικά μονοπάτια, τα οποία συνδέουν μερικά γειτονικά ρωμαϊκά εναπομείναντα ευρήματα.
Η αρχαιότερη αναφορά βρίσκεται στον Όμηρο, ο οποίος την αναφέρει ως τμήμα του βασιλείου του ηγέτη των Κεφαλλήνων, Οδυσσέα. Είναι η εποχή κατά την οποία οι Κεφαλλήνες πήραν μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο. Στα γεωμετρικά χρόνια εντοπίζονται οι απαρχές μιας πόλης κράτους. Η αρχαία Σάμη είναι μία από τις τέσσερις πόλεις (Θουκυδίδης, ΙΙ,30,2) της Κεφαλονιάς η οποία έλεγχε το ανατολικό του νησιού, (οι άλλες ήταν η Κράνη, οι Πρόννοι και η Πάλη) . Οι πόλεις αυτές ακολούθησαν αυτόνομη πολιτική. Οι συχνά αντίπαλες μεταξύ τους σχέσεις αποδεικνύονται από τις ισχυρότατες κλασσικές/ελληνιστικές ακροπόλεις, όπως μαρτυρούν και τα σωζόμενα τμήματα της σημαντικής δικόρυφης ακρόπολης Σάμης. Τα λείψανα της εποχής αυτής δείχνουν μια καλά οργανωμένη και ακμάζουσα πόλη. Όπως και οι άλλες πόλεις του νησιού, ήταν αυτόνομη και έκοβε δικό της νόμισμα, στα οποία εμφανίζεται το μονόγραμμα της πόλης και παραστάσεις σχετικές με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων της. Στις δύο φυσικές οχυρές θέσεις που διαθέτει, δύο λόφοι στα ανατολικά του σύγχρονου οικισμού, βρισκόταν η οχυρωμένη ακρόπολη και η κλασική πόλη, η οποία είναι κτισμένη σε μεγάλα τετράγωνα. Τα οχυρωματικά έργα σώζονται μέχρι σήμερα και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα οχυρώσεων.
Κατά τον 2ο π.Χ. αιώνα η Σάμη προσέλκυσε το ενδιαφέρον των Ρωμαίων, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Το 189 π.Χ. εκστρατεύουν με σκοπό να καταλάβουν το νησί. Από τις πόλεις της Κεφαλονιάς μόνο η Σάμη αποφασίζει να αλλάξει στάση και να αντισταθεί σθεναρά. Η πολιορκία ήταν ανελέητη και κράτησε τέσσερις μήνες. Η Σάμη παραδόθηκε τον Ιανουάριο του 188 π.Χ. ύστερα από την μεταφορά πολιορκητικών μηχανών από την Αμβρακία. Υπέστη τρομερή λεηλασία και εξανδραποδισμό. Λόγω της στρατηγικής της θέσης, οι Ρωμαίοι την αναδιοργάνωσαν και αργότερα αποτέλεσε σπουδαίο ενδιάμεσο σταθμό στα ταξίδια ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία. Το λιμάνι μετακινείται στη θέση Λουτρά και οχυρώνεται. Στη Σάμη κατασκευάζονται δημόσια οικοδομήματα, λουτρικές εγκαταστάσεις, κοινωφελή έργα και πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες με ψηφιδωτά. Από τα τέσσερα νεκροταφεία της προέρχονται πλούσια και εντυπωσιακά ευρήματα. Από εκείνη τη περίοδο σώζεται το Ρακόσπιτο, το οποίο μάλλον ήταν λουτρό.
Αρχαιολογικά ευρήματα της ρωμαϊκής εποχής μαρτυρούν έντονη οικοδομική δραστηριότητα. Οι πειρατικές επιδρομές κατά τον 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ. και οι καταστρεπτικοί σεισμοί σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, συνέβαλαν στη βαθμιαία παρακμή και στην τελική εγκατάλειψη της πόλης.
Η μονή των Αγίων Φανέντων βρίσκεται επίσης στη Σάμη και αξίζει να την επισκεφθείτε, αν θέλετε να θαυμάσετε τους θησαυρούς της. Από εδώ, μπορείτε να απολαύσετε την υπέροχη θέα του κόλπου της Σάμης και της Ιθάκης.
Το σπήλαιο της Μελισσάνης και το σπήλαιο Δρογαράτη, βρίσκονται στη Σάμη, αλλά αυτά που είναι ξεχωριστό στην περιοχή είναι οι 17 καταγεγραμμένες τοποθεσίες σπηλαίων και υπόγειων λιμνών. Αυτό την καθιστά το μοναδικό μέρος στην Ελλάδα με τόσο έντονη γεωμορφολογία.
Αν θέλετε να ζήσετε το μυστήριο που περιβάλλει τα ιδιαίτερα γεωλογικά φαινόμενα της Κεφαλονιάς και την απαράμιλλη ομορφιά του νησιού, τότε η Σάμη είναι ο κατάλληλος προορισμός.
