Του Γεράσιμου Γαλανού
Μεγαλώνει το δέντρο της ελιάς και η φροντίδα του είναι απαραίτητη.
Μετά τη μάζωξή του η λίπανση είναι από τις πιο σπουδαίες εργασίες της καλλιέργειας της και έχει άμεση σχέση με το ύψος της παραγωγής.
Σύμφωνα με τα πειράματα που γίνονται τα τελευταία χρόνια έχουν καταλήξει οι ειδικοί γεωπόνοι στα παρακάτω συμπεράσματα:
- Η προσθήκη φωσφορικών λιπασμάτων σε καμιά περίπτωση δεν αύξησε την παραγωγή. Τα ελαιόδεντρα έχουν την ικανότητα να παίρνουν τον φώσφορό από το έδαφος
- Η προσθήκη καλιούχων λιπασμάτων επιδρά κυρίως σε ξεπλυμένα εδάφη, όπου μπορεί να παρουσιαστεί σύμπτωμα έλλειψης καλίου.
- Η προσθήκη απλών αζωτούχων λιπασμάτων είναι απαραίτητη κάθε χρόνο για την κανονική παραγωγικότητα των ελαιόδεντρων
Στην ελιά βάζουμε απλά αζωτούχα λιπάσματα δηλαδή θεϊκή αμμωνία, Νιτρική αμμωνία, ασβεστούχο νιτρική αμμωνία και Νιτρικό κάλι κάθε 2-3 χρόνια.
Η ποσότητα του χορηγούμενου λιπάσματος εξαρτάται από το μέγεθος της κόμης του δένδρου και της γονιμότητας του εδάφους.
Η συγκομιδή του ελαιόκαρπου θα πρέπει να γίνεται στο άριστο στάδιο της ωρίμανσης. Αυτό το στάδιο συνδέεται με την καλύτερη ποιότητα του ελαιόλαδου και τη μεγαλύτερη ελαιοπεριεκτικότητα.
Βέβαια, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι στην πράξη δεν περιμένουμε το χρόνο της ωρίμανσης, αλλά τη διαθεσιμότητα των εργατικών χεριών. Ακόμη και όταν η δακοπροσβολή είναι έντονη, τότε επιβάλλεται η συγκομιδή του καρπού να γίνει γρηγορότερα. Επίσης, ένας παράγοντας που μας επιβάλλει να τρέξουμε για τη συγκομιδή, είναι και η δυνατότητα επεξεργασίας του ελαιόκαρπου στο ελαιοτριβείο. Όμως επιβάλλεται, στο μέτρο του δυνατού να γίνεται συγκομιδή κοντά στο στάδιο της βιομηχανικής ωρίμανσης.
Τρόποι συγκομιδής
- Συγκομιδή μετά από φυσιολογική πτώση.
Αυτή η συγκομιδή γινόταν παλαιότερα σε περίπτωση που οι ελιές ήταν χοντρόκαρπες. Μάζευαν τις ελιές από κάτω αφού είχαν πέσει στο έδαφος. Ο τρόπος αυτός έχει σήμερα αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό, με τα πλαστικά δίχτυα ελαιοσυλλογής τα οποία απλώνονται κάτω από τα δέντρα και συγκρατούν τον ελαιόκαρπο, που φυσιολογικά πέφτει. Βέβαια, με αυτόν τον τρόπο, ο ελαιόκαρπος κινδυνεύει από πολλές αρρώστιες , κυρίως από μυκητολογικές προσβολές.
- Συγκομιδή με τα χέρια
Αυτός ο τρόπος γίνεται συνήθως σε επιτραπέζιες ποικιλίες, αλλά και όταν τα δέντρα είναι χαμηλά. Αποφεύγεται ο τραυματισμός του ελαιόκαρπου και εξασφαλίζεται η καθαρότητα του ελαιόκαρπου από τα φύλλα.
- Συγκομιδή με ραβδισμό
Για το μάζεμα των περισσότερων ποικιλιών της ελιάς, η συγκομιδή γίνεται με ραβδισμό. Τα χρησιμοποιούμενα ραβδιά είναι μικρού ή μεγάλου μήκους, ξύλινα ή πλαστικά. Πολλές φορές χρησιμοποιούνται και μικρά χειροκίνητα εργαλεία, όπως πλαστικές κτένες
- Συγκομιδή με δονητές
Το τελειότερο επίτευγμα της μηχανικής στον τομέα της ελαιοσυλλογής αποτελούν οι διάφοροι τύποι δονητών. Το σύστημα με του δονητές έχει επεκταθεί κατά πολύ και χρησιμοποιείται ευρύτατα ακόμη και σε μέρη όπου οι ελιές είναι φυτεμένες σε αρμάκια και στενώματα γης.
- Συγκομιδή ελαιόκαρπου με τη χρησιμοποίηση καρποπτωτικών
Στα πλαίσια της προσπάθειας η οποία γίνεται σε διεθνές επίπεδο για την εξεύρεση μιας οικονομικής μεθόδου συγκομιδής του ελαιόκαρπου εντάσσεται και η χρησιμοποίηση ορισμένων χημικών παρασκευασμάτων (Καρπωτικά), τα οποία διευκολύνουν την πτώση του καρπού από το δένδρο. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή σχετικά με την ποσότητα και τη φύση αυτών των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται. Στην Ελλάδα ευτυχώς αυτή η μέθοδος δεν βρήκε απήχηση και πλάτος κατανάλωσης.
Παραδοσιακά επαγγέλματα που σχετίζονται με της ελιάς το μάζεμα και την παραγωγής του προϊόντος της.
Σε πολλά μέρη υπήρχε ως επάγγελμα αυτό του ραβδιστή. Αυτός ήταν γεροδεμένος και δυνατός στα χέρια και τον έπαιρναν οι άνθρωποι που είχαν ελιές και τους βοηθούσε στο μάζεμα με τον ραβδισμό. Φυσικά το επάγγελμα αυτό, δεν θεωρείται ως παραδοσιακό επάγγελμα, λόγω που πολλοί, χωρίς να έχουν ιδιαίτερες γνώσεις, έκαναν τους ραβδιστές.
Πρέπει να ξέρει ο ραβδιστής πως θα χτυπήσει τα κλαριά, χωρίς να τα πληγώσει για να μπορούν και τον επόμενο χρόνο να κάνουν καρπό. Τα χτυπάει σύμφωνα με την κατεύθυνση ή την κλίση του βάρους τους και του κορμούς τους. Εάν τα χτυπήσει κάθετα τα πληγώνει και σπάει τα μικρά κλαράκια με αποτέλεσμα η ελιά να ελαττώσει τον επόμενο χρόνο τον καρπό της.
Οι Λιομαζώχτρες
Επί το πλείστον σε αυτό το παραδοσιακό επάγγελμα ήταν οι γυναίκες που είχαν το λόγο και την ασχολία του μαζέματος του καρπού της ελιάς. Κάποιοι γαιοκτήμονες που είχαν πολλές ελιές ή καλύτερα πολλά λιοστάσια, έπαιρναν κάποιες γυναίκες που είχαν αξιοσύνη στο μάζεμα για να μαζέψουν τις ελιές τους. Ντυμένες με το κεφαλομάντηλο και με τη μακριά φούστα τους καθώς και την ποδιά τους, μάζευαν τον καρπό είτε από τα κλαριά είτε και από κάτω από το έδαφος, σε όσες ελιές είχαν ρίξει τον καρπό τους. Η συμφωνία με τον κάτοχο του ελαιώνα ήταν : ή να πάρουν μερίδιο στην παραγωγή του λαδιού ή να πληρωθούν το μεροκάματο τους.
Αλετρουβιάρης ή λιτρουβιάρης.
Πρόκειται για το εποχικό επάγγελμα του εργάτη που δουλεύει στο ελαιοτριβείο κατά την περίοδο που οι ελιές πρέπει να γίνουν λάδι.
Οι λιτρουβιάρηδες εργάτες ήταν πολλοί σε ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο. Άλλος εργάτης τακτοποιούσε τα τσουβάλια με τις ελιές, άλλος ζέσταινε το νερό και άναβε τη φωτιά, φρόντιζε για τις λεπτομερειακές ασχολίες που βοηθούσαν την καλή λειτουργία του ελαιοτριβείου. Άλλος έριχνε τις ελιές μέσα στη λεκάνη των λιθαριών για να τις κάνουν πολτό τα λιθάρια και άλλος γιόμιζε τις τσαντίλες με τον ελαιοπολτό για να τις πάει στο πιεστήριο και εκεί να βγει το νιό λάδι. Οι λιτρουβιαραίοι εναλλάσσονταν στις δουλειές του ελαιοτριβείου και ήταν ενήμεροι για το κάθε θέμα που ήθελε προκύψει.
Ο Λιτρουβιάρης ήταν αυτός που είχε το ελαιοτριβείο. Ως συνήθως το ελαιοτριβείο του το είχε στο χωριό. Στην Κεφαλονιά μας τα ελαιοτριβεία που υπήρχαν έως το 1953 ήταν περίπου 250-270.
