Σήμερα κλείνουν τριάντα χρόνια από το μεγαλύτερο βιομηχανικό ατύχημα στην επαρχία του Μάντια Πραντές στη Μποπάλ της Κεντρικής Ινδίας.
Ξημερώματα της 3 Δεκεμβρίου 1984 η δεξαμενή 610 του εργοστασίου της ινδικής θυγατρικής της αμερικάνικης εταιρείας Γιούνιον Καρμπάϊτ περιείχε περίπου 45 τόνους του άκρως τοξικού δηλητήριου μεθυλοϊσοκυανικού οξέως κατάλληλου για την παρασκευή του εντομοκτόνου «καρμπαρύλ». Το υγρό μετατράπηκε αμέσως σε αέριο που απλώθηκε πάνω από τις πυκνοκατοικημένες γειτονικές συνοικίες. Μέσα σε λίγες ώρες περίπου 20.000 άνθρωποι πέθαναν σε φρικτούς πόνους ενώ, περίπου 200.000 σε διαδοχικές γενιές υποφέρουν από χρόνιες ασθένειες όπως καρκίνος, γενετικές ανωμαλίες και χρόνιος πυρετός.
Όπως φάνηκε αργότερα, μια ελαττωματική βαλβίδα είχε αφήσει νερό να μπει στη δεξαμενή, η οποία ήταν γεμάτη κατά 90%, αντίθετα με τους ισχύοντες κανονισμούς, αλλοιώνοντας επικίνδυνα το περιεχόμενό της.
Η μείωση του προσωπικού και οι περικοπές στην εκπαίδευσή του, η απενεργοποίηση το συστημάτων ασφαλείας για λόγους εξοικονόμησης κόστους, η υπολειτουργία του συστήματος ψύξης και οι ελλιπείς έλεγχοι στο εργοστάσιο, συνέθεταν ένα ατύχημα σε αναμονή.
Τριάντα χρόνια μετά, τα δηλητηριώδη κατάλοιπα από τους καλύτερους «χημικούς φίλους» τοξικών μετάλλων όπως ο μόλυβδος και ο υδράργυρος, συνεχίζουν να δηλητηριάζουν τη γη και το πόσιμο νερό γύρω από το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο.
Τριάντα χρόνια μετά, δεν είναι ποτέ αργά να σπάσει ο φαύλος κύκλος που οδηγεί από τη λήθη στην εξαθλίωση και αντίθετα. Οι πρόσφατοι σεισμοί, τα παλιρροϊκά κύματα και οι καταστροφές της Ινδονησίας αναδεικνύουν πως όροι όπως «διεθνής κοινότητα» και «κοινή γνώμη» παραμένουν ακόμη ισχυροί, γεμάτοι νόημα.
Η ανάδειξη και η δημοσιότητα αυτής της ανθρωπιστικής καταστροφής σε όλη της την έκταση είναι ικανές να τροφοδοτήσουν ένα κύμα παγκοσμιοποιημένης αλληλεγγύης που θα τονώσει την εμπιστοσύνη αυτών των ανθρώπων αφενός και αφετέρου θα υποχρεώσει την δημιουργία διεθνούς δεσμευτικής νομοθεσίας που θα επιβάλει την ανάληψη ευθυνών από τις εταιρείες σε περίπτωση ατυχήματος, ώστε να μην επαναληφθεί ποτέ η τραγωδία της Μποπάλ καταστρέφοντας το περιβάλλον και την ζωή μας …
Δρ. Σ. Α. Θεοτοκάτος