Του Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού
Ο Φώτης Αλέπορος γεννήθηκε στο Ληξούρι στις 26-3-1926 και ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά του Διονυσίου Αλέπορου. Ο ίδιος έλεγε πως γεννήθηκε την ώρα που οι κανταδόροι της πόλης τραγουδούσαν κάτω από το παράθυρο της πατρικής οικίας την Αγράμπελη (τραγούδι σε στίχους του Βαλαωρίτη και σε μουσική του Τζώρτζη Δελλαπόρτα)[1].
Από μικρό εξεδήλωσε την κλίση του για την μουσική και τα πρώτα μαθήματα πάνω σε αυτήν τη θεία τέχνη της μούσας Τερψιχόρης, τα πήρε από τον τότε μαέστρο της Φιλαρμονικής Ληξουρίου Δαπέργολα[2]. Είχε όμως την έφεση να μαζεύει μουσικές γνώσεις από πολλούς χώρους και να αποτυπώνει κάθε τραγούδι με τη λεπτομέρεια του. Έτσι ανδρώθηκε μέσα στην τοπική μουσική παράδοση, την αγάπησε και σε όλη του τη ζωή την υπηρέτησε με πολύ κόπο και αγώνα.
Από την παιδική του ηλικία, δημιουργούσε με τους φίλους του χορωδιακά σχήματα, και εκκλησιαστικό κόρο, που με αυτό έψαλλε τους εκκλησιαστικούς ήχους με τετραφωνία στο κεφαλλονίτικο ιδίωμα. Μάλιστα για ένα διάστημα υπηρέτησε ως ψάλτης σε εκκλησίες του Ληξουρίου, συγχρόνως δε μαθαίνοντας από τους παλαιότερους ψάλτες βυζαντινή μουσική. Τού άρεσε να διασκευάζει τις εκκλησιαστικές μελωδίες, ιδίως έδινε το δικό του χρώμα στον Ακάθιστο Ύμνο, τον οποίο ποιητικά και μουσικά θεωρούσε κορυφαίον.
Τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Ληξούρι και έφυγε για την Αθήνα όπου συμπλήρωσε τις μουσικές του γνώσεις στο Εθνικό Ωδείο με τους: Μανόλη Καλομοίρη και Σώτο Βασιλειάδη, όπου απέκτησε και τα σχετικά διπλώματα.
Στα δύσκολα και πέτρινα χρόνια βρέθηκε στην Μακρόνησο, πέρασε ταλαιπωρίες στην εξορία του, αλλά αξιοποίησε τους μουσικούς εξόριστους που βρήκε εκεί για να πλουτίσει τις μουσικές του γνώσεις.
Με καλές γνώσεις στην κιθάρα και το μαντολίνο, προσπάθησε και το πέτυχε το 1950 κάτω από αντίξοες συνθήκες να σχηματίσει στην Αθήνα την πρώτη του χορωδία με την επωνυμία «Χορωδία και μαντολινάτα Ελληνικής και Κεφαλονίτικης καντάδας». Με αυτή τη χορωδία όργωσε κυριολεκτικά όλη την Ελλάδα και διέδωσε το κανταδόρικο τραγούδι. «Η χορωδία έγινε για αυτόν τρόπος ζωής…»[3]
Αρχικά με αυτήν τη χορωδία εμφανιζόταν σε γειτονιές και συνοικίες των Αθηνών. Το 1953 έκανε την πρώτη επίσημη εμφάνιση στο Θέατρο «Κεντρικόν» των Αθηνών, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Από αυτήν την εμφάνιση και μετά αρχίζει ο αγώνας για να στηρίξει το επτανησιακό τραγούδι και περισσότερο το κεφαλλονίτικο, που την εποχή εκείνη θεωρείτο ξενικό και ήταν παραγκωνισμένο.
Φυσικά το ίδιο αγωνίζονταν και οι Κεφαλλονίτες μουσουργοί που ζούσαν στην Αθήνα: Νικόλαος Τσιλίφης και τον Διονύσης Αποστολάτος.
Έργο του Φώτη Αλέπορου ήταν η ίδρυση της «Ένωσης Χορωδιών Ελλάδος» στην οποία και διετέλεσε πρόεδρος επί 10ετία. Παρέδωσε δε την προεδρία αμέσως μετά τον κλονισμό της υγείας του. Το 1976 δημιούργησε Σχολή παιδικής μαντολινάτας, όπου από αυτήν αποφοίτησαν αρκετοί μαθητές (πάνω από 1500 και ηλικίας 8-15 ετών) και που αργότερα πλαισίωσαν ανάλογα μουσικά σχήματα.
Το 1987 είχε την πρωτοβουλία και τον αποφασιστικό ρόλο στην οργάνωση του Α΄ Πανελλήνιου Χορωδιακού Φεστιβάλ στο «Παλλάς» Αθηνών από την ΕΧΕ[4]. Ο Φώτης Αλέπορος είναι ο εμπνευστής και δημιουργός του 10ήμερου Χορωδιακού Φεστιβάλ Κεφαλλονιάς,(έτος ίδρυσή του 1976) που υπήρχε παλιά στο νησί μας και πραγματοποιούσε παραστάσεις στο Αργοστόλι- Ληξούρι -Πόρο και Σάμη[5]. Το φεστιβάλ αυτό ωφέλησε πολύ το νησί μας τόσο από ψυχαγωγία, όσο και από πολιτιστικά ανοίγματα και έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργηθούν νεότερα τοπικά χορωδιακά σχήματα. Επίσης, βοήθησε την τουριστική κίνηση του νησιού και μέσω των χορωδών έκαμε ακόμη μια φορά γνωστά τα κανταδόρικα τραγούδια του νησιού μας.
Ο Φώτης Αλέπορος συνεργάστηκε το 1980 για το ανέβασμα του θεατρικού έργου του Διονυσίου Παγουλάτου με τίτλο «Ο Αφορεσμένος», έχοντας τη μουσική επιμέλεια του έργου.
Ο Αλέπορος δεν έπαψε ποτέ να αγωνίζεται για τη κανταδόρικη μουσική, για το καλό ελληνικό τραγούδι, για την ελληνική οπερέτα, για την αθηναϊκή και κεφαλλονίτικη καντάδα και αριέττα. Ακόμη και για τις άριες από ξεχασμένες ελληνικές όπερες. Υπηρέτησε με τη χορωδία του άσματα Ελλήνων δημιουργών, χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει τα τραγούδια του τόπου του. Σε συνεντεύξεις του έλεγε συχνά … «η καντάδα ποτέ δε πεθαίνει….»[6].
Στη χορωδία και μαντολινάτα του είχε πολλές φορές σολίστ της ΕΛΣ, ερμηνεύοντας έργα κλασσικά Ελλήνων συνθετών.
Είναι αλήθεια, ό,τι πολλοί λυρικοί καλλιτέχνες εισαγόταν στην Λυρική Σκηνή, αφού πρώτα είχαν εκπαιδευτεί – δοκιμαστεί στη χορωδία και μαντολινάτα του Αλέπορου.
Το 1990 η Χορωδία του μαζί με την 15μελή μαντολινάτα προσκλήθηκε σε Αμερική- Καναδά και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στην Ομογένεια και όχι μόνο.
Ο Φώτης Αλέπορος όχι μόνο δίδασκε και αγωνιζόταν για τους μαθητές του, τους χορωδούς και τους μουσικούς της μαντολινάτα του, αλλά κουραζόταν πολύ για κάθε διεκπεραίωση υποχρεώσεων και απαιτήσεων για τη διατήρηση αυτού του καλλιτεχνικού θεσμού, που ο ίδιος δημιούργησε και τόσα χρόνια κράτησε επάξια. Αισθανόταν μεγάλη ευθύνη για όλες αυτές τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που απαιτούσαν έξοδα και χρόνο, γι’ αυτό, συγκεντρωτικός όπως ήταν, μεριμνούσε για τα πάντα. Δεν ήταν εύκολη η ανεύρεση οικονομικών πόρων για να καλύψει τα έξοδα όλων αυτών των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Πολλές φορές η πολιτεία ήταν απούσα. Εκδρομές και καλλιτεχνικές νυκτωδίες, βαρκαρόλες με καντάδες και ανάλογες εκδηλώσεις, που έμειναν στη μνήμη των συμμετεχόντων, κόστισαν στον Αλέπορο όλο αυτόν το αγώνα της διοργάνωσης και της εκπλήρωσής των. Φυσικό ήταν, αφού ο μαέστρος και συνθέτης Φώτης Αλέπορος, ήταν αυτός που ρύθμιζε όλες τις διαδικασίες.
Εκδρομές- μουσικές περατζάδες
Ο Αλέπορος μέσα από το Σωματείο του «Χορωδία- μαντολινάτα Ελληνικής και Κεφαλονίτικης Καντάδας» διοργάνωνε πρωτίστως εκδρομές, που πέρα από την καλλιτεχνική εκδήλωση και ψυχαγωγία, υπηρετούσαν το πνεύμα της φιλίας μεταξύ των μελών του Σωματείου. Τα έντυπα προγράμματα του Σωματείου του προσφέρουν πολλές πληροφορίες για τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες και για τις εκδρομές που γίνονταν όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο, αλλά και στον Ευρωπαϊκό, στην Κύπρο, Αφρική και στην Αυστραλία.
Στις εκδρομές αυτές συνδύαζε τις καλλιτεχνικές παρουσιάσεις της χορωδίας και μαντολινάτα του με τις περιηγήσεις στα αξιοθέατα και την καλή ψυχαγωγία. Συχνά σε πολλές γειτονιές της Αθήνας, ιδίως στην Πλάκα αναπαριστούσε με τη χορωδία του τις παλιές αθηναϊκές ρομαντικές νύχτες των παλιών τραγουδιστών. Επίσης, στην θαλάσσια περιοχή του Σαρωνικού, πραγματοποιούσε πολλές θαλασσινές σερενάτες.
Σε αυτές τις εκδρομές και περιηγήσεις εκλεκτή θέση είχε και η Κεφαλλονιά του. Προτιμούσε να έρχεται κοντά στην εορτή του Αγίου Γερασίμου, συνδυάζοντας τη θρησκευτική επίσκεψη και προσκύνηση στο μοναστήρι των Ομαλών, την βόλτα των χορωδών του στο νησί μας και την καλλιτεχνική παρουσίαση της χορωδίας.
Δεν ξεχνούσε, να εκτελεί ως πρώτο μουσικό κομμάτι στο πρόγραμμα της χορωδίας του το απολυτίκιο του προστάτη Αγίου Γερασίμου.
Σχεδόν σε κάθε περίοδο των διακοπών των μεγάλων εορτών, του Δωδεκαημέρου και του Πάσχα, οργάνωνε ταξίδια με τη χορωδία του και πάντα έδινε στον τόπο προορισμού παραστάσεις με καλό ποιοτικό τραγούδι.
Μουσικές καταγραφές και παράδοση
Ο Φώτης Αλέπορος γεννήθηκε στο Ληξούρι, που οι κάτοικοί του είχαν και έχουν έμφυτο μουσικό αισθητήριο, στην πόλη που γέννησε την αριέττα και αξιόλογους μουσικούς, έτσι, δεν θα μπορούσε με όλα αυτά τα ακούσματα, τις κανταδόρικες παρέες, να αδιαφορήσει για τη μουσική κληρονομιά του νησιού του. Μετέφερε στο πεντάγραμμο αρκετά τραγούδια, που έλεγαν οι παρέες στο Ληξούρι. Καλούσε τους παλιούς κανταδόρους και του τραγουδούσαν για να αποτυπώσει με μουσική σημειολογία το άσμα και να το περάσει στη χορωδία του. Συχνά, όταν βρισκόταν στην Κεφαλλονιά επισκεπτόταν τις ταβέρνες και κατέγραφε τις αριέττες και τις καντάδες.
Το συνθετικό του έργο
Ο Αλέπορος εκδήλωσε από μικρός τη διάθεση για δημιουργία δικών του τραγουδιών.
Κατά την εφηβεία του έγραψε κάποια τραγούδια τα οποία διακρίνονται για το επτανησιακό χρώμα τους. Έχει συνθέσει πάρα πολλές καντάδες,προσέχοντας το ύφος να συνάδει στην επτανησιακή γραμμή. Επίσης, έγραψε πολλά τραγούδια, με θέμα τη θάλασσα, τη φύση, το κρασί, τη δουλειά, τον έρωτα, τραγούδια για τις γιορτές, ύμνους και για την ελληνική φύση. Μελοποίησε στίχους επτανησίων ποιητών, όπως του Ανδρέα Λασκαράτου. Ακολουθούν τίτλοι από τραγούδια του που συχνά τα ερμήνευε η χορωδία του. «Γλεντήστε τη ζωή», «Σερενάτα του Έρωτα», «Γλυκά λογάκια», «Το γλυκοχάραμα του Μάη», «Ωσάν ρόδο μαραμένο», «Βοήθα Παναγιά μου», Ραψωδία σε δυο μέρη, «Αχτίδα» αφιερωμένο στα 100 χρόνια του Α. Βαλαωρίτη, «Ο γυρισμός της σκούνας», «Στην άκρη του γιαλού», «Σε σένα», «Πέτα βαρκούλα», «Τραγουδάμε τη φύση» Έγραψε επίσης, τρία συμφωνικά έργα: την κοσμική καντάτα με θέμα, «Η ζωή του αγρότη», τη λαϊκή όπερα «Ο Τρύγος» και το ορατόριο «Στον αιώνιο ύπνο σου». Επίσης, πολλά έργα για μαντολινάτα, εισαγωγές καθώς μονωδίες και ντουέτα. Είναι γνωστό πως αυτή την υπέροχη επτανησιακή καντάδα με τίτλο «Τετέ» ανέσυρε από τη λήθη ο Αλέπορος και την διασκεύασε για χορωδία, καθώς και τόσα άλλα καντάδες και αριέττες που τραγουδήθηκαν πρώτη φορά από το χορωδιακό μουσικό σχήμα του.
Οι δισκογραφικές του εκδόσεις
Στους δίσκους της χορωδίας του: «Ελληνικά εμβατήρια» σε συνεργασία με την ΑΣΔΕΝ 1968, «Πάρτυ στη Βουλιαγμένη» 1983, «Καντάδες της Παλιάς Αθήνας» 1987, «Αναμνήσεις της Παλιάς Αθήνας» 1993 και κασέτες με κεφαλλονίτικα και αθηναϊκά κανταδόρικα τραγούδια.
Ο Φώτης Αλέπορος ήταν ένας μουσουργός που στήριξε το καλό ελληνικό κανταδόρικο τραγούδι και όχι μόνο. Μέσα από την όλη του πορεία άφησε έργο αξιόλογο συνθετικό και παιδαγωγικό. Πραγματοποίησε πολλές συναυλίες και μετέφερε το κεφαλλονίτικο και αθηναϊκό τραγούδι της καντάδας, πέρα από την Ελλάδα, σε πολλά μέρη του εξωτερικού. Άντεξε για πάνω από μισό αιώνα να διατηρήσει χορωδιακά σχήματα και επέβαλλε μαζί με τους επίσης αξιόλογους, Κεφαλλονίτες μαέστρους και συνθέτες, Νικόλαο Τσιλίφη, Αποστολάτο Διονύσιο και Αργύρη Κουνάδη, τη διάσωση και διάδοση της κεφαλλονίτικης μουσική παράδοσης εκτός του νησιού μας. Ευτύχισε δε, εν ζωή να δεχτεί πολλές αποδόσεις τιμών, από σωματεία, συλλόγους και φορείς του ελλαδικού χώρου και του εξωτερικού, αναγνωρίζοντας έτσι την πολύτιμη προσφορά και εργασία τού στο δύσκολο τομέα της μουσικής μας παράδοσης και κληρονομιάς, αυτόν της καντάδας και της αριέττας και γενικά του κανταδόρικου τραγουδιού.
Ο Φώτης Αλέπορος ήταν παντρεμένος με την Μαρία Κακουράτου και απέκτησαν δυο παιδιά: τον Διονύση (σκοτώθηκε το 1976 σε αυτοκινητικό δυστύχημα) και μια κόρη, την Πόπη, η οποία είναι καθηγήτρια κλασικού μπαλέτου και χορογράφος.
Ο Φώτης Αλέπορος έφυγε από τη ζωή στις 5-1-2004 αφήνοντας πίσω του ένα αξιόλογο έργο και σπουδαία καλλιτεχνική δραστηριότητα.
Αξίζει να εκδοθεί το μουσικό του αρχείο, ιδίως τα έργα του για να πλουτιστεί η μουσική παράδοση της Κεφαλλονιά, της οποίας άξιο τέκνο ήταν αυτός ο μουσουργός.
Κλείνω αυτό το μικρό αφιέρωμα στον Φώτη Αλέπορο, με τους δικούς του στίχους από το τραγούδι που έγραψε το 2000 για τη χορωδία του και για κάθε χορωδία.
«Αιώνια να ζήσει η χορωδία
να ζήσει αγκαλιά με την καντάδα
με στίχο νοητό και μελωδία
σ’ όαση μουσική να ζει η Ελλάδα»
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό «Κεφαλονίτης» του Ανδρέα Πέτρου Δεμπόνου, και συμπληρωμένο στην «Λόγια Κεφαλληνιακή Μούσα» των Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού- Λαμπρογιάννη Παναγή Πεφάνη, έκδοση του ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ, 2015.
[1] Υπάρχουν και άλλοι συνθέτες που αναφέρονται ως μελοποιοί αυτού του άσματος. Σε επόμενο άρθρο θα γίνει εκτενής αναφορά για το θέμα
[2] Λεωνίδας Δαπέργολα, Κερκυραίος μαέστρος που υπηρέτησε με τον καλύτερο τρόπο τη Φιλαρμονική Ληξουρίου
[3] Τα ΝΕΑ, εφημερίδα, 8-1-04
[4] «Ένωση Χορωδιών Ελλάδος»
[5] Το φεστιβάλ αυτό αργότερα άλλαξε χέρια, συνεχίστηκε και στις 21η Αυγούστου του 1996,
με την υπ Ά αριθμ. 133/96 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Αργοστολίου και Ληξουρίου, συστήθηκε Διαδημοτική Επιχείρηση με την Επωνυμία «Κέντρο Χορωδιακής Πράξης» (ΚΕ.ΧΟ.ΠΡΑ.) των Δήμων Αργοστολίου και Παλικής, ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και έδρα το Αργοστόλι.
[6] Τα ΝΕΑ, εφημερίδα, 17-11-1999
