Του Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού
Τη Τρίτη μετά το Πάσχα αποκαλείται Νέα Τρίτη και στην παράδοση του λαού μας λέγεται Νια Τρίτη.
Έχουν ειπωθεί πολλά για αυτή την ημέρα. Είναι δε αφιερωμένη στην Παναγία την
«Τριχερούσα» και γιορτάζουν κάποιες εκκλησίες την ημέρα αυτή στο νησί μας.
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση[1] τη Βυζαντινή εποχή, που ξέσπασε η Εικονομαχία έπειτα από προτροπή του εικονομάχου αυτοκράτορα Λέοντος Ίσαυρου του Γ΄, δόθηκε διαταγή στον άρχοντα της Δαμασκού να κόψει το χέρι του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, λόγω που αγιογραφούσε εικόνες. Η προσκύνηση των ιερών Εικόνων εθεωρείτο ειδωλολατρία. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναδείχθηκε θερμός υποστηρικτής των Αγίων Εικόνων και με τα συγγράμματά του κατατρόπωσε την αίρεση της εικονομαχίας. Ο Αυτοκράτορας ο Λέων ο Γ’ προκειμένου να απαλλαγεί από την παρουσία του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, τον συκοφάντησε στο χαλίφη Ουάλιδ με την κατηγορία, ότι σκέπτεται να του γράψει να καταλάβει κρυφά την Δαμασκό.
Ο χαλίφης διέταξε να συλληφθεί αμέσως ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και να του κοπεί το δεξί χέρι μέσα στην πλατεία της Δαμασκού. Η διαταγή εκτελέστηκε αμέσως. Ο Άγιος έλαβε το κομμένο χέρι του και όλη τη νύχτα ικέτευε την Παναγία γονατισμένος να τον θεραπεύσει προκειμένου να συνεχίσει τον σκληρό αγώνα του υπέρ της Ορθοδοξίας. Η παράδοση λέει, πως ο αγιογράφος Δαμασκηνός δεήθηκε, και ως του θαύματος το αποκομμένο χέρι, κολλήθηκε και γιατρεύτηκε, από τότε ο άγιος αφιέρωσε το χέρι του ζωγραφίζοντάς το στο κάτω μέρος της εικόνας της Παναγίας. Αυτός είναι ο λόγος που η Παναγία, που εορτάζει τη Νια Τρίτη λέγεται «Τριχερούσα» και αλλού «Δαμασκηνή».
Η εικόνα που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου του Αγίου Όρους, το εικονιζόμενο χέρι του Δαμασκηνού είναι στο κάτω μέρος, η δε Παναγία, κρατά τον Χριστό.
Είναι δε σπάνιο να βρεθεί εικόνα, που να εικονίζεται μόνο η Παναγία και το τρίτο χέρι να βρίσκεται δεξιά ή αριστερά στο πάνω μέρος, δίπλα από το πρόσωπο της Θεομήτορος. Τέτοια εικόνα είναι η λεγόμενη Παναγία η Δαμασκηνή της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Ληξούρι. Μάλιστα είναι μοναδική, γιατί η Παναγία δεν κρατά τον Χριστό, είναι μόνη της, ενώ οι άλλες εικόνες τουλάχιστον από όσες ξέρουμε έχουν αγιογραφημένη την Παναγία ως βρεφοκρατούσα. Στην Αγία Τριάδα Ληξουρίου γινόταν γιορτή με μεγάλη ευλάβεια και πίστη. Φέτος, λόγω που η εκκλησία δε λειτουργεί, επειδή έχει υποστεί ζημιές από τους σεισμούς, δεν θα γίνει το πανηγύρι της «Δαμασκηνής»
Επίσης την ίδια ημέρα εορτάζει και η Παναγία στα Κουρουκλάτα, και η Παναγία στα Θέματα της Πυλάρου, όπου και γίνονται σπουδαία πανηγύρια.
Η Παναγία στα Θέματα της Πυλάρου, είναι η λεγόμενη «Πορταΐτισσα», που έχει σχέση με την Ιερά Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Πιθανόν, να εορτάζει αυτή την ημέρα λόγω που τα Θέματα, ως όνομα –τοποθεσίας πιθανόν να συνδέονται με την περίοδο που η Κεφαλλονιά, υπήρξε Βυζαντινό Θέμα κατά τον 8ο αιώνα…..
Πάνω σε αυτήν την εκκλησιαστική παράδοση υπάρχουν πολλές εικόνες στον ελλαδικό χώρο με την Παναγία να έχει στην εικόνα της τρία χέρια….
[1] Μοναχού Σωφρωνίου Αγιοπαυλίτου, Θησαυροί του Αγίου Όρους, Αθήνα 1959, σελ. 114, όπου και εικονίζεται η βασική εικόνα που αναφέρει η παράδοση.
