Της Αναστασίας Χρ. Μήλιου*
Πριν δύο μήνες περίπου σημειώθηκε τροχαίο ατύχημα στην ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ χωρίς ευτυχώς τραυματισμό, αλλά με υλικές ζημιές, όταν μια αγελάδα εισέβαλε στον αυτοκινητόδρομο. Σε τέτοια περίπτωση την βασική ευθύνη φέρει ο ιδιοκτήτης του άτυχου ζώου. Τι συμβαίνει όμως όταν το ζώο που εισβάλλει σε οδό ταχείας κυκλοφορίας είναι αδέσπωτο;
Κατά κύριο λόγο την ευθύνη για την ασφαλή χρήση των οδών ταχείας κυκλοφορίας φέρει το Ελληνικό Κράτος μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών του ΥΠΕΧΩΔΕ για την συντήρηση των εθνικών οδικών δικτύων καθώς υποχρεούται να κατασκευάζει, ανακαινίζει και συντηρεί τις εθνικές οδούς (άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3155/1965).
Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 10 παρ. 1 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ν. 2696/1999, Α’ 57) «Όποιος έχει τις κατά τον παρόντα Κώδικα αρμοδιότητες ή την εξουσία επί του πράγματος, επί του οποίου διεξάγεται δημόσια κυκλοφορία, υποχρεούται να λαμβάνει κάθε μέτρο, ώστε από τη δημόσια κυκλοφορία να μην δημιουργείται κίνδυνος ή ζημία τρίτων προσώπων ή άλλων έννομων αγαθών».
Αυτό αφορά και την περίπτωση όπου μεγάλα τμήματα οδών ταχείας κυκλοφορίας έχουν δοθεί σε εταιρείες από το Ελληνικό Δημόσιο, οι οποίες φέρουν την ευθύνη για την κατασκευή και εκμετάλλευσή τους, αρά και την συντήρηση και επίβλεψη αυτών.
Μεταξύ του ελληνικού κράτους και των εταιρειών αυτών έχουν υπογραφεί συμβάσεις, που καθορίζουν τις συγκεκριμένες ευθύνες των ανάδοχων εταιρείων και τα όρια αυτών.
Σε κάθε δηλαδή οδικό δίκτυο ταχείας κυκλοφορίας που η εκμετάλλευση του δεν ανήκει στο ελληνικό δημόσιο π.χ. ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ, η σύμβαση αναδοχής είναι διαφορετική και η ευθύνη της κάθε αναδόχου εταιρείας διαφοροποιημένη από τις άλλες. Εκεί λοιπόν για να δούμε ακριβώς την ευθύνη της αναδόχου εταιρείας πρέπει να μελετήσουμε την συγκεκριμένη σύμβασή της.
Όσον αφορά το εθνικό οδικό δίκτυο στο άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου, κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος . . . ».
Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων του Δημοσίου ή από παραλείψεις οφειλομένων νομίμων υλικών ενεργειών αυτών, εφ’ όσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών. Π.χ. η αιφνίδια είσοδος αδέσπωτου ζώου στον αυτοκινητόδρομο, η οποία, όμως, θα είχε εμποδισθεί, εάν υπήρχε η προβλεπόμενη από την οικεία μελέτη κατασκευής της εν λόγω οδού περίφραξης για τον αποκλεισμό της εισόδου ζώων στον αυτοκινητόδρομο και η οποία (περίφραξη) δεν έγινε ή δεν είχε ελεγχθεί και συντηρηθεί επαρκώς από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δημοσίου.
Για τη θεμελίωση της ανωτέρω ευθύνης απαιτείται η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξεως ή παραλείψεως του δημοσίου οργάνου και της επελθούσης ζημίας. Περαιτέρω, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ η ευθύνη του Δημοσίου καλύπτει κάθε θετική και αποθετική ζημία του ζημιωθέντος από την παράνομη δραστηριότητα των οργάνων αυτού, ως, επίσης, και την χρηματική του ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ’ ανάλογη εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 932 εδαφ. γ’ του Αστικού Κώδικα, δεδομένου ότι πρόκειται περί μορφής αδικοπραξίας. Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου, η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικασθεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης.
*Η Αναστασία Χρ. Μήλιου είναι Δικηγόρος Αθηνών
