Βάση της Τέχνης, δεν είναι οι ατελείωτες διανοουμενίζουσες περί αυτήν συζητήσεις αλλά η Ανάγκη. Και μοιραία η πραγματικότητα αυτή καθιστά τον καλλιτέχνη, όποιας μορφής τέχνης, έναν κατ’εξοχήν χειρωνάκτη.
Η πρακτική αυτή διάσταση της Τέχνης μπορεί να εξηγηθεί και με το παράδειγμα πολλών, ακόμα και πρυτάνεων, καθηγητών της Σχολής Καλών Τεχνών, που μιλώντας μαζί τους, έχεις την αίσθηση ότι πριν απ’όλα μιλάς με έναν μάστορα· έναν ποιητή όμως μάστορα!
Ο Σπύρος Χουρμούζης ο γλύπτης, γεννήθηκε γι’αυτό.
Γεννήθηκε για την Τέχνη· για την ποίηση και την μαστορική της.
Παιδί του σεισμού του ΄53, δεν αξιώθηκε να πάει στην Σχολή Καλών Τεχνών.
Οι ανάγκες ήταν άλλες. Όμως γι’αυτό ακριβώς αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ειδικό βάρος το ότι η Ανάγκη του για Γλυπτική, υψώθηκε πάνω από τις τρέχουσες ανάγκες και από τον αδυσώπητο χρόνο και στράφηκε συνειδητά σ’αυτήν.
Πολλοί μπορούν να το κάνουν αυτό. Ο Σπύρος Χουρμούζης όμως διαθέτει 2 επιπλέον πολύ σημαντικά προσόντα, γνωρίσματα του αληθινού καλλιτέχνη.
Το πρώτο είναι το έμφυτο ταλέντο του:
Σμίλεψε το πρώτο του έργο, χωρίς να έχει δει ούτε σκαρπελιά γλύπτη·
-ένας αληθινός αυτοδίδακτος χειρωνάκτης!-
και μιλάμε για ένα αποτέλεσμα πανομοιότυπο –αυτό δεν μπορεί να του το αρνηθεί κανείς- με την φωτογραφία που έβλεπε.
Έχει άριστη αίσθηση του χώρου, όχι μόνο σε ότι αφορά την γλυπτική, αλλά πρωτίστως την ζωγραφική· γι’αυτό είναι και ένας ζωγράφος με πάρα πολύ καλό σχέδιο· ενώ τα χρώματα – όπως παραδέχεται και ο ίδιος- τα ψάχνει και πειραματίζεται με αυτά, επιτυχημένα ωστόσο, με σωστό ένστικτο.
Δουλεύει πάρα πολύ γρήγορα· όταν δε δεις το αποτέλεσμα, δύσκολα πιστεύεις ότι προέκυψε μέσα σε τόσο λίγο χρόνο.
Ζώντας τον όμως από κοντά στο εργαστήριο του μπορείς να δείς τις μορφές να βγαίνουν γεννημένες μέσ’απ’τα δυό του χέρια μ’έναν τρόπο υπερβατικά θαυμαστό, δικαιολογώντας απόλυτα την ετυμολογία της Ελληνικής λέξεως χειρωνάκτης: ο Άναξ των Χεριών!
Έχει την αίσθηση του υλικού του· τις ευκολίες και τις δυσκολίες του· όποιο υλικό κι αν χρησιμοποιεί για την γλυπτική του, εύπλαστο ή σκληρό· στα χέρια του υποτάσσεται και σύντομα του δίνει την μορφή που θέλει.
Δουλεύει με σχέδια δικά του ή από φωτογραφίες, αφού πρώτα τις ξαναζωγραφίσει για να νοιώσει από κοντά το θέμα του.
Οι μορφές του, σου δίνουν την αίσθηση ενός νευρωμένου εσωτερικά γλυπτικού σώματος, και σε κάποιες από τις προτομές του υποψιαζόμαστε, στην στάση του μπούστου, την ορθή διαχείριση ενός προεκτεινόμενου «κόντρα πόστο»· του απαραίτητου δηλαδή για μιά αρμονική γλυπτική παρουσίαση, αισθητικού νόμου.
Μέχρι στιγμής η γλυπτική του χαρακτηρίζεται κυρίως από μνημειακή τεχνοτροπία· και τα έργα του δεν έχουν απλή ζωντάνια, αλλά έναν παρονομαστή επικού δέους, που μας φέρνει πολύ κοντά στο να σκεφθούμε την παρόμοια ή διαφοροποιημένη εκδοχή του δικού μας αγάλματος!
Το δεύτερο προσόν, είναι η αθωότητα του.
Δεν εννοούμε την αφέλεια· αντίθετα μιλάμε για έναν πολύ έξυπνο Κεφαλονίτη, που όμως μπορεί να λειτουργήσει με αληθινή παιδικότητα· με ευεργετική αθωότητα, μπροστά στο δώρο της Τέχνης.
Πήγαμε μαζί στην έκθεση γλυπτικής του Μεμά Καλογεράτου.
Πέραν του ότι ορθώς γράφτηκε και ειπώθηκε για την έκθεση αυτή, να προσθέσουμε κι εμείς ότι πράγματι ο Μεμάς Καλογεράτος είναι ένας τεράστιος καλλιτέχνης, που αφ’ενός αναφέρεται στις Σχολές Καλών Τεχνών –μπορώ σαν απόφοιτος να το βεβαιώσω- και αφ’ετέρου το έργο του μπορεί άνετα να περάσει παντού· Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, σε όλο τον κόσμο.
Όταν ο Χουρμούζης βρέθηκε μέσα σ’αυτήν την ποιότητα και τον όγκο δουλειάς του Καλογεράτου, έκανε σαν παιδάκι!
Περιέτρεχε τα έργα· άδολα, χωρίς μιζέρια, κακότητα και μισαλλοδοξία·
-η οποία όταν εντρυφεί στους αυτοδίδακτους, είναι ακόμα πιό μεγάλη-
τα περιεργαζόταν· έσκυβε να τα δει· τα χέρια του ακολουθούσαν το σώμα του υλικού, καταλάβαινε!
Μέ όργανα τα χέρια του, την ματιά και την ψυχή του, καταλάβαινε…
Τότε γύρισε σε μένα και μου είπε:
«Α ώρε Γιώργο… αν θα είχα πάει στην Καλών Τεχνών…!»
Και είχε δίκιο. Στην μισοτελειωμένη φράση του, ότι είχε να πει το έλεγαν τα μάτια, η στάση του σώματος κι ο δίκαιος αναστεναγμός.
«Ας δούμε το ποτήρι σαν μισογεμάτο κι όχι σαν μισοάδειο» του απάντησα·
«και πρώτα πρώτα, μην ξεχνάς, πως έχεις το δώρο(!)· την ικανότητα να πλάθεις θαυμαστά την ύλη κάνοντας το γλυπτό πανομοιότυπο με το πρωτότυπο.
Όμως εδώ, ανάμεσα στα έργα ενός αναγνωρισμένα μεγάλου γλύπτη, θα μπορέσω να σου μιλήσω καλύτερα, για το ηθελημένο λάθος που βγάζει σωστό· για την σοφά δοσμένη ομοιά δοσμένη ατέλεια· για τον συμβολισμό και την αφαίρεση· που και στα δικά σου έργα ακροθιγώς εντόπισα και σου επεσήμανα, αποτυπωμένα από σένα, πάνω σ’αυτά από ένστικτο.
Οι ικανότητες σου είναι δεδομένες. Πέραν τούτων το σημαντικό είναι, η θελησή σου να προχωρείς και η αυθεντικά ερωτική σου διάθεση και αφιέρωση στην λειτουργία της γλυπτικής.
Ο Ουρανός, ανταμοίβει τους αφοσιωμένους!»
Τελειώνοντας την αναφορά στον γλύπτη Σπύρο Χουρμούζη, αυτόν τον έμπρακτα αιώνιο έφηβο, θέλω να πω ότι ήταν τιμή μου να τον παρουσιάσωμε ομιλία μου στις εκδηλώσεις της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κεφαλλήνων κ Ιθακησίων στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου και να επιμεληθώ την έκθεση του, η οποία συνεχίζεται έως τις 10 Σεπτεμβρίου.
Όταν δε βρεθείτε μπροστά στα εκθέματα, σκεφθείτε ότι ο άνθρωπος αυτός δεν έχει παρακολουθήσει ούτε μιά ώρα μάθημα στην τάξη της Γλυπτικής!
Γεώργιος Κακής Κωνταντινάτος
Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών
του Τμήματος Θεάτρου του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Μέλος της Εθνικής Επιτροπής Ειδικών
της Biennale Νέων Ευρώπης κ’ Μεσογείου (B.J.E.M.)
