Του Γαβριήλ Μανωλάτου*
Η ηθική άποψη δεν είναι σημαντική. Το αποτέλεσμα αυτό βασίστηκε στον φόβο…
Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ
Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Καταστροφικές και θανατηφόρες θα είναι οι συνέπειες για την ίδια την Ευρώπη, του τρόμου. Γιατί με τον τρόμο, οι πιστωτές αντιμετώπισαν την ελληνική κρίση και κυρίως τον ελληνικό λαό.
Η Ευρώπη έσπειρε τον τρόμο, και η ίδια θα θερίσει τα αποτελέσματα των πράξεων και των επιδιώξεων της. Θα θερίσει θύελλες.
Υπήρξαν βέβαια και αυτοί που δεν ήθελαν με κανένα τρόπο, καμιά συμφωνία. Έτσι, θα δικαιούνται, ίσως, ένα «μπράβο» ο Ολάντ και η Μέρκελ, αφού αψήφησαν και προσπέρασαν αυτούς που δεν ήθελαν καμιά συμφωνία.
Υπήρξε έτσι η συμφωνία. Με τη συμφωνία αυτή, δε θα ασχοληθούμε αν έχει πιθανότητες εφαρμογής ούτε αν απομακρύνεται ή αν διαγράφεται ο «κίνδυνος» του Grexit ούτε ακόμα για τα αποτελέσματα που θα προκύψουν σε περίπτωση εφαρμογής της. Θα ασχοληθούμε μόνο, σε ότι αφορά στις συνθήκες διαπραγμάτευσης για την επίτευξη της συμφωνίας.
Αυτές, οι συνθήκες διαπραγμάτευσης, ήταν ξεκάθαρα τρομακτικές, για όποιον θέλει ακόμα να πιστεύει στο μέλλον της Ευρώπης. Μα «τι είναι πραγματικά η Ευρώπη». Για τους λαούς της, μέσα από το πέρασμα των αιώνων, έως το σήμερα, Ευρώπη είναι η ύπαρξη ενός Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. «Αυτός ο πολιτισμός έχει σφυρηλατηθεί μέσα σε αυτό το ιδιαίτερο κράμα, αυτό που ο Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας ονομάζει «αλληλεγγύη πολιτών».
Αυτού του πολιτισμού είμαστε θεματοφύλακες.
Οι αντίρροπες δυνάμεις, ο πειρασμός και ο δαίμονας, δεν είναι όμως μακριά. Βρίσκονται ανάμεσά μας και μας κάνουν να επιστρέφουμε στα σφάλματα του παρελθόντος. Και αυτό ακριβώς έγινε σε αυτό το θανατηφόρο Σαββατοκύριακο. Χωρίς να μπω στις λεπτομέρειες για τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, για να δούμε εάν είναι καλοδεχούμενα, νόμιμα, αποτελεσματικά, προσαρμοσμένα, αυτό που θέλω να υπογραμμίσω εδώ είναι ότι, οι συνθήκες μέσα στις οποίες, με δικτατορικό τρόπο, με πραγματική τρομοκρατία επιβλήθηκαν, δημιουργούν ένα καταστροφικό κλίμα. Η εξουσία, αντικατέστησε και παραμέρισε το επιχείρημα και τη λογική.
Το ότι ο «ερασιτεχνισμός» της ελληνικής κυβέρνησης και η σχετική αν όχι η καθολική απραξία των προηγούμενων κυβερνήσεων, «ξεπέρασαν τα όρια», το μετράω.
Το ότι ο συνασπισμός των πιστωτών καθοδηγούμενος από τους Γερμανούς έχει «αγανακτήσει από την κατάσταση», που με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε, το καταλαβαίνω.
Οι πολιτικοί ηγέτες όμως, έδειχναν εξαιρετικά ενήμεροι για την όλη κατάσταση και ήθελαν να αδράξουν την ευκαιρία για μια ιδεολογική νίκη ενάντια σε μια ριζοσπαστική κυβέρνηση της αριστεράς, με αντίτιμο τον κατακερματισμό της Ευρώπης. Διότι περί αυτού ακριβώς πρόκειται.
Προτιμάμε, το να μετράμε τα δισεκατομμύρια μας μάλλον, από το να τα χρησιμοποιούμε για να οικοδομούμε και να δημιουργούμε.
Αναβάλλοντας μονίμως μια δέσμευση για τη μείωση του χρέους, προτιμάμε την ταπείνωση ενός λαού επειδή «δεν είναι ικανός» να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις και προκαλούμε αρνητικά συναισθήματα πριν ασχοληθούμε με σχέδια για το μέλλον.
Γυρίζουμε την πλάτη σε αυτό που πρέπει να είναι η Ευρώπη, γυρίζουμε την πλάτη στην «αλληλεγγύη των πολιτών» όπως την οραματίστηκε ο Γιούργκεν Χάμπερμας.
Σπαταλάμε τις δυνάμεις μας σε αλληλοεξοντωτικούς καυγάδες και διακινδυνεύουμε να ενεργοποιηθεί ένας εκρηκτικός μηχανισμός διάσπασης της Ευρώπης.
Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε σήμερα.
Αυτό που για περισσότερο από 70 χρόνια έκτιζαν οι λαοί της Ευρώπης και οι ηγέτες της, σαν τον Κόνραντ Αντενάουερ, τον Χέλμουτ Κολ, τον Φρανσουά Μιτεράν και άλλους, ώστε να ξεχαστούν τα συντρίμμια και να επουλωθούν οι πληγές των δύο παγκοσμίων πολέμων που η Γερμανία προκάλεσε και η χώρα με το λαό της να αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της Ευρώπης των λαών και της αλληλεγγύης, το γκρέμισαν Μέρκελ και Σόιμπλε, στο θανατηφόρο Σαββατοκύριακο.
Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε σήμερα.
Με μια λειτουργία της ευρωζώνης, μέσα στην οποία εσείς, φίλοι Γερμανοί με την ακολουθία κάποιων Βαλτικών και Βόρειων χωρών, επιχειρείτε την επιβολή του δικού σας νόμου, μη αποδεκτού όμως, από τις άλλες χώρες.
Το ευρώ γεννήθηκε μέσα από μια διφορούμενη και ασαφή συμφωνία ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία.
Η μεν Γερμανία ήθελε να οργανώσει ένα σύστημα σταθερού συναλλάγματος γύρω από το μάρκο, η δε Γαλλία είχε «την αφελή και ρομαντική αντίληψη δημιουργίας ενός διεθνούς νομίσματος κατά την υψηλή φιλοδοξία της γαλλικής ελίτ».
Θα πρέπει να απεγκλωβισθούμε από αυτή την αρχική διφορούμενη αντίληψη που έχει γίνει καταστροφική και να αναζητήσουμε επειγόντως ένα κοινό όραμα που θα μπορέσει να έχει την υποστήριξη των λαών.
Και μη μου πείτε ότι αφού ορισμένοι δεν υπακούουν, εσείς θα συνεχίσετε το δρόμο σας χωρίς αυτούς. Ποτέ η υπαναχώρηση και η απομόνωση στο Βορρά δεν θα είναι αρκετή για να σας σώσει.
Και εσείς, όπως όλοι οι Ευρωπαίοι, έχετε ανάγκη του συνόλου της Ευρώπης για να επιβιώσετε. Διηρημένοι είμαστε πολύ μικροί.
Για να μπορέσει η γηραιά Ευρώπη να παίξει ένα ρόλο ανάμεσα στις νέες «γιγάντιες» δυνάμεις που αναπτύσσονται θα πρέπει όχι μόνο να συσπειρωθεί στην τωρινή Ένωση, αλλά και πέρα από αυτήν. Ναι, η Μεσόγειος θα πρέπει να ιδωθεί ως «εσωτερική θάλασσα» της Ευρώπης της οποίας τα σύνορα θα πρέπει να επεκταθούν σε νότο και βορρά.
Η πρόκληση είναι πολύ μεγάλη. Μια ένωση μερικών ευρωπαϊκών χωρών, ακόμα και των ισχυρότερων, δεν θα είναι επαρκώς ικανή να αντιμετωπίσει τις νέες «γιγάντιες» δυνάμεις που αναπτύσσονται, στο εγγύς οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον μας.
*Ο Γαβριήλ Μανωλάτος είναι καθηγητής Οικονομικών και Ανάπτυξης
