Του Βασίλη Παζόπουλου*

Μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Ας το πούμε ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές:

Ο στόχος που επιβάλλεται από τους εταίρους και δανειστές της Ελλάδας για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% τα επόμενα χρόνια, δεν πρόκειται να επιτευχθεί.

Μεγάλα και συνεχόμενα πρωτογενή πλεονάσματα συναντάμε σπάνια στην ιστορία και πάντα κάτω από ειδικές συνθήκες. Από το 1974 μέχρι και σήμερα υπήρξαν μόνο 3 περιπτώσεις χωρών όπου κατάφεραν να επιτύχουν για μια δεκαετία πρωτογενή πλεονάσματα του μεγέθους που απαιτούνται από την Ελλάδα: το Βέλγιο το 1995, η Νορβηγία το 1999 και η Σιγκαπούρη το 1990.

Ενδεικτικό της σπανιότητας είναι η περίπτωση των ΗΠΑ. Από το 1960 η υπερδύναμη έχει επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα μόλις 5 χρονιές!

Για αυτό δεν υπάρχει καμία αναπτυγμένη χώρα που να μην είναι υπερχρεωμένη. Στην δύση, και όχι μόνο, επέλεγαν ανάπτυξη με συγκρατημένα ελλείμματα, που κάλυπταν με δανεικά.

Παράδειγμα πολιτικής πρωτογενούς πλεονάσματος σαν απόλυτη προτεραιότητα αφήνοντας το θέμα της ανάπτυξης στην τύχη του, εφαρμόστηκε στο παρελθόν πολύ κοντά μας. Στην γειτονική Αλβανία του Χότζα.

Αν προσαρμοζόντουσαν οι άνθρωποι καλώς. Αν όχι θα πεινάγανε.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις

Για να επιτευχθούν συνεχόμενα πρωτογενή πλεονάσματα πρέπει να συντρέχουν αρκετές προϋποθέσεις. Σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν γίνει, οι οικονομικές συνθήκες που ευνοούν την δημιουργία τους περιλαμβάνουν:

– Ισχυρή εγχώρια ανάπτυξη

– Η παγκόσμια ανάπτυξη να είναι ισχυρή

– Η χώρα να έχει υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα

– Το ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να είναι πλεονασματικό

– Η συναλλαγματική ισοτιμία σε ανταγωνιστικά επίπεδα, για να διευκολύνει το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών

– Το χρέος προς το ΑΕΠ να είναι υψηλό (άρα η ανάγκη για συρρίκνωση του είναι επιτακτική)

Η μόνη προϋπόθεση που πληροί η χώρα μας είναι η τελευταία. Η ανάγκη για μείωση του χρέους.

Σε όλα τα άλλα, ούτε καν πλησιάζουμε!

Αντίθετα, τα πλεονάσματα που πηγαίνουν για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους, αφαιρούνται πολλαπλασιαστικά από την οικονομία λόγω ύφεσης, αποστραγγίζοντας ακόμα περισσότερο το ΑΕΠ.

Δηλαδή επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ που υποτίθεται επιδιώκουν να διορθώσουν.

Ποιοι έχουν επιτύχει μεγάλες μειώσεις χρέους μέσα σε μια την δεκαετία

Ο αντίλογος λέει πως είναι καλό να έχουμε συνεχόμενα και υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, γιατί έτσι μειώνεται το χρέος της χώρας. Άρα μας ευνοεί μακροπρόθεσμα γιατί θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα και θα δανειζόμαστε με χαμηλότερο επιτόκιο.

Το κακό είναι πως αυτό δεν ισχύει πλέον. Η Ελλάδα έχει περάσει το σημείο που δεν υπάρχει επιστροφή. Με χρέος προς ΑΕΠ της τάξης του 180% για να προσεγγίσει ένα σχετικά αποδεκτό ποσοστό για τις αγορές, θα πρέπει να επιτύχει την μείωση του στο μισό.

Επειδή έχουν γίνει άπειρες συζητήσεις και διαφωνίες πάνω στο θέμα, δεν ωφελεί να εμπλακούμε σε νέες αμπελοφιλοσοφίες, ούτε θεωρητικές ή ιδεολογικές προσεγγίσεις.

Διερευνήσαμε τι έγινε σε ανάλογες περιπτώσεις στην πράξη:

Από το 1974 λοιπόν, υπήρξαν μόλις 9 πετυχημένες περιπτώσεις χωρών που έχουν καταφέρει να μειώσουν πάνω από το 25% του χρέους μέσα σε μια δεκαετία.

Τι κοινό έχουν;

Εκτός από το ότι είναι εύρωστες οικονομίες, το επιτύχανε σε μια περίοδο που όλος ο πλανήτης βίωνε μια έντονη αναπτυξιακή πορεία. Σε μεγάλο βαθμό τεχνητής, αν σκεφτούμε πως κατάληξε στην χρηματοοικονομική κρίση του 2008.

Το αντίθετο δηλαδή από ό,τι ισχύει σήμερα. Αν εξαιρέσουμε ειδικές περιπτώσεις, όπως η Κίνα, η απομόχλευση επιφέρει επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Η μαύρη τρύπα του χρέους

Το αφύσικα τεράστιο χρέος που έχει η χώρα δεν πρόκειται να αποπληρωθεί, αλλά και ούτε να εξυπηρετηθεί, εκτός των άλλων για δύο βασικούς λόγους:

– Λόγω επενδυτικής άπνοιας. Κανείς σοβαρός μακροχρόνιος επενδυτής δεν θα ρισκάρει τα χρήματα του σε μια χώρα που χρεοκοπεί από στιγμή σε στιγμή.

– Η πιεστική ανάγκη τεράστιων πρωτογενών πλεονασμάτων για αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων προκαλεί δυσβάστακτους φόρους. Πολύτιμοι πόροι κάνουν φτερά από την Ελλάδα. Δεν  επενδύονται στην χώρα, δεν συνεισφέρουν στην κατανάλωση. Δεν έχουν την μορφή καταθέσεων ή έστω δυνητικού πλούτου κρυμμένοι κάτω από τα στρώματα

Εξαφανίζονται στην μαύρη τρύπα του χρέους, που όμως ούτε αυτό δεν μειώνεται!

Τα μεγάλα λόγια περί ανταγωνιστικότητας της χωράς είναι προσχηματικά.

Δεν είναι ρεαλιστικό να ζητάνε επιτεύγματα που δεν ανταποκρίνονται στις συνθήκες. Είναι σαν να ζητάνε από κάποιον απροπόνητο να ξεπεράσει τις επιδόσεις του Κεντέρη. Τρέχοντας στην άμμο.

Οι σύγχρονες οικονομικές και θεσμικές διευθετήσεις οφείλουν να συμμορφώνονται στις συνθήκες. Οι ιδέες να προσαρμόζονται στα γεγονότα, όχι το αντίθετο.

Συμπέρασμα

Το ζήτημα δεν είναι οικονομικό. Μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Είναι πολιτικό.

Για πολλά πράγματα μπορεί να κατηγορηθεί ο Σόιμπλε, αλλά όχι ότι είναι χαζός. Δεν μπορεί να μην γνωρίζει πως οι οικονομικοί στόχοι που θέτει είναι ανέφικτοι.

Το πιθανότερο είναι πως οι κύκλοι που επιθυμούν να μας εκδιώξουν από την ευρωζώνη, σε αυτή την συγκυρία φαίνεται να έχουν το πάνω χέρι. Για την ακρίβεια επιδιώκουν να μας κάνουν να φύγουμε μονοί μας, προκειμένου να μην πάρουν την ευθύνη πάνω τους.

Είναι λάθος να επαφιόμαστε στην καλή διάθεση των εταίρων μας ή να νομίζουμε πως μας νοιάζονται. Τους απασχολεί η ζωή των Ελλήνων το ίδιο, όσο ενδιαφερόντουσαν τόσα χρόνια για τους Ρουμάνους ή τους Σλοβάκους.

Όσο ενδιαφερόμασταν και εμείς στην Ελλάδα για την φτώχεια στην Βουλγαρία.

* Ο Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com). 

Πηγή: liberal.gr