Της Αναστασίας Χρ. Μήλιου*
Με την διάταξη του άρθρ. 1 του Ν. 3869/2010, που αφορά τη «Ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’130/3-8-2010), ορίζεται ότι: «1. Φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα κι έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών τους (εφεξής οφειλέτες) δικαιούνται να υποβάλουν στο αρμόδιο δικαστήριο την αίτηση που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 για τη ρύθμιση των οφειλών αυτών και απαλλαγή. Την ύπαρξη δόλου αποδεικνύει ο πιστωτής.Δεν επιτρέπεται η ρύθμιση οφειλών που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης ενώ απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του μπορεί να γίνει μόνο μία φορά.
Ακολούθως, η εισοδηματική στενότητα, τα υψηλά επιτόκια στο χώρο ιδίως της καταναλωτικής πίστης, οι επιθετικές πρακτικές προώθησης των πιστώσεων, ατυχείς προγραμματισμοί, απρόβλεπτα γεγονότα στη ζωή των δανειοληπτών (απώλεια εργασίας κ.ά.), αποτέλεσαν παράγοντες που – δρώντας υπό την απουσία θεσμών συμβουλευτικής υποστήριξης των καταναλωτών σε θέματα υπερχρέωσης – συνέβαλαν ανενόχλητα στην αυξανόμενη υπερχρέωση νοικοκυριών, τα οποία – αδυνατώντας στησυνέχεια να αποπληρώνουν τα χρέη τους – υπέστησαν και υφίστανται τις αλυσιδωτά επερχόμενες καταστροφικές συνέπειες της. Προκειμένου δε να αντιμετωπιστεί το πραγματικό – ιδιαίτερα μεγάλο και οξυμένο – πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας, κατά τρόπο ουσιαστικό, σύγχρονο, θεσμικό, εναρμονισμένο με τις επιταγές ενός συγχρόνου κοινωνικού κράτους δικαίου, θεσπίστηκαν οι διατάξεις αυτοΰ του νόμου.
Για να υπαχθεί οφειλέτης στο ρυθμιστικό πεδίο εφαρμογής του νόμου, πρέπει χωρίς δόλο να έχει περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών του. Ωστόσο, η αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών ως προϋπόθεση ρύθμισης των οφειλών του, κατά την κρίση του δικαστηρίου δύναται να πληρούται και όταν ο οφειλέτης με βάση τα εισοδήματα του δύναται μεν να εξοφλεί ακόμη και το σύνολο των χρεών του αλλά σε βάρος των στοιχειωδών αναγκών του. Η εξόφληση των πιστωτών με αδυναμία ικανοποίησης των βιοτικών αναγκών του οφειλέτη δεν αναιρεί την αδυναμία πληρωμών του οφειλέτη. Η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η διατήρηση ενός στοιχειώδους επιπέδου αντιμετώπισης των οφειλετών επιβάλλουν να χαρακτηρισθεί ως αδυναμία πληρωμών η περίπτωση του οφειλέτη που δύναται να ικανοποιήσει των σύνολο των οφειλών του αν διαθέσει το σύνολο των εισοδημάτων του αλλά χωρίς να εξασφαλίζει το στοιχειώδες επίπεδο διαβίωσης για τον ίδιο και την οικογένεια του. Και αυτό το πρόσωπο βρίσκεται σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμών. Διαφορετική αντιμετώπιση θα προέτασσε την ικανοποίηση των πιστωτών σε βάρος της ανθρώπινης, αξιοπρέπειας του οφειλέτη ακόμα και της επιβίωσης του, κατάσταση που δεν γίνεται αποδεκτή από το σκοπό αλλά και το γράμμα του ν. Κατσέλη. Συνεπώς η αδυναμία πρέπει να αξιολογηθεί σε συνδυασμό με την κάλυψη των βασικών βιοτικών αναγκών του οφειλέτη. Στη ρύθμιση των οφειλών υπάγονται και οι οφειλές του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς για την εξυπηρέτηση και ασφάλεια των χορηγούμενων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων τοκοχρεολυτικών δανείων για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, προς τους δημοσίους υπαλλήλους κάθε δανειζόμενος υποχρεούται να εκχωρεί υπέρ του δανειστού μέχρι τα 6/10 όλων γενικά των μηνιαίων απολαβών του (μισθός), το οποίο εξακολουθεί να ισχύει, απλώς θα μεταβάλλεται το ποσοστό του μισθού που παρακρατείται, το οποίο προφανώς θα είναι κατώτερο του ποσοστού των 6/10, καθότι ο οφειλέτης ευρισκόμενος σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του, και φέροντας στο Δικαστήριο προς ρύθμιση τα χρέη του, συμπεριλαμβανομένης και της οφειλής προς το εν λόγω Ταμείο, θα αιτείται και σε περίπτωση ευόδωσης της αίτησης θα καθορίζεται ποσοστό μικρότερο των 6/10. Το ότι παρέχεται στους δανειολήπτες του εν λόγω ταμείου, με βάση το καταστατικό του, η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών τους και καθορίζονται οι όροι της εν λόγω ρύθμισης, σύμφωνα με τους οποίους το Διοικητικό Συμβούλιο του εν λόγω Ταμείου αποφασίζει τους όρους ρύθμισης δεν αποκλείει την προκείμενη ρύθμιση του ν. 3869/2010, καθότι κατά την πρώτη προβλέπεται μια ρύθμιση των μελών του ταμείου με απόφαση του Δ.Σ., ενώ στην προκείμενη προβλέπεται ρύθμιση, η οποία είναι απότοκος δικαστικής κρίσης. Σε κάθε δε περίπτωση η εξαίρεση του εν λόγω ταμείου, θα προσέκρουε στην αρχή της ισότητας, που προβλέπεται στο άρθρο 4 του Συντάγματος, καθότι οι δανειολήπτες του εν λόγω ταμείου σε σχέση με τους δανειολήπτες των υπολοίπων πιστωτικών ιδρυμάτων θα στερούνταν αναιτιολόγητα των ευνοϊκών διατάξεων του ν. 3869/2010.
Με την κρινόμενη αίτηση τους, οι αιτούντες επικαλούμενοι ότι έχουν έλλειψη πτωχευτικής ικανότητας, εκθέτουν ότι λόγω του ότι έχει μειωθεί σημαντικά το μηνιαίο εισόδημα τους έχουν μόνιμη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρεών τους προς τους πιστωτές που αναφέρονται στην αναλυτική κατάσταση που περιέχεται στην αίτηση. Ζητούν α) να ρυθμισθούν οι οφειλές τους σε τρία-πέντε έτη και β) να εξαιρεθεί από την εκποίηση η πρώτη τους κατοικία.
Είναι έγγαμοι και έχουν δύο τέκνα. Ο α αιτών ανήκει στο διοικητικό προσωπικό του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και ο καθαρός μηνιαίος μισθός του τον μήνα Ιούνιο του 2016 ανέρχεται στο ποσό των 1.011,74 ευρώ, από το οποίο όμως παρακρατείται το ποσό των 263,32 ευρώ από το ΤΠΔ και επομένως το καθαρό ποσό που του αποδίδεται ανέρχεται στα 748,42 ευρώ. Η β’ αιτούσα μέχρι το έτος 2013 εργαζόταν πλην όμως το έτος 2013 απολύθηκε και έκτοτε είναι άνεργη. Επίσης η ως άνω θυγατέρα των αιτούντων είναι άνεργη. Το ετήσιο εισόδημα για τον α’ αιτούντα ανέρχεται στο ποσό των 16.430,17 ευρώ από μισθωτές υπηρεσίες και για την β’ αιτούσα στο ποσό των 10.645,02 επίσης από μισθωτές υπηρεσίες.
Επίσης η β’ αιτούσα διαγνώσθηκε με καρκίνο στον δεξιό μαστό, υποβλήθηκε σε μερική μαστεκτομή και σε ακτινοθεραπείες, μέχρι δε και σήμερα υποβάλλεται σε ενδοκρινή αγωγή. Οι ανωτέρω έχουν περιέλθει χωρίς δική τους υπαιτιότητα σε μόνιμη και διαρκή αδυναμία να πληρώνουν τις παρακάτω αναφερόμενες ληξιπρόθεσμες χρηματικές οφειλές τους.
Περαιτέρω, οι αιτούντες διαθέτουν τα εξής περιουσιακά στοιχεία: 1) κατά ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου έκαστος εξ αυτών μία κατοικία που αποτελεί την οικογενειακή στέγη των αιτούντων, η δε αντικειμενική της αξία ορίζεται στα 48.406,71 ευρώ. Επίσης ο α αιτών έχει στην κυριότητα τοι ένα ΙΧΕ αυτοκίνητο εμπορικής αξίας 800,00 ευρώ. Το περιουσιακό αυτό στοιχείο δεν πρόκειται να προκαλέσει αγοραστικό ενδιαφέρον, ούτε να αποφέρει κάποιο αξιόλογο τίμημα για την ικανοποίηση της πιστώτριας του α’ αιτούντος, μετά την αφαίρεση και των εξόδων της σχετικής διαδικασίας καθ’ όσον πρόκειται για όχημα παλαιότητας 20 ετών με πολύ μικρή εμπορική αξία. Επίσης η β αιτούσα είναι κυρία α) ποσοστού 50 % εξ αδιαιρέτου σε τεμάχιο οικοπέδου καθώς και κατοικίας η οποία έχει κτισθεί επί του ανωτέρω το έτος 1995. Στην ανωτέρω οικία διαμένουν οι γονείς της β αιτούσας η δε αντικειμενική αξία του ανωτέρω ποσοστού της εξ αδιαιρέτου ανέρχεται στα 22.711,20 ευρώ. Το ανωτέρω ακίνητο δεν πρόκειται να προκαλέσει αγοραστικό ενδιαφέρον, διότι πρόκειται για ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου η δε εμπορική του αξία, ισούται με την ανωτέρω αντικειμενική του αξία είναι σχετικά μικρή. Β) ποσοστού 50 % εξ αδιαιρέτου σε τεμάχιο οικοπέδου η αντικειμενική αξία του οποίου ανέρχεται στα 162,00 ευρώ. Το ανωτέρω ακίνητο δεν πρόκειται να προκαλέσει αγοραστικό ενδιαφέρον, διότι πρόκειται για ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου η δε εμπορική του αξία, η οποία κατά την κρίση του Δικαστηρίου ισούται με την ανωτέρω αντικειμενική του αξία είναι ελάχιστη γ) ένα ΙΧΕ αυτοκίνητο, εμπορικής αξίας 3.000,00 ευρώ. Το περιουσιακό αυτό στοιχείο δεν πρόκειται να προκαλέσει αγοραστικό ενδιαφέρον, ούτε να αποφέρει κάποιο αξιόλογο τίμημα την ικανοποίηση της πιστώτριας της β’ αιτούσας, μετά την αφαίρεση εξόδων της σχετικής διαδικασίας καθ’ όσον πρόκειται για όχημα παλαιότητας 11 ετών με σχετικά μικρή εμπορική αξία.
Πιστωτής των αιτούντων είναι το «ΤΑΜΕΙΟ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΩΝ» από σύμβαση τοκοχρεολυτικού δανείου οι αιτούντες οφείλουν το συνολικό ποσό των 46.696,96 ευρώ. Η ανωτέρω απαίτηση είναι εξασφαλισμένη με προσημείωση υποθήκης της Α’ κατοικίας, συγκυριότητας των αιτούντων. Για την εξυπηρέτηση του παραπάνω δανείου ο α αιτών εκχώρησε, μέχρι τα 6/10 όλων γενικά των τακτικών μηνιαίων απολαβών του, ως και τα δικαιώματά του επί της κύριας και επικουρικής συντάξεως του. Δυνάμει δε της σύμβασης αυτής (σύμβασης εκχώρησης) το παραπάνω νομικό πρόσωπο παρακρατούσε από το μηνιαίο μισθό του α’ αιτούντος το ποσό των 26.232 ευρώ μέχρι και το χρόνο δημοσίευσης της προσωρινής διαταγής που εκδόθηκε κατά τις διατάξεις του άρθ. 5 παρ.2 ν.3869/2010 επί της κύριας αιτήσεως του. Συνεπεία της συμβάσεως αυτής (εκχώρησης – παρακράτησης) αφενός μεν κατά το χρόνο υποβολής της αιτήσεως η οφειλή των αιτούντων ήταν ενήμερη προς το Ταμείο, αφετέρου δε ο α’ αιτών κατά το χρόνο υποβολής της αιτήσεως ελάμβανε ως υπόλοιπο μισθού το ποσό των 728,46 ευρώ. Ωστόσο, η ανωτέρω εκ του νόμου αναγκαστική εκπλήρωση της ενοχής που βάρυνε τους αιτούντες, τους περιέφερε σε πραγματική αδυναμία καθ’ όσον με το υπόλοιπο του μισθού του α’ αιτούντος, που ανέρχονταν στο ανωτέρω ποσό, το οποίο κατ’ αντικειμενική κρίση είναι χαμηλό για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών των αιτούντων, αδυνατούσαν οι ανωτέρω να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες, οι οποίες ανέρχονται στο ποσό των 910,00 ευρώ. Κατά συνέπεια, λοιπόν, το μη ληξιπρόθεσμο των οφειλών των αιτούντων, στην υπό κρίση περίπτωση, δεν ασκεί έννομη επιρροή, καθ’ όσον πληρούται η προϋπόθεση του ληξιπρόθεσμου της οφειλής των αιτούντων από την υφιστάμενη και προερχόμενη εκ της αναγκαστικής εκπληρώσεως της παροχής τους, αδυναμία τους ως και την διακινδύνευση της διατροφής τους. Κατά συνέπεια, λοιπόν, κατά τα ως άνω αποδειχθέντα οι αιτούντες περιήλθαν σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής που δεν οφείλεται σε δόλο, υπό εκπλήρωση της παροχής τους, το υπόλοιπο του δεν εξασφάλιζε το στοιχειώδες επίπεδο της διαβίωσης τους.
Περαιτέρω τα μηνιαία εισοδήματα για τον α αιτούντα ανέρχονται στο μηνιαίο ποσό των 1.010,00 ευρώ για δε την β αιτούσα είναι μηδενικά, το δε ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των μηνιαίων εξόδων διαβίωσης εκτεθέντα συντρέχουν συμπλεκτικά οι θετικές και ελλείπουν οι αρνητικές προϋποθέσεις στα πρόσωπα των αιτούντων για την υπαγωγή τους στη ρύθμιση περί καταβολής μηδενικών μηνιαίων δόσεων για τα επόμενα τρία έτη. Επομένως η ρύθμιση των οφειλών εν όψει, της ηλικίας του α αιτούντος και του ύψους της οφειλής του θα πρέπει να ορισθούν επί τριετία καταβάλλοντος ο ανωτέρω μηνιαία το ποσό των 100 ευρώ, ποσό που εκτιμάται ότι βρίσκεται μέσα στις οικονομικές του δυνατότητες. Με τις παραπάνω καταβολές θα έχει καταβάλλει επί μία τριετία το ποσό των 3.600 ευρώ, Το συνολικό ποσό των οφειλών των αιτούντων προς το ΝΠΔΔ ανέρχεται σε 46.696,96 ευρώ. Το υπόλοιπο της συνολικής οφειλής των αιτούντων μετά τις καταβολές επί τριετία από τον α αιτούντα θα ανέρχεται στο ποσό των 43.096,96 ευρώ (46.696,96 -3.600). Έτσι, πρέπει να ορισθούν μηνιαίες καταβολές για τη διάσωση του δικαιώματος κυριότητας της κύριας κατοικίας συγκυριότητας των αιτούντων, για την οποία θα πρέπει να καταβάλλουν το 80% της αντικειμενικής της αξίας δηλ. το ποσό των 38.725,36 ευρώ (48.406,71 Χ 80%).
Επομένως, έκαστος των αιτούντων θα πρέπει να καταβάλλει το ποσό των 19.362,68 ευρώ. Η καταβολή θα ξεκινήσει τρία χρόνια μετά τη δημοσίευση της παρούσας απόφασης, ο δε χρόνος εξόφλησης του πρέπει να ορισθεί σε 20 χρόνια και 240 μηνιαίες δόσεις, ποσού 80,67 ευρώ για κάθε έναν από τους αιτούντες, λαμβανομένων υπ’ όψη της ηλικίας τους και της οικονομικής τους δυνατότητας. Η αποπληρωμή του ποσού αυτού θα γίνει εντόκως, χωρίς ανατοκισμό με το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με το κυμαινόμενο επιτόκιο, που θα ισχύει κατά το χρόνο της αποπληρωμής, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της Τράπεζα της Ελλάδος αναπροσαρμοζόμενο με επιτόκιο αναφοράς αυτό των Πράξεων Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
*Αναστασία Χρ. Μήλιου
Δικηγόρος παρ’Εφέταις Αθηνών
Λεωφ. Μεσογείων 403, Αγία Παρασκευή
Τηλ. 213-0338950, 6945-028153
e-mail: natmil@otenet.gr, www.legalaction.gr
fb: Αναστασία Μήλιου
