Του Νικόλαου Γεωργικόπουλου*
Είναι πραγματικά δύσκολο να χαραχτεί αποτελεσματικά η οικονομική στρατηγική για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας και την σταθεροποίηση του τραπεζικού μας συστήματος με τους υπάρχοντες περιορισμούς στην διακίνηση κεφαλαίων στην Ελλάδα.
Από την άλλη μεριά, αν δεν είχαν επιβληθεί οι περιορισμοί αυτοί τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους και λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό «φυγής» των καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες, πιθανόν σήμερα να μιλούσαμε για κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος και σχεδόν σίγουρη συμμετοχή των ελλήνων καταθετών στην διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Για του λόγου το αληθές, στο παρακάτω διάγραμμα μπορείτε να δείτε την διαχρονική πορεία των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες από το Δεκέμβριο του 2010 έως και σήμερα.
Αναμφίβολα, το «αναγκαίο κακό» των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων είναι σοβαρό πλήγμα για την πραγματική οικονομία και επιδεινώνει περαιτέρω το πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συνεπώς, τα capital controls πρέπει να αποσυρθούν πλήρως το ταχύτερο δυνατό. Ας είμαστε όμως ρεαλιστές και ας δούμε την πραγματική διάσταση του προβλήματος. Μόνο έτσι θα γίνει κατανοητό, ότι η πλήρη άρση των περιορισμών προϋποθέτει τις εξής επτά δράσεις:
1. Η Ανακεφαλαιοποιήση των τραπεζών – κάτι που είναι πλέον στην τελική ευθεία.
2. Να αντιμετωπιστεί άμεσα το μείζον πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να δοθεί άμεσα μια οριστική βιώσιμη λύση και για τις δυο πλευρές (τράπεζες & δανειολήπτες). Οι τράπεζες σε συνεργασία με το Κράτος θα πρέπει να επικεντρωθούν στο πρόβλημα των κόκκινων δανείων, έτσι μόνο θα μπορέσει το τραπεζικό σύστημα να εφοδιασθεί με ρευστότητα και να την διοχετεύσει στην πραγματική οικονομία.
3. Οι θετικές αξιολογήσεις του οικονομικού προγράμματος που συμφωνήθηκε με τους δανειστές μας, αλλά και η εφαρμογή των «βασικών» διαρθρωτικών αλλαγών που ορίζονται στο υπάρχον «μνημόνιο» κρίνονται απαραίτητες το επόμενο διάστημα.
4. Η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το Κράτος και το πολιτικό-οικονομικό σύστημα οφείλει να αποκατασταθεί άμεσα. Όσο υπάρχει αβεβαιότητα στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον και δεν εμπιστευτούν οι Έλληνες την οικονομική στρατηγική που προτείνεται, δεν θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών και όποια προσπάθεια γίνεται για ανασύσταση της ελληνικής οικονομίας.
5. Η εδραίωση της εμπιστοσύνης των ελλήνων καταθετών προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό μεταφράζεται στην επιστροφή (αύξηση) των καταθέσεων κατά περίπου 25 δις ευρώ. Δεν δύναται να υπάρξει πλήρη άρση των capital controls αν δεν επιστρέψουν τουλάχιστον τα 2/3 των καταθέσεων που αποσύρθηκαν από το τραπεζικό σύστημα το διάστημα μεταξύ του Δεκέμβριου του 2014 και λίγο πριν την επιβολή των περιορισμών. Μόνο με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσουν οι τράπεζες να μειώσουν δραστικά τον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας (ELA) που ήταν €82,786 δις τον Οκτώβριο 2015 και να αντικαταστήσουν (το μεγαλύτερο μέρος αυτού) με απευθείας δανεισμό από την ΕΚΤ (δείτε το σχετικό γράφημα).
6. Η οριστική διευθέτηση του δημοσίου χρέους μας. Το χρέος πρέπει να αναδιαρθρωθεί αμέσως μετά την ολοκλήρωση των επικείμενων αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών ώστε να γίνει πραγματικά βιώσιμο. Επιπλέον, η όποια (ελληνική) ομάδα διαπραγμάτευσης αναλάβει να φέρει εις πέρας αυτό το έργο, θα πρέπει να έχει την μέγιστη πολιτική υποστήριξη από το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο.
7. Η Αποφυγή καταστάσεων που θα οδηγήσουν σε πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα.
Τα παραπάνω επτά προαπαιτούμενα, για να ξεφύγουμε από τα «δεσμά» των capital controls, είναι αναγκαίες συνθήκες, ωστόσο, για να αποδειχτούν και ικανές (δηλαδή να αρκούν μόνο αυτά τα μέτρα) πρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να είναι εφικτό πριν παρέλθει το πρώτο εξάμηνο του 2016.
*Ο Νικόλαος Γεωργικόπουλος είναι επισκέπτης Καθηγητής έρευνας χρηματοοικονομικών στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU).
