Κεντρικό θέμα της Διαβούλευσης αποτέλεσε η ανάλυση της σημαντικότητας ύπαρξης  του Οδικού Χάρτη, σε θεωρητικό αλλά και πρακτικό επίπεδο και την ανάγκη επιστημονικής τεκμηρίωσης του καθώς αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο της προάσπισης και της διεκδίκησης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, ειδικά σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Βασικός σκοπός του Οδικού Χάρτη είναι η ενίσχυση του έργου της Πολιτικής Προστασίας και η κάλυψη όσων κενών υπάρχουν στην αποτελεσματική υποστήριξη των Α.μεΑ. σε αυτές τις περιπτώσεις. Αρκετοί δήμοι ή φορείς έχουν ξεκινήσει προσπάθειες προσέγγισης και παροχής βοήθειας Α.μεΑ. με αφορμή κρίσιμες καταστάσεις, όπως καταγραφή, κατάρτιση σχεδίων εκκένωσης δομών ή συγκεκριμένων περιοχών π.χ. στην Κέρκυρα, ωστόσο η χαρτογράφηση τόσο των περιοχών όσο και των αναγκών δεν έχει ολοκληρωθεί λόγω ποικίλων «δυσκολιών» όπως μη συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια από πλευράς του κράτους αλλά και ο νόμος περί Προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Εν συνεχεία, έγινε αναφορά σε ανισότητες πρόσβασης που αντιμετωπίζουν γενικά τα Α.μεΑ. σε διάφορους τομείς της καθημερινής ζωής, όπως η εκπαίδευση-επιμόρφωση, η υγεία, η εργασία και η ανεξάρτητη διαβίωση γεγονός που τα καθιστά ακόμα πιο εκτεθειμένα, ευάλωτα και εξαρτημένα απέναντι σε τρίτους, δυσχεραίνοντας την κοινωνική τους ένταξη, την ψυχική και σωματική τους υγεία, την απόλαυση ίσων κοινωνικών αγαθών και ευκαιριών, την ισότιμη θέση τους στην κοινωνία. Δίχως ένα επαρκώς δομημένο περιβάλλον πρόσβασης που να εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή των Α.μεΑ. σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, ιδίως κατά τις πιο κρίσιμες συνθήκες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ιδιαίτερες ανάγκες τους, καθίσταται αδύνατη η επιτέλεση ακόμη και των πιο απλών διεργασιών όπως η μετακίνηση με μέσα μαζικής μεταφοράς, η πρόσβαση σε κτίρια, τουριστικές υποδομές, η διεκδίκηση νομοθετικών ρυθμίσεων, η σύνδεση με κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά.

Ωστόσο, δεν είναι αναγκαία μόνο η κατάρτιση και εκπαίδευση των Α.μεΑ., ώστε να μπορούν να έχουν ενεργό ρόλο στην κοινότητα, αλλά και των φορέων που καλούνται να συνεργαστούν μαζί τους. Συνεπώς, έχοντας στο επίκεντρο της συζήτησης τις καταστάσεις κρίσης, κρίνεται απαραίτητη (α) τόσο η εκπαίδευση του προσωπικού των φορέων –ειδικά- που ανήκουν στην Πολιτική Προστασία πάνω στον αναπηρικού κινήματος και στις ιδιαίτερες ανάγκες των Α.μεΑ. της κοινότητας τους, για έγκαιρη «πρόληψη-απόκριση-αποκατάσταση» (β) όσο και η εκπαίδευση-εμπλοκή των Α.μεΑ. σε αυτή τη διαδικασία, στον ακριβή τρόπο δράσης σε κρίσιμες περιστάσεις, μέσω της στερεότυπης εκπαιδευτικής διαδικασίας, ώστε να υπάρχει αμφότερη κατάλληλη προετοιμασία, συνεργασία και συντονισμός κατά την εφαρμογή του σχεδίου εκτάκτου ανάγκης.

Η επιστημονική τεκμηρίωση του Οδικού Χάρτη θα πραγματοποιηθεί με την παροχή θεωρητικού υπόβαθρου παρουσίασης του αναπηρικού κινήματος, των βασικών κλάδων, χαρακτηριστικών και των δικαιωμάτων του, εργαλείων συλλογής και οργάνωσης πληροφοριών, εκτίμησης αναγκών, τρόπου διασύνδεσης φορέων, μεθόδων υποστήριξης Α.μεΑ., αλλά και χρήσης της κατάλληλης ορολογίας αποδίδοντας σε αυτά τα άτομα την αναγνώριση και το σεβασμό που τους αξίζει. Συγκεκριμένα,  και κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, ο κ. Ζουμπουλίδης έκανε μία εύστοχη παρέμβαση σχετικά με τη αναγκαιότητα χρήσης της ορθής ορολογίας του αναπηρικού κινήματος π.χ. «άκυρος ο χαρακτηρισμός άλαλοι, για να περιγράψει αυτούς τους οποίους επικοινωνούν με νοηματική, άκυρη η γενική αναφορά σε χώρους φιλοξενίας, εκπαίδευσης, κ.τ.λ. ατόμων με αναπηρία ως ιδρύματα-χαρακτηρισμός που παραπέμπει σε ακατάλληλα περιβάλλοντα..!», Συμπερασματικά, αποδείχτηκε πώς μέσα από τοποθετήσεις ανθρώπων, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με το αναπηρικό κίνημα, που ωστόσο καλούνται να βρουν λύσεις στα ζητήματα των Α.μεΑ. , αναπαράγεται ένας λόγος που διαιωνίζει παρωχημένες στάσεις και αντιλήψεις και συντηρεί συγκεκριμένα στερεότυπα για τους Α.μεΑ.

Την επιβεβαίωση όσων αναφέρθηκαν έρχονται να δώσουν προσωπικές μαρτυρίες συμμετεχόντων όπως της κα. Σιδηροπούλου Αγνής, η οποία ανέφερε την δική της εμπειρία από την Γερμανία και το πώς οι κοινωνικοί λειτουργοί του δήμου έδρασαν προκειμένου να εκπαιδεύσουν όλη την οικογένεια στις απαιτούμενες ενέργειες οι οποίες θα ήταν απαραίτητο να γίνουν σε περίπτωση έκτακτης εκκένωσης της περιοχής (το σπίτι τους βρισκόταν κοντά σε εργοστάσιο). Η ίδια επισήμανε την κρατική πρωτοβουλία, τον προληπτικό χαρακτήρα και την εγκυρότητα της παρέμβασης, το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης που δημιουργήθηκε στην οικογένεια σχετικά με τη διαχείριση μιας πιθανής κρίσης, την απαιτούμενη εμπλοκή όλων των μελών της οικογένειας για την φροντίδα και υποστήριξη του πιο ευάλωτου μέλους της, την συνεπή τήρηση των δεσμεύσεων της εκεί πολιτείας.

Ο κος. Γιάννης Μπακούρος-καθηγητής Πανεπιστημίου επιβεβαίωσε τη διαθεσιμότητα επιστημονικών εργαλείων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του Χάρτη κάνοντας μια πρώτη σύνδεση της Πανεπιστημιακής κοινότητας με αυτό το πολυσήμαντο έργο που ξεκινά.

Ακόμα, ο  κος. Κυρίτσης, αξιωματικός της Πυροσβεστικής, μέσα από τη δική του επαγγελματική εμπειρία, γνωστοποίησε πως αυτή η διαδικασία έχει ξεκινήσει και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας με διάφορες μορφές, αναφέροντας α) το παράδειγμα του Δήμου Πατρών που σε συνεργασία με κάποιο τμήμα του Πανεπιστημίου της πόλης δημιούργησε μία σχετική εφαρμογή-εργαλείο με τη χρήση τεχνολογίας, β) ένα Κέντρο Λήψης Σημάτων το οποίο βοηθά στην χαρτογράφηση περιοχών, γ) την διάθεση μπίπερ (πομπός) το οποίο έχουν μαζί τους τα άτομα με αναπηρία και ειδοποιούν την πυροσβεστική για άμεση κινητοποίηση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ένας άλλος από τους συμμετέχοντες τόνισε την σημασία ύπαρξης και οργάνωσης εθελοντικών ομάδων, επίσης εκπαιδευμένων,  που θα είναι σε ετοιμότητα για ενίσχυση του έργου της Πολιτικής Προστασίας, αναφέροντας παραδειγματικά την διαθεσιμότητα μιας ομάδας προσκόπων (πιθανόν από την Κέρκυρα) για εθελοντική προσφορά και διενέργεια σχετικών ασκήσεων στο πεδίο προς εκπαίδευση των ίδιων αλλά και των Α.μεΑ.

Μία ακόμα πρόταση που διατυπώθηκε σχετικά με το σχεδιασμό του Οδικού Χάρτη ήταν η συμπερίληψη ανθρώπων με αναπηρία οι οποίοι έρχονται ως επισκέπτες (τουρίστες) στις διάφορες περιοχές και χρήζουν  έγκαιρης ενημέρωσης σχετικά με το συνολικό σχέδιο δράσης, την προσβασιμότητα αλλά και τις ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ώστε να διασφαλιστεί η σωματική και ψυχική τους υγεία. Μία ασφαλής πόλη πρέπει να είναι μια ασφαλής πόλη για όλους τους κατοίκους της, μόνιμους ή περιστασιακούς.

Σημαντικά σημεία :

• Δημιουργία Ινστιτούτου Πολιτικής Προστασίας υπό την αιγίδα του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (https://urc.uowm.gr/instintouta/institouto-politikis-prostasias/)
• Αναγκαιότητα ύπαρξης Οδικού Χάρτη
• Αναγκαιότητα ύπαρξης μητρώων Α.μεΑ.
• Αναγκαιότητα χαρτογράφησης και καταγραφής βασικών στοιχείων-αναγκών Α.μεΑ.
• Αναγκαιότητα συνεργασίας όλων των τοπικών φορέων στη δημιουργία αυτού του Οδικού Χάρτη
• Εκπαίδευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων πάνω στο αναπηρικό κίνημα
• Εκπαίδευση των ίδιων των ατόμων με αναπηρία για καλύτερη ανταπόκριση στο σχέδιο δράσης
• Αναγκαιότητα βελτίωσης του συστήματος –υπηρεσιών- κοινωνικής πρόνοιας
• Συμπερίληψη αναγκών επισκεπτών-τουριστών στο σχεδιασμό του Οδικού Χάρτη (τουριστικός οδικός χάρτης)
• Αναγκαιότητα επαναπροσδιορισμού-επανεξέτασης του Νόμου περί Προσωπικών Δεδομένων καθώς στη σημερινή εποχή παρέχονται σε ποικίλες περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαίο, πόσο μάλλον σε αυτή
• Αναγκαιότητα χρήσης εργαλείων για καλύτερη προσβασιμότητα και μετακίνηση στην κοινότητα ( π.χ. κάρτα αναπηρίας η οποία θα αναγνωρίζεται από όλους τους φορείς, υλικοτεχνικές υποδομές)

Σχόλια-Παρατηρήσεις :

• Αναγκαιότητα συμμετοχής σε αυτές τις Διαβουλεύσεις όλων των κοινωνικών φορέων που σχετίζονται με Α.μεΑ. αλλά των κατά τόπους εκπροσώπων της Πολιτικής Προστασίας και υπεύθυνων δρομολόγησης του έργου, που τους αφορά άμεσα ο συγκεκριμένος Χάρτης.
• Αναγκαιότητα αναφοράς όσων παρόμοιων δράσεων/ενεργειών έχουν ξεκινήσει ήδη σε άλλες περιοχές της Ελλάδας προς παραδειγματισμό των υπόλοιπων περιοχών και εμπλουτισμό του Χάρτη.
• Παροχή πληροφοριών-στοιχείων για τους κατά τόπους υπεύθυνους δρομολόγησης του έργου, με τους οποίους μπορούν να έρθουν σε επαφή οι τοπικοί φορείς για οποιαδήποτε σχετική διευκρίνιση ή πρόταση, διευκολύνοντας και ενισχύοντας τη συμμετοχή των υπηρεσιών στη δημιουργία αυτού του Χάρτη.
• Έλλειψη αναφοράς στον τρόπο ανταπόκρισης της πολιτείας απέναντι στα Α.μεΑ. κατά την πρόσφατη φυσική καταστροφή «Ιανός» στις κατά τόπους περιοχές και στο βαθμό αποτελεσματικότητας της (π.χ. υποστήριξη, εκτίμηση-κάλυψη αναγκών, οικονομικές αποζημιώσεις)
• Ορθότερη και εγκυρότερη μετάφραση του Οδικού Χάρτη από τα αγγλικά στα ελληνικά καθώς υπάρχουν ασαφή, δυσνόητα σημεία σχετικά σε ένα θέμα μείζονος σημασίας για τα Α.μεΑ. (π.χ. «….εκτίμηση κινδύνων, υποδομή και εφοδιαστική, παροχή υπηρεσιών….», «…την αποκατάσταση και την αποκατάσταση των χώρες και κοινότητες..» σελ.4).

Τη Διαβούλευση παρακολούθησαν και συζήτησαν όλα τα μέλη του προσωπικού της δομής.

Το άρθρο συντάχθηκε και υπογράφηκε από τη Διεπιστημονική ομάδα του προσωπικού της δομής.

Θεοδώρα Χωραϊτη (Ψυχολόγος)

Κλειώ Αντωνάτου (Κοινωνική Λειτουργός)

Μίνα Κουρκουμέλη (Εργοθεραπεύτρια)

Διονυσία Μεσσάρη (Νοσηλεύτρια)

Ευτυχία Δασκαλάλη (Βοηθητικό Προσωπικό)

Γιάννης Παπαδόδημας (Οδηγός)

Όγκι Μπόσκοβιτς (Συνοδός-Γυμναστής)

Η Διεπιστημονική ομάδα του Κ.Δ.Η.Φ. Α.μεΑ. «ΥΠΕΡΙΩΝ»

Ληξούρι, 30/11/2020