Πρόκειται για μια είδηση που λόγω της τρέχουσας επικαιρότητας δεν της δόθηκε η δέουσα σημασία. Ωστόσο αν ευοδωθούν οι προσπάθειες όλων όσοι εδώ και τέσσερα χρόνια εμπλέκονται με το εγχείρημα, θα αποτελέσει τεράστια επιτυχία και θα δημιουργήσει σημαντική αναπτυξιακή προοπτική για την Κεφαλλονιά.
Συγκεκριμένα, την περασμένη Τρίτη πραγματοποιήθηκε έκτακτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σάμης, κατά την οποία το σώμα επικύρωσε ομόφωνα το μνημόνιο συνεργασίας του Δήμου μας με τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου για την ένταξη της Κεφαλλονιάς στο παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO.
Τι είναι το γεωπάρκο;
Σύμφωνα με την Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών, την UNESCO δηλαδή, ως γεωπάρκο ορίζεται μια περιοχή ιδιαίτερης γεωλογικής σημασίας, σπανιότητας ή κάλλους, όπου η γεωλογική κληρονομιά προστατεύεται και αναπτύσσεται. Σύμφωνα δε με την διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων, πρέπει να έχει συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια και επαρκή επιφάνεια που να επιτρέπει μια πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης ένα γεωπάρκο θα πρέπει να περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό θέσεων γεωλογικού ενδιαφέροντος, γεώτοπους όπως αποκαλούνται, με κριτήρια την επιστημονική σημασία, τη σπανιότητα, την αισθητική έλξη και την εκπαιδευτική τους αξία, να είναι αντιπροσωπευτικοί της γεωλογικής κληρονομιάς του γεωπάρκου, αλλά και να παρουσιάζουν αρχαιολογικό, οικολογικό, ιστορικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον. Επισημαίνεται ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν 127 γεωπάρκα σε 33 διαφορετικές χώρες, εκ των οποίων τα 71 στην Ευρώπη. Η Ελλάδα διαθέτει 5 γεωπάρκα και συγκεκριμένα το νησί της Λέσβου, το όρος Ψηλορείτης στην Κρήτη, το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού στην Πελοπόννησο, το Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου στην Ήπειρο και την περιοχή της Σητείας επίσης στην Κρήτη.
Η υποψηφιότητα της Κεφαλλονιάς
Ο φάκελος και συνεπώς η υποψηφιότητα της Κεφαλλονιάς είναι ιδιαίτερα ισχυρή, καθώς το νησί μας εκτός από την πλούσια αρχαιολογική και πολιτιστική ιστορία και την πλούσια βιοποικιλότητά του με Εθνικό Δρυμό και έξι επίγειες και θαλάσσιες περιοχές Natura, αποτελεί ουσιαστικά ένα ενεργό γεωλογικό εργαστήριο, που βρίσκεται στην πιο ενεργή τεκτονικά περιοχή της Ευρώπης. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο διαδικτυακό τόπο του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, οι γεωλογικοί σχηματισμοί, ο μεγάλος αριθμός ρηγμάτων, αρκετά εκ των οποίων ενεργά και κατ’ επέκταση η μεγάλη σεισμικότητα, τα σπήλαια και οι καρστικοί σχηματισμοί, ο Αίνος, αλλά και το ιδιαίτερο θαλάσσιο περιβάλλον, δημιουργούν ένα γεωλογικό «μωσαϊκό» καθιστώντας το νησί μας έναν χώρο κατάλληλο που πληροί όλες τις προδιαγραφές για να γίνει Γεωπάρκο, εντός του οποίου θα μπορούσαν να οριστούν δεκάδες γεώτοποι και αρκετές γεωδιαδρομές. Υπολογίζεται μάλιστα ότι η Κεφαλλονιά διαθέτει τουλάχιστον 50 γεώτοπους, ενώ σκόπιμο θα ήταν στα όρια του Γεωπάρκου να συμπεριληφθεί τόσο η Ιθάκη, όσο και το εσωτερικό Αρχιπέλαγος του Ιονίου με τις απόκρημνες ακτογραμμές, στις οποίες απεικονίζεται με ξεκάθαρο και εντυπωσιακό τρόπο η γεωλογία της περιοχής και τα παράκτια σπήλαια.
Ο ρόλος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου
Αξίζει να επισημανθεί, ότι μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την ένταξη μιας περιοχής στο δίκτυο των γεωπάρκων της UNESCO είναι η ύπαρξη οργανωμένου φορέα διαχείρισης, ο οποίος να είναι σε θέση να επιβάλλει πολιτικές προστασίας, διαχείρισης και ανάδειξης της γεωλογικής κληρονομιάς και βιωσιμότητας στην περιοχή ευθύνης του. Η Κεφαλλονιά διαθέτει ασφαλώς τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου που είναι στελεχωμένος με το κατάλληλο προσωπικό, ενώ διαθέτει τόσο δομές όσο και εμπειρία που θα διευκολύνουν την οργάνωση και λειτουργία του γεωπάρκου. Για αυτό άλλωστε και το μνημόνιο συνεργασίας το οποίο έχουν ήδη συνυπογράψει η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, η Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλλονιάς & Ιθάκης και οι Δήμοι Αργοστολίου, Ληξουρίου και Ιθάκης.
Στο όλο εγχείρημα που χρονολογείται από το 2016 εμπλέκεται και το Πανεπιστήμιο Πατρών, το οποίο έχει αναλάβει να προετοιμάσει τον φάκελο υποψηφιότητας που αναμένεται να κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της UNESCO το 2021. Ειδικότερα, η πράξη θα υλοποιηθεί από δύο εταίρους. Το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ως Δικαιούχος της πράξης και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Η πράξη δε, δομείται από δύο ξεχωριστά υποέργα. Το πρώτο έχει τίτλο: «Καταγραφή, Ανάδειξη & Προβολή του Γεωπάρκου Κεφαλλονιάς – Ιθάκης» και θα υλοποιηθεί από το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και το δεύτερο υποέργο έχει τίτλο «Καταγραφή και μελέτη της Γεωπικοιλότητας & Βιοποικιλότητας του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς – Ιθάκης» και θα υλοποιηθεί από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Ουσιαστικός στόχο της πράξης, αποτελεί η ένταξη του Γεωπάρκου Κεφαλλονιάς – Ιθάκης στα Παγκόσμια Γεωπάρκα της UNESCO έως το 2022.
Ευκαιρίας δοθείσης, οφείλουμε να επαναλάβουμε το πόσο αναγκαία είναι η διατήρηση της αυτοτέλειας του Φορέα μας και ακύρωσης της σχετικής πρόβλεψης στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο που τόση σκόνη έχει σηκώσει. Το περιβαλλοντικό και εκπαιδευτικό έργο που παράγει στο Νομό μας είναι τεράστιο και η όποια αλλαγή στο καθεστώς του είναι τεχνικά, οικονομικά και ηθικά άτοπη.
Τα σπήλαια των Πουλάτων και της ευρύτερης περιοχής της Σάμης
Και κάπου εδώ ξεκινά ο ρόλος της ευρύτερης περιοχής της Σάμης αλλά και των Πουλάτων ειδικότερα, καθώς η ύπαρξη δύο ήδη αξιοποιημένων και οργανωμένων γεώτοπων, των σπηλαίων Μελισσάνης και Δρογγαράτης, θα μπορέσουν να αποτελέσουν τον αρχικό πυρήνα και το πρότυπο για την επιλογή, ανάδειξη και προστασία άλλων γεωτόπων που περιλαμβάνονται στο φάκελο, όπως τα σπήλαια του χωριού μας Αγγαλάκι, Χιριδόνι και Σωτήρα.
Σημαντικό εξάλλου και θα παίξει το ρόλο του, είναι και το σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από την Κοινότητα Πουλάτων το 1985 επί προεδρίας του κ. Παντελή Τουλάτου και υλοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πατρών με επιστημονικό υπεύθυνο τον Επίκουρο Καθηγητή, τότε, του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών κ. Κ. Παπαντωνόπουλο και ερευνητική ομάδα που περιλάμβανε γεωλόγους και τοπογράφους μηχανικούς για την αξιοποίηση του σπηλαίου Αγγαλάκι. Μάλιστα, σύμφωνα με τον καθηγητή Α. Ζεληλίδη που συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα, το Αγγαλάκι αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα ομορφότερα σπήλαια σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο.
Επιπλέον ρόλο αναμένεται να παίξουν και οι δράσεις που υλοποιήθηκαν την δεκαετία του 2000 από τον τότε Δήμο Σάμης για την αξιοποίηση του συνόλου των σπηλαίων της περιοχής, με αποκορύφωμα την πρόταση που υποβλήθηκε για τη δημιουργία του «Σπηλαιολογικού Πάρκου Σάμης», αλλά και της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων που ενέταξε στο σχεδιασμό της το έργο με τίτλο «Το σπήλαιο Αγγαλάκι, προτεινόμενες μελέτες/έργα για την αξιοποίηση του», στα πλαίσια του οποίου θα εξεταστούν όλες οι υφιστάμενες μέχρι σήμερα προτάσεις/μελέτες και θα προταθούν οι απαιτούμενες μελέτες για την υλοποίηση αξιοποίησης του.
Η σημασία του γεωπάρκου για την Κεφαλλονιά
Η σημασία της ένταξης της Κεφαλλονιάς στο δίκτυο των γεωπάρκων της UNESCO είναι πραγματικά μεγάλη καθώς θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για δράσεις βελτίωσης των υφιστάμενων και δημιουργίας νέων υποδομών, εμπλουτισμού και ανάπτυξης εναλλακτικών δραστηριοτήτων, ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης των κατοίκων και των επιχειρηματιών καθώς και της προβολής τους. Φυσικά αναμένεται να επιφέρει οφέλη και στην τοπική μας οικονομία μέσω της αύξησης της αναγνωρισιμότητας, της ελκυστικότητας και επισκεψιμότητας της Κεφαλλονιάς, της επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου και συνακόλουθα της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική, σε βάθος τριετίας από την ανάδειξη μιας περιοχής ως γεωπάρκο, παρατηρείται αύξηση στο τουριστικό προϊόν κατά τουλάχιστον 30%.
Είναι φανερό ότι η ευόδωση των προσπαθειών όλων των φορέων, θα επιφέρει μόνο θετικά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομικής ανάπτυξης του νησιού μας. Ταυτόχρονα θα αποτελέσει μια μοναδική ευκαιρία για την ανάδειξη και αξιοποίηση του σπηλαιολογικού πλούτου των Πουλάτων, με ότι αυτό συνεπάγεται για το χωριό μας.
