Του Γεράσιμου Γαλανού
Κόσμημα στην ευρύτερη περιοχή του Ληξουρίου και της Παλικής αποτελεί ο παλιός ναός της Αγίας Μαρίνας στο χωριό των Σουλλάρων. Ο ναός ήταν ενοριακός της παλαιάς αρχοντικής οικογένειας των Πυλαρινών και μετέπειτα και άλλων οικογενειών. Τα αρχιτεκτονικά μέρη του ναού, οι πύλες, τα παράθυρα, οι πέτρινες ανάγλυφες διακοσμήσεις και τα σκαλίσματα, καθώς και τα υπέροχα ξυλόγλυπτα εσωτερικά μέρη, με πρώτο το τέμπλο, καθιστούν το ναό αξιόλογο μνημείο.
Ο ναός έτυχε πολλών συντηρήσεων έως το 2003 από τις αντίστοιχες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας. Σημαντικές ήταν: η συντήρηση μετά τους σεισμούς του 1953, καθώς και η τελευταία της δεκαετίας 1995-2005, που βοήθησαν το ιστορικό κτήριο του ναού να «αντέξει κάπως » στους σεισμούς του 2014.
Κατά τους τελευταίους σεισμούς, του 2014, ο ναός υπέστη μεγάλες ρηγματώσεις με αποτέλεσμα να «αχρηστευτεί». Χρόνια τώρα ο επίτροπος Ελευθέριος Γρηγοράτος αγωνιζόταν για τη συντήρηση και λειτουργία του ναού και ακόμη σήμερα δεν παύει να αγωνιά και να θλίβεται που ο ναός έχει πάθει μεγάλες ζημιές και δεν είναι λειτουργικός. Στην προσπάθεια ενημέρωσης του Λευτέρη Γρηγοράτου για τη τύχη του μνημείου, στάθηκαν αρωγοί, Πολιτικοί και Υπηρεσιακοί παράγοντες της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, του Δήμου Κεφαλληνίας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και έτσι ο ναός θα φτιαχτεί, θα αποκατασταθούν οι ζημιές του και θα τον χαιρόμαστε πρώτα λειτουργικά και έπειτα ως μνημείο πολιτιστικού και τουριστικού ενδιαφέροντος. Στις 18 Ιουλίου 2018, θα δημοπρατηθεί το έργο αποκατάσταση του ναού και μέσα σε δυο χρόνια το έργο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί. Με το παρόν κείμενο, θέλω να εκθέσω ως πολίτης της περιοχής αυτής και ως Πρόεδρος του Σωματείου για τη Διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ο «Πάλιος», κάποια προβλήματα που υπήρχαν από τα παλαιότερα χρόνια και τα οποία διατηρούνται ακόμη και σήμερα, καθώς εμποδίζουν την καλή αποκατάσταση του μνημείου και του εξωτερικού χώρου του. Ας εκθέσω πρώτα την «περίπτωση των καραβιών – τάματα»,που έως τώρα δεν ήταν γνωστά και διέφυγαν της προσοχής στην προηγούμενη εξωτερική συντήρηση του ναού.
- Στο δυτικό τοίχο του ναού, εξωτερικά, επάνω στον παλιό σοβά, βρίσκονται εγχάρακτα σχέδια πλοίων σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Αυτό, δεν ήταν έως τώρα προσεγμένο ούτε καταγεγραμμένο, λόγω που δε διακρίνονταν ευκρινώς. Στη συντήρηση του ναού κατά τη δεκαετία 1995-2005, μέρος του σοβά του τοίχου με τα σχήματα των πλοίων, υπέστη αλλαγή για τις ανάγκες του ναού, όταν αυτόν τον συντηρούσαν με τσιμεντο-ενέσεις, με αποτέλεσμα να χαθούν κάποια από τα μεγάλα σχήματα των καραβιών.
Τα καράβια εντοπίστηκαν το 2004 από τον γράφοντα και μαζί με τον Χρήστο Μαρούλη έγινε μια λεπτομερής καταγραφή τους, όσο το δυνατόν μας το επέτρεπε «ο χρόνος του σοβά».
Τα περασμένα χρόνια κάποιος από το χωριό που ήταν ναυτικός κάθε φορά που έφευγε για ταξίδι, χάραζε το σχέδιο του πλοίου του στον τοίχο, που «βλέπει» το κοιμητήριο του ναού, για να τον προστατεύει από τους κινδύνους η Αγία Μαρίνα. Ζητούσε με αυτό τον τρόπο την προστασία της Αγίας. Τα σχέδια των καραβιών παραπέμπουν σε πλοιάρια του 19ουαιώνα, σκούνες και τρεχαντήρια και άλλα, που έκαναν μεγάλα εμπόρια στη Μεσόγειο και στη Μαύρη θάλασσα. Όλος ο τοίχος φαίνεται πως ήταν εγχάρακτος από τέτοια σχήματα καραβιών, αλλά δεν έχουν σωθεί όλα κι άλλα δεν διακρίνονται καλά, λόγω της φθοράς του χρόνου και της έκθεση τους στις καιρικές συνθήκες. Για τη φωτογράφησή τους χρειάστηκε «ανώδυνη μαύρωση» των σχημάτων με ελαφρό μολύβι, ώστε να φανούν τα σχήματα. Καλό είναι το θέμα να μελετηθεί περισσότερο και να προσεχτεί αυτή η μοναδική περίπτωση ταμάτων, που ο ανώνυμος ναυτικός άφησε τα σημάδια της αγωνίας του και της πίστης του προς την Αγία Μαρίνα.
Υπάρχει στην άχλη της ιστορίας μια παράδοση, πως, τα καράβια αυτά αφιερώθηκαν από κάποιον Σουλλαριώτη ναυτικό πλοιοκτήτη, τα οποία και σώθηκαν εκ θαύματος της Αγίας Μαρίνας των Σουλλάρων, από μεγάλο κίνδυνο. Δυστυχώς η παράδοση δεν ταυτίζεται με κάποιο γεγονός, αλλά αυτή ήταν, που με παρακίνησε για τον εντοπισμό αυτών των μοναδικών αφιερωμάτων στην Αγία Μαρίνα.
- Μπροστά στο μνημείο, στην είσοδό του βρίσκονται δυο μνήματα. Θα πρέπει να μεταφερθούν με πολλή προσοχή και σεβασμό προς τους νεκρούς, στο χώρο του πίσω κοιμητηρίου, ώστε να ελευθερωθεί το μνημείο, αισθητικά και να το βοηθήσει στατικά στην αποκατάστασή του. Πολλοί ναοί της Παλικής κατά τους σεισμούς του 2014, υπέστησαν πολλές ζημιές, με τις πιο εμφανείς, στο μέρος του ναού, που δίπλα στο τοίχο τους βρίσκονταν μνήματα. Επειδή, πολλοί αντιδρούν, λόγω που έχουν κάποιους οικογενειακούς τάφους και δεν συνεργάζονται με τους ανάλογους φορείς, θα πρέπει η Υπηρεσία Συντήρησης και Αποκατάστασης να είναι δυναμική και αποτελεσματική.
- Αν προσέξει κανείς το συγκεκριμένο μνημείο της Αγίας Μαρίνας των Σουλλάρων, θα διαπιστώσει πως οι μεγάλες ζημιές έγιναν στην κόγχη του ιερού ναού. Μήπως θα πρέπει να κοπούν τα κυπαρίσσια που βρίσκονται εκεί και να απομακρυνθούν και οι τάφοι του χώρου; Είναι γεγονός πως τα μεγάλα κυπαρίσσια είναι επιβλητικά και δίνουν στο χώρο μια ομορφιά, αν χρειαστεί να κοπούν θα είναι ένα πλήγμα, αλλά αναγκαίο για τη σωτηρία του μνημείου. Το θέμα αυτό είναι μια γνώμη που βασίζεται σε προσεκτική παρατήρηση του γράφοντα και γι’ αυτό θα πρέπει να εξεταστεί από ειδικούς, που θα προβούν στην αποκατάσταση του ιστορικού ναού.
Εν κατακλείδι χαιρόμαστε οι Παλικησιάνοι που ένας ιστορικός ναός, διατηρητέο μνημείο του 19ουαιώνα θα αποκατασταθεί από τις μεγάλες ζημιές που του προξένησαν οι σεισμοί του 2014. Το έργο θα δημοπρατηθεί σε λίγες μέρες και ευχόμαστε να μη μακρηγορήσουν οι ενέργειες και οι δράσεις της αποκατάστασης, να μην κολλήσουν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και ένα μνημείο να ξεχαστεί στη φθορά του χρόνου. Το βρήκαμε… πρέπει να το παραδώσουμε όπως του αξίζει, ώστε αυτό το μνημείο να υπογραμμίζει την ταυτότητά μας και το σεβασμό μας προς την πολιτιστική κληρονομιά.
