Επιμέλεια: Μαρία Χριστοφοράτος

Οι δοκιμασίες του Οδυσσέα, όπως αυτές αναφέρονται στο έπος του Ομήρου, δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο διαφορετικές από τους αγώνες που κάνουν όσοι προσπαθούν να προσαρμοστούν στην κανονική ζωή μετά τη συμμετοχή τους σε κάποιο πόλεμο, διαπιστώνουν βετεράνοι στις ΗΠΑ.

Μία μικρή ομάδα στρατιωτικών που πολέμησαν συναντάται εβδομαδιαία σε μία αίθουσα του πανεπιστημίου του Βερμόντ για να συζητήσουν την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια». Πέρα από την ακαδημαϊκή τους πρόοδο, καταφέρνουν να βρουν αντιστοιχίες με τις δικές τους εμπειρίες και να τις δώσουν νόημα.

Η μάχη τότε, με δόρατα και σπαθιά, είναι διαφορετική σήμερα, με τα σύγχρονα όπλα, αλλά τα τραύματα που αφήνει τελικά, ειδικά στην ψυχή, μάλλον είναι παρόμοια.

Ο Ομηρος δεν είναι μόνο για τους βετεράνους που σπουδάζουν. Ομάδες συζητήσεις έχουν δημιουργηθεί και σε κέντρα βετεράνων στο Νιου Χαμσάιρ και την Μασαχουσέτη. Το Maine Humanities Council χορηγεί συνεδρίες για βετεράνους που είναι φυλακισμένοι στην φυλακή της κομητείας Kennebec, καθώς και άλλους.

Για πολλούς στην τάξη του πανεπιστημίου του Βερμόντ, τα έπη του Ομήρου, ηλικίας περί 2.800 ετών μοιάζουν πολύ οικεία. Η πολιορκία της Τροίας, η δύσκολη περιπέτεια επιστροφής του Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρία του μετά από 10 χρόνια πόλεμο, η αγωνία του βλέποντας φίλους να σκοτώνονται, τα προβλήματά του να επανέλθει στη ζωή ενός πολίτη.

Η Stephanie Wobby, 26 ετών, με καταγωγή από το Σακραμέντο, είναι βετεράνος πολέμου. Υπηρέτησε στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και είναι μία από τις δύο γυναίκες στα μαθήματα που γίνονται στο πανεπιστήμιο του Βερμόντ. Εχει περάσει από συνεδρίες της παραδοσιακής θεραπείας για post-traumatic stress, αλλά όπως είπε για τον Ομηρο, «αυτό είναι πολύ πιο αποτελεσματικό για εμένα».

«Ο απόηχος παραμένει, το να γυρίζει (σ.σ. ο Οδυσσέας) σπίτι, από πόλεμο, ακόμη και αν ήταν τέλοσπαντων πολλά χρόνια πριν», είπε η Wobby, που σπουδάζει Χημεία. «Είναι το ίδιο».

Κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος πρόσφατα, ο Dan Wright, 26 ετών, βετεράνος του Αφγανιστάν και φοιτητής στο πανεπιστήμιο, φορούσε ένα μπλουζάκι που έγραφε «Down with my Demons», ενώ η ομάδα συζητούσε την «Ιλιάδα».

«Υπήρχε αναφορά για το φόβο του θανάτου και, όπως όταν είσαι στο πεδίο της μάχης, να μην το σκέφτεσαι», σχολίασε ο Wright. Οπως είπε κατά τη θητεία του στο Αφγανιστάν το 2012 για 9 μήνες εμπλεκόταν καθημερινά σχεδόν σε μάχες με πυρά.

Η παρακολούθηση της εν λόγω τάξης, που διδάσκει ο John Franklin, associate professor, περιορίζεται σε βετεράνους. Δεν υπάρχουν διαγωνίσματα και ο βαθμός βασίζεται εξ’ ολοκλήρου στην κατανόηση της ύλης και στη συμμετοχή.

Η διδασκαλία του Ομήρου για βετεράνους (Homer-for-veterans) είναι το πνευματικό παιδί της καθηγήτριας Κλασικών του Dartmouth College, Roberta Stewart, η οποία ελπίζει σε κάποια χορηγία που θα τις επιτρέψει να επεκτείνει την ιδέα της σε όλη τη χώρα.

Η Stewart διάβασε κάποιες αναρτήσεις σε blog από βετεράνους των ΗΠΑ που πολέμησαν στο Ιράκ το 2003. Αναγνώρισε τις περιγραφές που έκαναν από τον πόλεμο και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν κάποιοι να προσαρμοστούν εκ νέου στην κανονική ζωή και ήρθε σε επικοινωνία με έναν από αυτούς που φαινόταν να περνά δύσκολα.

«Του είπα ‘ο Ομηρος μπορεί να σε βοηθήσει. Ο Ομηρος ξέρει’», δήλωσε η Stewart said. Δεν είχε ποτέ νέα από τον εν λόγω βετεράνο, αλλά η ιδέα της είχε μείνει. Μία δεκαετία πριν, έγραψε σε μία αρμόδια υπηρεσία του Βερμόντ, προτείνοντας την εφαρμογή της. Οι αξιωματούχοι ήταν σκεπτικοί στην αρχή. Αλλά σταδιακά κέρδισε και ξεκίνησε την πρώτη ομάδα.

H διοικητής του Πολεμικού Ναυτικού, Amy Hunt, αξιωματικός υποστήριξης επιχειρήσεων της Naval Special Warfare Command στο Σαν Ντιέγκο, ελπίζει να δημιουργήσει προγράμματα και για όσους υπηρετούν ακόμη στα Navy Seals και προσωπικό εκτός συνόρων.

«Η χρήση του Ομήρου, λόγω της απόστασης που υπάρχει και επίσης την υπέροχη αφήγηση, είναι ένας τρόπος να εισέλθει εις βάθος σε αυτές τις εμπειρίες», είπε.

Οι βετεράνοι του πολέμου, ανά τη χώρα, όπου γίνονται αυτά τα μαθήματα, είτε πολέμησαν δεκαετίες πριν, είτε πρόσφατα, βρίσκουν αντιστοιχίες με τις «εσωτερικές μάχες» που περιγράφονται στον Ομηρο.

«Δεν υπήρχε διαφορά τότε. Οι στρατιώτες επέστρεφαν από τον πόλεμο και είχαν να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα, όπως τώρα», δήλωσε ο Norman «Ziggy» Lawrence από το Μέιν, βετεράνος του Βιετνάμ, ο οποίος είναι επικεφαλής των συνεδριών με φυλακισμένους βετεράνους. «Ανοίγει αυτή την ‘οδό’ ώστε να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν».

Πηγή: Εθνικός Κήρυκας