Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο και ευρέως αποδεκτό ότι η συνεργασία των εκπαιδευτικών του σχολείου με τους γονείς των μαθητών αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την εξέλιξη των τελευταίων, όχι μόνο ως προς τη μαθησιακή επίτευξη αλλά και ως προς την ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Η θεματική της συνεργασίας γονέων-εκπαιδευτικών περιλαμβάνει μια σειρά ζητημάτων που αφορούν στην καθημερινότητα του μαθητή, όπως η σχολική φοίτηση και επίδοση, η συμπεριφορά και η κοινωνικοποίηση, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει, η μελέτη στο σπίτι, τυχόν σημαντικά γεγονότα στο οικογενειακό περιβάλλον, τυχόν ασυνήθιστες συμπεριφορές που προκύπτουν «ξαφνικά» στο σχολικό ή στο οικογενειακό πλαίσιο και μια σειρά άλλων ζητημάτων που μπορεί να ενσκήψουν.
Αρχικά, μέσω της επικοινωνίας εκπαιδευτικών-γονέων, η μία πλευρά μαθαίνει από την άλλη: Οι μεν εκπαιδευτικοί συλλέγουν σημαντικές πληροφορίες για τα ενδιαφέροντα και τα ταλέντα του μαθητή, για τις δυσκολίες και τις αδυναμίες του, για στοιχεία του χαρακτήρα του στα οποία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, για το πως συμπεριφέρεται σε πλαίσια στα οποία οι ίδιοι δεν έχουν πρόσβαση, όπως το οικογενειακό. Οι εκπαιδευτικοί αποκτούν επίσης πληροφορίες για τις οικογενειακές συνθήκες, τις δυσκολίες του γονέα, όπου ενδεχομένως υπάρχουν και σε ποιους τομείς. Οι δε γονείς παίρνουν πληροφορίες για τη σχέση του εκπαιδευτικού με το μαθητή, για τις δυσκολίες που τυχόν αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός στη σχέση τους αυτή, για τα «δυνατά σημεία» του μαθητή, για τα συναισθήματα και τη στάση του ως προς τη σχολική διαδικασία, για τη συμπεριφορά του στο σχολικό πλαίσιο και την πιθανή διαφοροποίησή της από το οικογενειακό. Και οι δύο πλευρές μαθαίνουν πώς η κάθε μια αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, πώς τη βιώνει, πώς διαχειρίζεται τις καταστάσεις, πώς ενεργεί, αν δρα ή αν αντιδρά στις περιστάσεις, πληροφορίες πολύ σημαντικές για τη διαμόρφωση της στάσης των γονέων και των εκπαιδευτικών προς το παιδί.
Το ζητούμενο είναι, βέβαια, να καταστεί αποτελεσματική η συνεργασία σχολείου-οικογένειας. Για να γίνει αυτό, οι δύο πλευρές οφείλουν να αξιοποιούν προς όφελος του μαθητή τις πληροφορίες που λαμβάνουν κάθε φορά. Όταν η συνεργασία γίνεται αποτελεσματική το παιδί αισθάνεται ασφαλές, νιώθει ότι περιβάλλεται από ενδιαφέρον και αγάπη μέσα στα δύο βασικά πλαίσια της ζωής του, την οικογένεια και το σχολείο, όπως επίσης έχει την αίσθηση ότι η συμπεριφορά του βρίσκεται μέσα σε ελεγχόμενα όρια, πράγμα το οποίο δρα αποτρεπτικά στην εκδήλωση αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Όλα τα παραπάνω θετικά συναισθήματα συνιστούν παράγοντες σημαντικούς για τον ψυχισμό ενός παιδιού και για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Επίσης, η ύπαρξη της αποτελεσματικής συνεργασίας προϋποθέτει οπωσδήποτε το χτίσιμο μιας σχέσης εμπιστοσύνης, αμοιβαίου σεβασμού, μιας σχέσης προσηλωμένης στο στόχο. Σχέση εμπιστοσύνης σημαίνει πως όσα υποστηρίζει η κάθε πλευρά είναι αληθινά, ειλικρινή και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης, για το λόγο ακριβώς ότι είναι έτσι βιωμένα. Σχέση αμοιβαίου σεβασμού σημαίνει πως η κάθε πλευρά σέβεται τη θέση της άλλης, χωρίς επίκριση, η οποία δε βοηθάει σε καμία περίπτωση. Η προσήλωση στο στόχο είναι ζωτικής σημασίας στάση. Ο στόχος είναι η ευημερία του παιδιού, να αισθάνεται αγαπητό και αποδεκτό άνευ όρων. Ο στόχος είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη του παιδιού και όχι μόνο η βελτίωση της επίδοσης και της συμπεριφοράς του. Ο στόχος είναι να βελτιώσουμε τις συνθήκες της καθημερινότητας του παιδιού, στα σημαντικά πλαίσια, αυτό του σχολείου και της οικογένειας. Ο στόχος είναι ο ίδιος ο μαθητής κι αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να διαφεύγει ποτέ της προσοχής ούτε των εκπαιδευτικών ούτε των γονέων.
Βέβαια, το χτίσιμο της σχέσης γίνεται σταδιακά, βήμα-βήμα, με τακτική, συχνή και συστηματική συνεργασία σχολείου-οικογένειας: Δεν αρκούν λοιπόν οι περιστασιακές επισκέψεις των γονέων στο σχολείο για να πληροφορηθούν για την πρόοδο του παιδιού ή/και να μάθουν αν είναι υπάκουο, καθώς το να μην «ενοχλεί» στην τάξη αποτελεί συχνή αιτία άγχους των γονέων, αλλά είναι σημαντική και η παρουσία των γονέων σε σχολικές εκδηλώσεις, καθώς οι επισκέψεις στο σχολείο για να συζητήσουν με τους εκπαιδευτικούς του παιδιού και για να ευχαριστήσουν τον εκπαιδευτικό για το ενδιαφέρον που επιδεικνύει για το παιδί τους. Επίσης, το χτίσιμο της σχέσης επιτυγχάνεται με την επικοινωνία του εκπαιδευτικού με τους γονείς για να επισημάνει τις δυσκολίες στην επίδοση, τις δυσκολίες στη συμπεριφορά αλλά και για να επιβραβεύσει την άνοδο στην επίδοση και για να συγχαρεί για την θετική συμπεριφορά του μαθητή.
Βασικά στοιχεία αυτής της σχέσης αποτελούν η ενσυναίσθηση, η αποδοχή, η ενεργητική ακρόαση, η ειλικρίνεια, η εγκατάλειψη των προκαταλήψεων και των προηγούμενων ενδεχομένως αρνητικών εμπειριών. Γονείς και εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να ακούμε προσεκτικά τον «συνεργάτη» μας, χωρίς επίκριση, χωρίς αντίδραση, να προσπαθούμε να τον κατανοήσουμε, να προσπαθούμε να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του, να καταλάβουμε τι ακριβώς θέλει να μας πει, να «ακούμε» επίσης αυτό που δεν εκφράζει λεκτικά, ίσως γιατί είναι δύσκολο να ειπωθεί, να προσερχόμαστε στη συνάντηση χωρίς να έχουμε σχηματίσει ήδη άποψη από την οποία παραμένουμε πεισματικά αμετακίνητοι, να αφήνουμε πίσω μας την ανάμνηση προηγούμενης εμπειρίας και να συναντάμε τον «συνεργάτη» μας σαν να τον ακούμε για πρώτη φορά. Ας αφήσουμε κατά μέρους τον ανυπόστατο φόβο να «εκτεθούμε» κι ας μείνουμε προσηλωμένοι στο στόχο. Όταν κάτι λέγεται, τότε έχει πιθανότητα να ληφθεί υπόψη και να αντιμετωπιστεί. Αν όμως δεν ειπωθεί είναι σαν να μην υπάρχει! Σκεφτείτε την έλλειψη επικοινωνίας και ενημέρωσης στην περίπτωση μιας κακής επίδοσης στα μαθήματα, αναλογιστείτε την όμως και στην καθόλου πια σπάνια περίπτωση σχολικού εκφοβισμού. Αν καμιά πλευρά δε μιλά, πώς θα βοηθηθεί ο μαθητής;
Ο γονέας ερχόμενος στο σχολικό περιβάλλον είναι σημαντικό να αισθάνεται ευπρόσδεκτος. Ο εκπαιδευτικός συνομιλώντας με το γονέα είναι σημαντικό να μη νιώθει πως απολογείται. Ο ρόλος και των δύο είναι να συνεργάζονται εποικοδομητικά, με θετική αλληλεπίδραση, πάντα προς όφελος του μαθητή. Καλλιεργώντας λοιπόν τη μεταξύ τους σχέση, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί επενδύουν στον ίδιο το μαθητή.
Δεκέμβριος 2019
Εύα Μανωλοπούλου Εκπαιδευτικός ΠΕ05
ΚΕΣΥ Κεφαλληνίας
