Συνέντευξη του Κώστα Ευαγγελάτου στον συγγραφέα Κωνσταντίνο Μανίκα.
1. 50 χρόνια πορείας. Τι κρατάτε και τι αφήνετε πίσω σας, από όλες αυτές τις εμπειρίες;
Ειλικρινά το πρώιμο εκθεσιακό μου ξεκίνημα το 1973, που πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικών έργων μου από το 1971-73 στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς, στο Δημαρχείο της γενέθλιας πόλης μου, είναι στη μνήμη μου πολύ μακρινό, σαν όνειρο αλλά ενίοτε και πολύ ζωντανό, σαν να έγινε χθες. Ήμουν μόλις 16 χρόνων και ήδη επι τρία χρόνια πριν προετοιμαζόμουν για την έκθεση που είχε βασικά δύο κεντρικές ενότητες. Ζωγραφικά σχέδια με μελάνι, ερειπιογραφίες και τοπία εκ του φυσικού με λάδια, καθώς και φανταστικές συμβολικές, αφαιρετικές συνθέσεις με ποικίλα υλικά. Όλα αυτά που μου έδωσαν την μεγάλη επιβεβαίωση από το κοινό και τους ειδικούς τα κρατώ πάντα και με βάση αυτά εξελίχθηκα, δουλεύοντας αδιάκοπα και αφοσιωμένα μέχρι σήμερα. Αυτά που αφήνω και ομολογώ τα έχω κατά κάποιο τρόπο αποβάλλει είναι η μικροψυχία κάποιων, οι απίστευτες ίντριγκες σε βάρος μου, τα κάθε λογής εμπόδια- οικογενειακά, κοινωνικά, συναδελφικά- που όμως όχι μόνο δεν με σταμάτησαν αλλά τα υπερνίκησα ασυμβίβαστος, συνεπής και τολμηρός. Αν κάποτε γράψω μια πλήρη αυτοβιογραφία πολλοί θα εκπλαγούν…Δεν άφησα ποτέ την καλλιτεχνική έρευνα, αναζήτηση και μελέτη με βάση το καυτό της εμπειρίας, το ερωτικό πάθος και το όραμα για μια νέα ανθρωπιστική κοινωνία.
2. Εικαστικός, ζωγράφος, ποιητής και τόσα άλλα. Ποια είναι η ταυτότητα που σας χαρακτηρίζει με κυρίαρχο τρόπο;
Κύρια ιδιότητα μου είναι αυτή του ζωγράφου. Στην αρχή με την στενή έννοια του όρου, αφού με αυτή διαπιστώθηκε στο σχολείο το έμφυτο ταλέντο μου. Παράλληλα όμως από νεαρός εκφράστηκα με τον ποιητικό λόγο και αργότερα με τον θεωρητικό περί αισθητικών, καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών θεμάτων. Τα πρώτα μου ποιήματα που έγραψα από το 1973 εκδόθηκαν στις αρχές του 1975, πριν τελειώσω την έκτη γυμνασίου, στη συλλογή «Κραυγάζω, Ψάχνω, Καρτερώ» και επανεκδόθηκαν με την προσθήκη της ενότητας «Στα ίχνη της Αυγής», μόλις ήρθα στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου και σε εργαστήρια σχεδίου. Πάντως η εικαστική αντίληψη είναι κυρίαρχη σε όλες τις εκφραστικές μεθόδους, τρόπους και μέσα διατύπωσης των αναζητήσεων μου.
3. Ποιες είναι οι πηγές της έμπνευσής σας;
Ανέκαθεν το φυσικό περιβάλλον, τα πρόσωπα που γνώρισα και με έκαναν κοινωνό της ψυχολογίας τους και βέβαια τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας. Μεγάλη μερίδα του έργου μου σε αυτά τα 50 χρόνια έχει την σφραγίδα μιας κοινωνικής τέχνης με στόχο τον προβληματισμό και την αναδίφηση των ιδεολογικών δυνάμεων που μπορούν να οδηγήσουν σε ουσιαστικό πολιτισμό.
4. Πώς κρίνεται τη σύγχρονη τέχνη και ειδικά τους Έλληνες εικαστικούς.
Η σύγχρονη τέχνη, ειδικά την σημαντική πολλαπλά περίοδο του μοντερνισμού απελευθέρωσε την εικαστική έκφραση από πολλά δεσμά και κατέδειξε την επαναστατική διάσταση της καλλιτεχνικής έκφρασης. Στις μέρες μας μετά από πολλές μεταβάσεις, συγκρούσεις και παραλλαγές εκφράζει γενικά την θολούρα που επικρατεί, ακροβατώντας στο μιμητικό ενός εμπορικού μεταμοντερνισμού που είναι κύρια τροχοπέδη της ουσιαστικά αυθεντικής δημιουργίας και στην ψηφιακή εντύπωση του εφήμερου. Σε αυτά τα πλαίσια δρουν και οι Έλληνες εικαστικοί. Έχοντας παρακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια την κατάσταση τόσο στο εσωτερικό, όσο και στα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού θάλεγα ότι οι Έλληνες διατηρούν ικανές τεχνικές ποιότητες αλλά διστάζουν να κάνουν έργα που είναι όντως βιωματικά και πρωτότυπα. Πάντως στις μέρες μας οι καλλιτέχνες με την ιντερνετική πληροφόρηση και την ευκολία των επαφών και των ταξιδιών δεν είναι ετεροχρονισμένοι ζηλωτές των τάσεων που επικρατούν διεθνώς, όπως προηγούμενες γενιές, αλλά δημιουργούν ταυτόχρονα με τα ζητούμενα και συμβαίνοντα ανάλογα βέβαια με τον προσανατολισμό και τις επιλογές τους.
5. Αποτυπώνουν πάντα οι “χρηματιστηριακές” αξίες των έργων την πραγματική καλλιτεχνική τους αξία;
Είναι γνωστό τόσο στους εντός του χώρου, όσο και σε αρκετούς εκτός εικαστικού χώρου ότι οι χρηματιστηριακές αξίες «κατασκευάζονται» για να καλύψουν ή να αναδείξουν κυκλωματικές επιδιώξεις. Η πραγματική καλλιτεχνική αξία των έργων, εφόσον είναι σύμφωνα με την νομολογία και εμπορικά αντικείμενα, τόσο των αποθανόντων, όσο και των ζώντων, υπάγονται στους εκάστοτε νόμους της αγοράς, εντόπιας, διεθνούς ή παγκοσμιοποιημένης. Αναπόφευκτο για τους εμπόρους τέχνης, του μεσολαβητές, τους μάνατζερ κ.λ.π. που ενδιαφέρονται για το μεγαλύτερο προκαλούμενο κέρδος. Στο παρόν, επικρατούν οικονομικοπολιτικό σύστημα δεν έχει σημασία η πραγματική αξία, αλλά αυτή που τους πλουτίζει ακολουθώντας τους καπιταλιστικούς μηχανισμούς και τις απαιτήσεις τους.
6. Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στην κρατική στήριξη στην τέχνη, τι θα ήταν αυτό;
Σαφώς για να αλλάξει κάτι στην κρατική στήριξη, θα έπρεπε αφενός να είναι κρατική και αφετέρου στήριξη. Στις μέρες μας όλα έχουν καλυφθεί από ιδιωτικές δράσεις, χορηγίες, εκδουλεύσεις με αλλότρια ανταλλάγματα. Ειδικά στη χώρα μας υπάρχει συνεχόμενος διωγμός των γνήσιων καλλιτεχνών όσο ζουν και καπηλεία του έργου τους από το όποιο κράτος, όταν πεθάνουν. Δεν είναι υπερβολικό αυτό που λέω, και δυστυχώς επιβεβαιώνεται καθημερινά με την συρρίκνωση της καλλιτεχνικής παιδείας, της τοποθέτησης έργων στους δημόσιους χώρους με αναθέσεις, χωρίς διαγωνισμούς και της αγοράς έργων ενίοτε αμφιλεγόμενων από εθνικούς μουσειακούς φορείς σε υπέρογκα ποσά, από συλλέκτες και ξένους γκαλερίστες. Μόνο με επικέντρωση στην καλλιτεχνική παιδεία, και με αγορές έργων απευθείας από τους καλλιτέχνες θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος.
7. Διαβάζει πλέον ο Έλληνας ποίηση ή την θεωρεί μια δυσνόητη τέχνη που δεν τον αφορά;
Και όμως γνωρίζουν αρκετοί από ποίηση, κάθε ηλικίας. Ο Έλληνας δεν θεωρεί την ποίηση δυσνόητη, μπορεί να μη την διαβάζουν πολλοί σε βιβλία, αλλά σχεδόν όλοι την τραγουδούν στις χαρές και τις λύπες. Τόσο την λαική, δημοτική ποίηση, όσο και την λόγια και έντεχνη των κορυφαίων ποιητών που έχουν μελοποιηθεί επάξια. Ακόμη και αυτοί που δεν ασχολούνται έχουν ένα σεβασμό όταν ακούνε σημαντική ποίηση. Η σύγχυση και η απώθηση του κόσμου οφείλεται στην πληθώρα των πολλών αυτόκλητων ποιητών που αναμασούν και διατυπώνουν συναισθήματα συνήθως με παρα-φιλολογικά μοτίβα επικαλούμενοι το δικαίωμα στην όποια έκφραση τους, γνήσια ή αντιγραφικής προέλευσης. Κάτι θεμιτό μεν, αλλά ενίοτε βλαβερό και όχι αναγκαίο. Ειδικά όταν οι δήθεν “ποιητές” αυτοί κατέχουν ισχυρές θέσεις και εξουσία είναι κυριολεκτικά ακάθεκτοι στην προβολή μετριοτήτων ως σπουδαίων…
8. Ποιά είναι τα αμέσως επόμενα σχέδια σας; Φέτος είναι μια πολύ εξωστρεφής χρονιά.
Διανύοντας τα 50 χρόνια μου στο εικαστικό και λογοτεχνικό γίγνεσθαι έγιναν ήδη βραβεύσεις μου από πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, επιστημονικές και λογοτεχνικές ενώσεις και συλλόγους και θα γίνουν μέχρι τις αρχές του 2024 αναδρομικού χαρακτήρα εκθέσεις έργων μου με ανάλογες εκδόσεις.
9. Υπάρχει κάποιο ανεκπλήρωτο καλλιτεχνικό σας όνειρο;
Ένας από τους λόγους που και ο ίδιος δίνω έμφαση στα 50 δημιουργικά χρόνια μου είναι επειδή έχω την πεποίθηση ότι έχω ολοκληρώσει όπως ήθελα το μεγαλύτερο φάσμα της αισθητικής αναζήτησης μου, με πολλές ενότητες έργων που εκτέθηκαν σε σημαντικούς εκθεσιακούς χώρους και είχαν σπουδαία απήχηση σε μεγάλη μερίδα φιλότεχνων και ειδικών. Επίσης με τις ποιητικές συλλογές μου που έχουν εκδοθεί και αποτελούν ένα κεφάλαιο αυτόνομο της έκφρασης μου, με βιογραφική διάσταση και πληροφορίες. Αισθάνομαι πλήρης καλλιτεχνικά και ελπίζω τα πολλά έργα που έγραψα και φιλοτέχνησα κάποιους να συγκινήσουν στο μέλλον. Εξάλλου πολλά από αυτά ήταν χρονικά προάγγελοι πολλών τολμηρών αισθητικών και κοινωνικών αλλαγών σε δύσκολες εποχές υποκριτικού συντηρητισμού και μικροαστικής οπτικής για την καθωσπρέπει ζωή. Ανεκπλήρωτο όνειρο μου είναι, που μάλλον δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ, το να αποκτήσω πάλι έργα μου, που έχω δώσει, πουλήσει ή έχουν χαθεί– ειδικά από την ενότητα των Σωματογραφιών / Bodygraphics – που μου λείπουν πολύ, αφού έγιναν στην κορύφωση της νιότης μου, με μοντέλα αγαπημένα πρόσωπα, που ήταν οι «άγγελοι»- καλοί και κακοί- της ομορφιάς που γονιμοποίησε ανθεκτικά και αγωνιστικά το πνεύμα και τις αντοχές μου.
Κώστας Ευαγγελάτος
Ζωγράφος, Λογοτέχνης, θεωρητικός τέχνης.
(Η συνέντευξη αναρτήθηκε στο culturepoint.gr)
