Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και το γεωπάρκο Κεφαλονιάς και Ιθάκης σε συνεργασία με τον Κυνηγετικό Σύλλογο Αργοστολίου, ανακοινώνουν τη διοργάνωση της ετήσιας ενημερωτικής εκδρομής για το αρωματικό και εδώδιμο φυτό της ρίγανης την Κυριακή, 19 Ιουλίου 2020, ώρα 7:30 π.μ.

Στόχος της εκδρομής είναι η Ενημέρωση και η Ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού σχετικά με το αρωματικό φυτό της ρίγανης, η προσεκτική συλλογή του οποίου συμβάλλει ώστε να επιτευχθεί η αειφόρος διατήρησή του στην περιοχή.

Σημείο συνάντησης για την εκδρομή της ρίγανης αποτελεί ο προαύλιος χώρος του κλειστού γυμναστηρίου “Αντώνης Τρίτσης”. Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και ο Κυνηγετικός Σύλλογος, θα εξασφαλίσουν την μετακίνηση ορισμένου μόνον αριθμού ατόμων, πέραν αυτών όμως η συμμετοχή είναι απεριόριστη με ιδία μέσα μετακίνησης.

Στην εκδρομή θα τηρηθούν όλα τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας για την πρόληψη κατά της διασποράς του κορωνοïού Covid-19 και θα είναι απαραίτητη η χρήση μάσκας εντός του οχήματος κατά τη μεταφορά στον τόπο συλλογής της ρίγανης.

Το πρόγραμμα της εκδρομής περιλαμβάνει την ενημέρωση των συμμετεχόντων σχετικά με τις ιδιότητες του φυτού, την ορθή μέθοδο συλλογής του, καθώς και την διαδικασία αποξήρανσής του. Για τη συλλογή της ρίγανης θα μεταβούμε στην περιοχή “Φαγιάς”, εκτός των ορίων του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει απαραίτητα να φέρουν ψαλίδι ή μικρό κλαδευτήρι και τσάντα υφασμάτινη ή χάρτινη. Με το τέλος της συλλογής θα προσφερθεί “ριγανάδα”, από το Φορέα Διαχείρισης, στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής στα Αργίνια.

Η συλλογή της ρίγανης, που πραγματοποιείται τον μήνα Ιούλιο, αποτελεί μία παλιά, τοπική συνήθεια των κατοίκων της Κεφαλονιάς. Ωστόσο, ορισμένες φορές καταγράφονται περιστατικά ανορθόδοξου και μη συμβατού με την προστασία του φυτού τρόπου συλλογής του, καθώς και περιστατικά παράνομης συλλογής του από περιοχές εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου.

Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ενημερώνει ότι η συλλογή του φυτού, όπως και κάθε άλλου είδους εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού απαγορεύεται αυστηρά. Το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης του Φορέα καταγράφει και καταγγέλλει τυχόν τέτοια περιστατικά στις τοπικές αρχές και οι παραβάτες αντιμετωπίζουν τις σχετικές κυρώσεις του νόμου. Για τις υπόλοιπες περιοχές της Κεφαλονιάς, η συλλογή της ρίγανης είναι μεν επιτρεπτή, ωστόσο πρέπει πάντα να γίνεται με συντηρητικό τρόπο (ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΡΙΖΩΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΦΥΤΑ!).

Για περισσότερες διευκρινήσεις και για τη δήλωση συμμετοχής οι ενδιαφερόμενοι καλούνται μέχρι και την Παρασκευή, 17 Ιουλίου 2020, να επικοινωνήσουν με το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου (Υπεύθυνη Εκδρομής: κ. Σοφία Μοσχοπούλου, Τηλ.: 26710-29258 και Ε-mail: ainosnationalpark@gmail.com).

Όσον αφορά στις διαδικασίες συλλογής και μετέπειτα επεξεργασίας και διατήρησης της ρίγανης, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

Συλλογή

Η ρίγανη συλλέγεται, ανάλογα με την περιοχή, κατά τους μήνες Ιούλιο- Αύγουστο, δηλαδή κατά την περίοδο της ανθοφορίας του φυτού. Τα τμήματα του φυτού που συλλέγονται είναι οι βλαστοί, οι οποίοι φέρουν τα φύλλα και τα άνθη. Αυτοί κόβονται σε απόσταση περίπου 10 εκατ. πάνω από το έδαφος. Με τον τρόπον αυτόν αποφεύγεται η εκρίζωση του φυτού, ενώ από τους οφθαλμούς της βάσης θα προκύψουν το επόμενο έτος οι νέοι βλαστοί. Για το λόγο αυτό προμηθευόμαστε και χρησιμοποιούμε πάντοτε ψαλίδια. Επιπλέον, φροντίζουμε να μην αφαιρούνται όλοι οι ανθοφόροι βλαστοί από κάθε φυτό, αλλά σε καθένα φυτό να διατηρούνται τουλάχιστον 2-3 βλαστοί. Τα σπέρματα που θα προκύψουν από αυτούς θα διασφαλίσουν τον πολλαπλασιασμό του φυτού. Αν κατά τη συλλογή τα φυτά εκριζώνονται, τότε δεν αναγεννώνται και η ρίγανη μπορεί να απειληθεί άμεσα με εξαφάνιση από την περιοχή. Για τους ίδιους λόγους, αφήνουμε και μερικά φυτά ακέραια (δεν συλλέγουμε κανένα από τους βλαστούς τους) σε κάθε περιοχή.

Συλλέγουμε μικρές ποσότητες, επαρκείς μόνο για προσωπική χρήση. Η συλλογή μεγάλων ποσοτήτων, π.χ. για εμπορική εκμετάλλευση, απαιτεί, ειδική άδεια από την οικεία Δασική Υπηρεσία ή άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες.

Οι βλαστοί της ρίγανης δεν θα πρέπει να συλλέγονται υγροί ή σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Μετά την αποκοπή τους θα πρέπει να τοποθετούνται σε υφασμάτινους σάκους, καλάθια ή χάρτινα κουτιά, ώστε να είναι δυνατή η αναπνοή του υλικού ώστε να αποφεύγεται το μαύρισμά του ή η αλλοίωσή του.

Δεν θα πρέπει να συλλέγονται βλαστοί, οι οποίοι φέρουν ακαθαρσίες ή ξένα σώματα και βλαστοί με ανεπιθύμητο χρώμα φύλλων ή μυρωδιά. Τα ώριμα φύλλα (κίτρινου ή καστανού χρωματισμού) θα πρέπει να απορρίπτονται, όπως και τα μεταχρωματισμένα, εξαιτίας τραυματισμού ή προσβολής τους από ασθένειες ή έντομα.

Αποξήρανση

Η αποξήρανση της ρίγανης θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Η χρησιμοποίηση ακατάλληλων μεθόδων για την απομάκρυνση της υγρασίας των βλαστών έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση του αρώματος και του χρώματός τους, το οποίο σε μικρό χρονικό διάστημα μετατρέπεται σε καφέ ή ακόμα και σε μαύρο. Για τη διατήρηση του πράσινου χρώματος και του πλούσιου αρώματος του φυτού, οι βλαστοί που συλλέγονται θα πρέπει να ξηραθούν, είτε απλώνοντάς τους αραιά πάνω σε φύλλα εφημερίδας ή σε βαμβακερό ύφασμα σε καλά αεριζόμενο δωμάτιο και αναστρέφοντάς τους κατά διαστήματα, είτε ομαδοποιώντας τους σε μικρά ματσάκια, τα οποία δένουμε και κρεμάμε σε δροσερό και καλά αεριζόμενο εσωτερικό χώρο. Με τους ανωτέρω τρόπους επιτυγχάνεται η σταθερή και ομοιόμορφη κυκλοφορία του αέρα. Δεν συνιστάται η άμεση έκθεση τους στο φως του ήλιου, αφού αυτή προκαλεί τη λεύκανση ή το κιτρίνισμα των φύλλων.

Μετά την πλήρη αποξήρανση των βλαστών, τους θρυμματίζουμε σε μικρά κομμάτια ή τους τρίβουμε μέχρι να αποχωριστούν τα φύλλα και τα άνθη από τους μικρούς μίσχους, τα συγκεντρώνουμε σε γυάλινα βάζα και τα τοποθετούμε κλειστά σε σκιερό μέρος, όπου μπορούν να διατηρηθούν αναλλοίωτα για αρκετό χρόνο μέχρι και μερικά χρόνια.

Κίνδυνοι

Η συλλογή των βλαστών της ρίγανης είναι ευεργετική ως ένα βαθμό για το φυτό. Το ψαλίδισμα και η συλλογή μόνο ενός μέρους των βλαστών του αυξάνει τη διάρκεια της ζωής του φυτού και συμβάλλει στην ανάπτυξη πλάγιων βλαστών.

Παρά την αφθονία του ως αυτοφυές φυτό σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και το γεγονός ότι μέρος των αναγκών της καλύπτονται από την αύξηση της καλλιέργειάς της, τα τελευταία έτη οι ανάγκες για ρίγανη και ριγανέλαιο αυξάνονται συνεχώς, με αποτέλεσμα να παρατηρείται υπερ-συλλογή του φυτού.

Η υπερ-συλλογή, δηλαδή η συλλογή ποσοτήτων μεγαλύτερων από εκείνες, που μπορεί μία περιοχή να αντέξει, καθώς και η εκρίζωση των φυτών αποτελούν πρακτικές που απειλούν με εξαφάνιση τον πληθυσμό της πολύτιμης ρίγανης. Σε πολλές περιπτώσεις, τα προβλήματα της υπερ-συλλογής σε μία περιοχή προκύπτουν μετά τη διάνοιξη νέων δρόμων. Ήδη υπάρχουν μαρτυρίες για περιοχές, από όπου έχει πλέον εξαφανισθεί, ενώ παλαιότερα υπήρχε σε αφθονία.

Η καλλιέργεια της ρίγανης μπορεί να αντιμετωπίσει μελλοντικά την ολοένα αυξανόμενη ζήτησή της. Περιπτώσεις οργανωμένων καλλιεργειών απαντώνται σήμερα σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας.

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του

Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου

Δρ. Γεώργιος Δρακάτος

Δ/ντής Ερευνών

Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών