Η Πολιτεία αναγνωρίζοντας την προσφορά των Ευεργετών μας, τα αποθέματα του πατριωτισμού τους, ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης θεσμοθέτησε την 30η Σεπτεμβρίου ημέρα τιμής και μνήμης για τους Εθνικούς Ευεργέτες. Του μοναδικού αυτού για τα παγκόσμια δεδομένα φαινομένου που υπήρξε καθοριστικό για την εδραίωση και ανάπτυξη του νεοελληνικού κράτους. Η ημέρα αυτή είναι ημέρα γιορτής για την Κεφαλονιά, γιατί πατρίδα των Ευεργετών είναι η Κεφαλονιά. Αλλά και ημέρα προβληματισμού και εσωτερικής ατομικής αναζήτησης.
Οι Κεφαλλονίτες Ευεργέτες χαρακτηρίζονται από την μεγάλη επιθυμία της Προσφοράς στον τόπο που γεννήθηκαν, που κατάγονταν, στην χώρα από την οποία κατάγονται. Μερίμνησαν υπέρ της γενέτειράς των και μετά τον θάνατό τους κληροδοτούν στην γενέτειρά τους μεγάλα χρηματικά ποσά υπέρ κοινωφελών σκοπών. Τα έργα των Ευεργετών δεν είναι απλώς τούβλα και οικοδομικά υλικά, ούτε χρηματικά κονδύλια παρόμοια με τα σύγχρονα Κοινοτικά πλαίσια και χρηματοδοτικά προγράμματα. Η Ευεργεσία είναι κατά πολύ ανώτερη από την απλή οικονομική προσφορά. Την περιβάλλει ιδεολογία, εθνική συνείδηση και ανιδιοτελής προσφορά προς την πατρίδα με μοναδικό κίνητρό της την αγάπη, τη φιλοτιμία και τη φιλαλληλία.
Κάποιοι πρόσφεραν περιουσίες για να ανεγερθούν Εκκλησίες, Νοσοκομεία, Ορφανοτροφεία, Βιβλιοθήκες, Σχολεία, ή ενίσχυσαν Γεωργικές Σχολές – κέντρα Παιδείας σαν υπουργοί, μάλλον, λειτουργοί της Παιδείας, άνευ χαρτοφυλακίου, αλλά μετά λόγου γνώσεως και ζήλου – που ποτέ δεν επισκέφθηκαν. Πώς θα φαινόταν σήμερα το ενδεχόμενο κάποιος να προσέφερε χρήματα για ένα έργο, το οποίο ποτέ δεν θα έβλεπε; Από αυτόν τον προβληματισμό πηγάζει και η ιδεολογία της εθνικής ευεργεσίας.
Στη χορεία των Ευεργετών στο Νησί μας ανήκουν ο Βαλλιάνος, ο Βέγιας, ο Κοργιαλένιας, ο Βεργωτής, ο Μπασιάς και πολλοί άλλοι. Ως Προσωπικότητες ήλθαν αρωγοί της κοινωνικής υποστήριξης, της πρόνοιας, της φροντίδας, όταν η Πολιτεία δεν μπορούσε, γιατί δεν μπορούσε τότε.
Οι άνθρωποι αυτοί πάντα είναι πολύ λίγοι. Είναι όμως μια θαυμαστή μαγιά. Στη σημερινή κοινωνία της παντοδύναμης τεχνοκρατίας, του οικονομικού αδυσώπητου ανταγωνισμού, της καταναλωτικής απληστίας, της καθημερινότητας, της έλλειψης ιδανικών, του ατομισμού, της ηθικής αδιαφορίας των συνανθρώπων, της έντονης καχυποψίας και της προκατάληψης απέναντι στην έννοια του πατριωτισμού, προσδιορίζονται διαφορετικά οι προτεραιότητες και φιλοδοξίες των νεοελλήνων. Πλήττεται κάθε ιδέα κοινωνικού χρέους και προσφοράς προς την πατρίδα.
Η ανθρωπότητα θα επιζήσει αν γίνει πιο σωστή στην καρδιά. Ο μόνος τρόπος προκειμένου να υπάρξει συνέχεια της Κεφαλλονίτικης Ευποιίας είναι η συλλογική μνήμη. Η συλλογική μνήμη είναι άμυνα. Άμυνα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Άμυνα ενάντια στην ανθρώπινη αποξένωση.
Η ζωή και το έργο των Ευεργετών πρέπει να παρουσιάζονται πάντα με ανυποχώρητη υπομονή μπροστά στα μάτια ιδιαίτερα των νέων, που έχουν ακόμα τη δύναμη να θαυμάζουν και να αγανακτούν. Η Πολιτεία για να τιμήσει το έργο τους πρέπει να φροντίσει για την δημιουργία Οίκου Κεφαλλήνων Ευεργετών. Θα είναι μια γενναία κίνηση με πολλαπλά οφέλη, ελάχιστος φόρος οφειλομένης τιμής. Να στεγάσουμε εκείνους που μας στέγασαν. Εμάς, το Νησί μας και τις ελπίδες του.
Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος, πρώην Πρόεδρος Βαλλιανείου Γεωργικής Σχολής
