Με αφορμή την ολοκλήρωση των εργασιών διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου της Αρχαιολογικής Συλλογής Σάμης, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας & Ιθάκης ανάρτησε στην σελίδα της την εκτίμηση ότι το νέο Μουσείο της Σάμης, σε συνδυασμό με τα έργα ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και των μεμονωμένων μνημείων, θα δημιουργήσουν ένα μοναδικό δίκτυο επισκέψιμων αρχαιολογικών θέσεων στην περιοχή μας. Μάλιστα, όπως επισημαίνεται, αν σε αυτά προστεθεί και η αναστήλωση του καθολικού της Ιεράς Μονής των Αγίων Φανέντων, σε λίγα χρόνια θα μπορούμε όλοι μας να ψηλαφήσουμε ένα μοναδικό παλίμψηστο που θα εκτείνεται χρονικά από την προϊστορία μέχρι και την ύστερη αρχαιοτήτα της περιοχής μας, καθιστώντας την Σάμη πόλο παιδείας και πολιτισμού.

Πρόκειται ασφαλώς για μία εξαιρετική προοπτική και οφείλουμε να αποδώσουμε τα εύσημα σε όσους συνέβαλλαν και εξακολουθούν να συμβάλλουν στην υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου εγχειρήματος. Σε κάθε περίπτωση πάντως, είναι αλήθεια πως έχουμε την τύχη να κατοικούμε σε έναν τόπο που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Σε έναν προικισμένο τόπο με ανθρώπινη παρουσία από την παλαιολιθική εποχή και που η ίδια η φύση καθόρισε αλλεπάλληλες φορές την εξελικτική του πορεία και εν πολλοίς τον πολιτισμό που ανά περιόδους αναπτύχθηκε σε αυτόν.

Αποτελεί επίσης αδιαμφισβήτητο γεγονός, ότι ο πολιτισμός είναι μία πολυεπίπεδη έννοια που καταλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα της ανθρώπινης και όχι μόνο δραστηριότητας. Και στα μέρη μας ο άνθρωπος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την έννοια του πολιτισμού, αλλά και με το φυσικό περιβάλλον που στην περίπτωσή μας είναι και το ίδιο γεννήτορας πολιτισμού. Άλλωστε, όπως είχε πει κάποτε και η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, φύση, πολιτισμός, ιστορία και περιβάλλον είναι τρεις έννοιες αλληλοεξαρτώμενες, οι οποίες εν τέλει είναι υπάλληλες της τέταρτης. Αυτής του περιβάλλοντος με την διττή του υπόσταση• του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Αυτό το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον στην ολότητά του οφείλουμε να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε στην Σάμη και στα χωριά μας. Ο καθένας με τον τρόπο του και όλοι μαζί σε μία προσπάθεια με περισσότερο συντονισμένα οργανωσιακά χαρακτηριστικά. Ενδεχομένως με την δημιουργία ενός δημοτικού φορέα που θα έχει στον πυρήνα του την ανάδειξη της πορεία μας στο πέρασμα του χρόνου και το αποτύπωμα που η κάθε γενιά, αλλά και η φύση άφησαν πίσω τους. Απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι η μετατροπή όλων τα σημείων ενδιαφέροντος σε ένα ζωντανό επισκέψιμο μωσαϊκό που εξαιρετικά σπάνια συναντά κανείς σε έναν μικρό τόπο όπως ο δικός μας.

Πέραν λοιπόν από τις δράσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων και τις προγραμματισμένες εργασίες της, είναι αναγκαίο να υπάρξει ενα οργανωμένο σχέδιο με χρήση όλων των σύγχρονων μέσων και δυνατοτήτων, των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων και προγραμμάτων ιδιωτικών χορηγιών, που θα κινείται στους παρακάτω βασικούς άξονες:

1. Στην ανάδειξη του σπηλαιολογικού πλούτου της περιοχής μας με την επιτέλους δημιουργία ενός μοναδικού στην Ελλάδα πάρκου, που θα καλύπτει πέραν της τουριστικής του διάστασης, ένα ευρύ πλέγμα επιστημονικών, εκπαιδευτικών και φυσιολατρικών δράσεων. Φυσικά, είναι εκ των ουκ άνευ η αξιοποίηση και του σπηλαίου Αγγαλάκι στα Πουλάτα που έχει χαρακτηριστεί από κορυφαίους Έλληνες και ξένους σπηλαιολόγους ως ένα από τα εντυπωσιακότερα σπήλαια της χώρας. Θα μας επιτρέψετε ωστόσο να επαναλάβουμε στο σημείο αυτό μία παλαιότερη πρότασή μας που σχετίζεται με το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής. Το μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα σύμπλεγμα σπηλαίων που διαθέτει ο τόπος μας, προσελκύει το ενδιαφέρον επιστημόνων και ερευνητών από όλο τον κόσμο. Γιατί λοιπόν να μην διεκδικήσουμε την δημιουργία, στο πλαίσιο του Ιονίου Πανεπιστημίου, σχολής σπηλαιολογίας στην Σάμη; Ή έστω την διοργάνωση σε συνεργασία με άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, όπως το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκπαιδευτικών camps για φοιτητές και μαθητές σε ένα ζωντανό σπηλαιολογικό εργαστήριο;
2. Στην προβολή της προσεισμικής μας ιστορίας μέσω της ανάδειξης των πλέον καλοδιατηρημένων προσεισμικών χωριών, όπως επί παραδείγματι των Παλαιών Βλαχάτων και των Πουλάτων. Πρόκειται για δράση που δεν απαιτεί ιδιαίτερο κόστος. Αρκούν σε πρώτη τουλάχιστον φάση αποψιλώσεις και καθαρισμοί στα κεντρικά καλντερίμια και συντήρηση ορισμένων εμβληματικών κτιρίων που έχουν καταφέρει να σταθούν όρθια στον χρόνο. Αυτό σε συνδυασμό με την διοργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων όπως η εμβληματική πλέον Saristra στα Βλαχάτα ή η Γιορτή Παλιού Χωριού στα Πουλάτα θα φέρουν κατοίκους και επισκέπτες σε άμεση επαφή με παρελθόν μας. Πάντα βέβαια με σεβασμό στην παράδοση και στις ατομικές ιδιοκτησίες.
3. Στην αξιοποίηση του εκκλησιαστικού μας πλούτου με ένα δίκτυο θρησκευτικών μνημείων ιστορικής σημασίας που θα αναδείξουν την θρησκευτική διάσταση του τόπου μας όπως η Ιερά Μονή Αγριλίων με το καμπαναριό του πρώτου τετάρτου του 19ου αιώνα και ο Αγίος Σπυρίδωνας στα Πουλάτα. Η υπέροχη κτητορική εκκλησία που ολοκληρώθηκε το 1776 και που αποτελεί από το 1970 ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Αλλά και εκκλησιές που απαιτούν εργασίες συντήρησης όπως οι προσεισμικές Παναγίες στα Λιβαθινάτα και στα Πουλάτα. Θα μας επιτρέψετε ευκαιρίας ευδοθείσης, να επαναλάβουμε για ακόμη μία φορά την έκκλησή μας προς όλες τις αρμόδιες αρχές για την συντήρηση του σπάνιας ομορφιάς προσεισμικού ξυλόγλυπτου τέμπλου της Παναγίας Αμυγδαλιώτισσας των Πουλάτων που σήμερα φιλοξενείται στον Κοιμητηριακό Ναό του χωριού και ο οποίος παρουσιάζει προβλήματα στατικότητας. Είναι υποχρέωσή μας προς το παρελθόν αλλά και το μέλλον μας.
4. Στην στήριξη και περαιτέρω ανάδειξη εξαιρετικών ιδιωτικών ή συλλογικών πρωτοβουλιών όπως το Ναυτικό Μουσείο Σάμης, το Λαογραφικό Μουσείο Ζερβάτων, ο Οίκος – Μουσείο στον Καραβόμυλο και το Θεματικό Πάρκο Odysseus Zoo Land που αποτελούν μικρές κοιτίδες πολιτισμού και προβολής της ιστορίας μας.
5. Στην δημιουργία ενός δικτύου μονοπατιών που θα φέρουν τους περιπατητές σε επαφή με την φύση και ταυτόχρονα θα τους δίνει την δυνατότητα να επισκέπτονται πεζή πολλά από τα παραπάνω σημεία ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά αναφέρουμε την περιπατητική διαδρομή προς την ακρόπολη της αρχαίας Σάμη που πρέπει να καθαριστεί και να φωτιστεί ή στο ποτάμι των Γριζάτων με τους νερόμυλους και το εντυπωσιακό ενετικό γεφύρι που επίσης χρήζει συντήρησης.
6. Σε δράσεις που θα προάγουν και θα εξελίσσουν τον πολιτισμό, καθώς πρόκειται για μία ζωντανή έννοια που δημιουργείται αενάως. Ενδεικτικά αναφέρουμε την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Σάμης που μυεί την νεολαία του τόπου μας στην μουσική μας παράδοση αλλά και τα χορευτικά τμήματα των Πολιτιστικών Συλλόγων «Αιγιαλός» και «Άγιος Ιωάννης». Επιπλέον μέσω της δημιουργίας ενός αντάξιου της ιστορίας μας πολιτιστικού κέντρου είτε στο κτίριο των προσκόπων είτε αλλού, θα αποκτήσουν στέγη δράσεις, καλλιτεχικά και θεατρικά εργαστήρια, εκθέσεις, διαλέξεις, δανειστική βιβλιοθήκη κ.α.

Φυσικά και έξω από τα στενά γεωγραφικά όρια της Δημοτικής Ενότητας Σάμης υπάρχουν σπάνιας ομορφιάς και ιστορικής αξίας σημεία που πρέπει να φροντιστούν και να αναδειχθούν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου δικτύου όπως το Κάστρο της Άσου, το ρωμαϊκό θέατρο και ο ταφικός θάλαμος στο Φισκάρδο, η ρωμαϊκή έπαυλη στην Αγία Ευφημία, η Παναγία η Κουγιάνα στο Βαρύ της Ερίσου που αποτελεί την παλαιότερη σωζόμενη εκκλησία της Κεφαλλονιάς και χρονολογείται από το 1100 μ.χ., η ιστορική Ι.Μ. Θεμάτων, τα προσεισμικά Δρακοπουλάτα, το Μουσείο Ελιάς στα Μακρυώτικα, ο ανεμόμυλος στα Ποταμιανάτα κ.α.

Αν αντιμετωπίσουμε, προστατεύσουμε και αναδείξουμε την φύση, τον πολιτισμό, την ιστορία και το περιβάλλον του τόπου μας με σεβασμό και σχέδιο, τότε θα έχουμε μετατρέψει την Σάμη σε έναν ουσιαστικό πόλο παιδείας και πολιτισμού. Η δε προστιθέμενη αξία που θα δημιουργούσε μια τέτοια προοπτική και η ώθηση που θα έδινε στο τουριστικό μας προϊόν, θα ήταν πραγματικά ανυπολόγιστες.

Πηγή: poulatakefalonias.gr