Επιμέλεια // Γεράσιμος Γαλανός

ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ

Σηκωθήτε απ’ τους τάφους ήρωες του Ιονίου

και γιορτάστε ανάμεσά μας τη γιορτή της Λευτεριάς

και σεις σάλπιγγες ηχήστε σαν τη μέρα του Μαΐου

π’ όλοι επαναστατήσαν κι εχθροί γίναν της σκλαβιάς…

Λόγχες φονικές κι αγχόνες θέριζαν τα παλικάρια

κι ο ανθός της Επτανήσου θάφτηκε βαθιά στη γη,

Και στη μνήμη τους αξίζουν δάφνης δροσερά κλωνάρια

αφού το αχνιστό τους αίμα έφερε τη ροδαυγή.

Κι’ οι ψυχές του Μομφεράτου, του Ζερβού , του Ιακωβάτου

του Τυπάλδου, του Παϊζη, ας ντυθούν στα γιορτινά

κι’ οι εχθροί μας ας λουφάξουν όπως τότε στη… φωλιά τους

γιατί Λευτεριάς ο σπόρος μύριους ήρωες γεννά.

Κι’ οι φτερούγες της Μανούλας άνοιξαν με καλοσύνη

Να κουρνιάσουν στη σκιά της τα ταλαίπωρα παιδιά

Και απανεμιά να βρούνε μεσ’ τη δόλια Ρωμιοσύνη

διαλαλώντας πέρα ως πέρα… κάτω η βάρβαρη σκλαβιά.

Κάλλιο Μάνα μας Ελλάδα στα φτωχά χαμόσπιτά σου

παρά θυρεοί και πύργοι στέμματα και θησαυροί,

γιατί αίμα πουν’ στις φλέβες είναι στάλες της καρδιάς σου

όσο κι’ αν στο παζαρεύουν κάθε τόσο οι σκληροί.

Αλτ! στον βάρβαρο δυνάστη, φθάνει στην ωμή τη βία,

μαστιγώσεις και κρεμάλες ας γραφτούνε στο χαρτί

και στα κάστρα ας κυματίσει η γαλανόλευκη η θεία

αφού η Ένωσις των Νήσων είναι Ανάστασης γιορτή.

Ένα εύγε ανήκει σ’ όλους και σε όλα τα Νησιά μας

Ζάκυνθο, Κέρκυρα, Λευκάδα ξακουστή Κεφαλονιά,

Κύθηρα, Παξοί και Ιθάκη τα αδέλφια τα μικρά μας

Που σαν φάροι ολοφωτίζουν κάθε σκοτεινή γωνιά

Εκατό χρόνια και πλέον απ’ της Άνοιξης τη μέρα

Ριζοσπάστες – Λαός – Κλήρος γίνανε μια ψυχή

Και προτάξανε τα στήθη στου βαρβάρου τη φοβέρα

Κι είπαν όλοι μ’ ένα στόμα: «Ζήτω η Ένωσις!»

Μα βόλια , δέχτηκαν σαν τη βροχή!

Ένα δάκρυ τα’ άγιο χώμα που σας σκέπασε ας βρέξει

Κι άσβεστη ας συντροφεύει η θύμισή μας τις μορφές!

Κι η μητέρα η Ελλάδα, στους βοριάδες ας αντέξει,

Τι κι’ αν τη σφυροκοπάνε καταιγίδες κι’ αστραπές!

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΡΟΓΚΑΚΟΥ – ΜΑΡΚΟΥΛΑΤΟΥ

Το τραγούδι «Σ’ ένα Παπόρο μέσα», άγνωστου Επτανήσιου συνθέτη και ποιητή, αναφέρεται στο Μπαρκάρισμα των Αγωνιστών Ριζοσπαστών, που τους πήγαιναν οι Άγγλοι στην Κέρκυρα για να υποστούν την αγχόνη. Παρουσιάζεται δε το τραγούδι αυτό με διάφορες στιχουργικές και μικρομουσικές παραλλαγές στη Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά.

Σ’ ένα Παπόρο μέσα

Σ’ ένα Παπόρο μέσα όλοι μέσα όλοι μέσα
σ’ ένα Παπόρο μέσα μας εμπαρκάρανε
γαλέτες παξιμάδια, γαλέτες παξιμάδια
γαλέτες παξιμάδια μας ετρατάρανε

Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ

Κι’ ένας Κεφαλονίτης κι’ ένας Κεφαλονίτης
κι’ ένας Κεφαλονίτης αφ’ την Κεφαλονιά
τα ρούχα του γυρεύει τα ρούχα του γυρεύει
τα ρούχα του γυρεύει δεν τά’ βρε πουθενά.

Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ.

Καπέλο κροκιδένιο καπέλο κροκιδένιο
καπέλο κροκιδένιο και στρίλινο βρακί
πιστόλα καλαμένια πιστόλα καλαμένια
πιστόλα καλαμένια και βέργινο σπαθί.

Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ

Περνάμε από Λευκάδα περνάμε από Λευκάδα
περνάμε από Λευκάδα και έχει ξαστεριά
μα εμείς επιθυμούμε μα εμείς επιθυμούμε
μα εμείς επιθυμούμε γρήγορα Λευτεριά

Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ

Στην Κέρκυρα μας πάνε στην Κέρκυρα μας πάνε
στην Κέρκυρα μας πάνε να μας δικάσουνε
μα εμείς θα τραγουδάμε μα εμείς θα τραγουδάμε
μα εμείς θα τραγουδάμε ώσπου να φτάσουμε

Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ.

Αλλά καθώς δεν συμβιβάζεται το πυρ με το ύδωρ, η ζωή με το θάνατο, η δικαιοσύνη με την αδικία, η αλήθεια με το ψεύδος, η δουλεία με την ελευθερία, ούτω αδύνατον είναι να συνυπάρχωσι η ελευθεροτυπία με την υψηλή αστυνομία, η ελευθέρα βουλή με γερουσία διφυή, ανώμαλο και ετερογενή, με εκτελεστικό ανεύθυνο και ετεροκίνητο…. Κάτοικοι της Επτανήσου, εγέρθητε, εγέρθητε από τον πολυχρόνιο λήθαργό σας. Ήδη ο αγών περί πάντων!!

ΑΝΩΝΥΜΗ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ

Είμαστε Έλληνες! Γιατί ποτέ δεν μας συμφέρει να χωριζόμαστε από το έθνος μας. Και όποιος δεν θέλει να μας εγνωρίζει για Έλληνες, ας έρθει και μάλιστα εις τα χωριά μας να μάθει ποια είναι η γλώσσα μας και τα ήθη μας και τι αξίζουμε εμείς οι χωριάτες.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΑΤΣΕΑΣ

Είμεθα εις εντελεστέραν άγνοιαν των του κόσμου… Ευρισκόμεθα εις φυσικόν και ηθικός βασανιστήριον… Ερρίφθημεν εις την έρημον σχεδόν μικράν νήσον…. Ως και οι στεναγμοί μας αυτοί πρέπει να πνίγωνται εις τα στήθη μας ή να αντιχώσι μόνον εις τους βράχους…. Να μη ταράξωμεν την κοινήν ησυχίαν. Να μη είμεθα πολέμιοι της Κυβερνήσεως. Να μη αναμιγνυώμεθα δι’ έν έτος εις τα της Κυβερνήσεως. Ας υποσχεθώμεν αυτά εν λόγωτιμής, θέλομεν απελευθερωθεί…. Απερρίψαμεν τας προτάσεις αυτάς και επροτιμήσαμεν να είμεθα εις τους ονύχας των Κερβέρων…. παρά να μολύνωμεν τον χαρακτήρα μας και να ζημιώσωμεν την πατρίδα μας….

ΓΡΑΜΜΑ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ
Τα πάντα ευτυχώς προμηνύουσι την προσεγγίζουσαν οριστικήν από προσώπου της γης εξαφάνισιν της τυραννίας και των τυράννων και την απελευθέρωσιν και την ανάπλασιν των υπό τα δεσμά της δουλείας πικρώς ήδη στεναζόντων λαών.

ΙΩΣΗΦ ΜΟΜΦΕΡΑΤΟΥ

Κάθε μοσχοβολιά και κάθε χρώμα
Κάθε πουλιού κελάϊδημα ξυπνάει
Πόθο στα φυλλικάρδια μου κι’ ελπίδα.

Να σου φιλήσω τ’ Άγιο χώμα
Να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη
Όμορφή μου, καλή, γλυκειά πατρίδα.

ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ

«Όπου ξένος βασιλεύει, και δή
μετ ‘ απολύτου εξουσίας, τα πάντα
ψεύδος εισί και σκιά. Ο νόμος εκεί
ενέδρα, η δικαιοσύνη σκευωρία, η
αρετή έγκλημα, η Πατρίς κενόν όνομα
και αυτή η οικογένεια, πηγή πικριών
και οδύνης. Εις την εθνικήν όθεν
αποκατάστασιν δέον να αποβλέπη
Ο Ιόνιος Λαός ως εις
τέρμα των συμφορών».

(Απόσπασμα από το γράμμα του Ριζοσπάστη αγωνιστή από την Κεφαλονιά Ηλία Ζερβού – Ιακωβάτου, βουλευτού, της Ιονίου Βουλής, που έστειλε στη γυναίκα του από το νησάκι Οθωνοί στα βόρεια της Κέρκυρας, όπου τον είχαν εξορίσει οι Άγγλοι).

Όσοι το χάλκεον χέρι
Βαρύ του φόβου αισθάνονται
Ζυγόν δουλείας άς έχωσι.
Θέλει αρετήν και τόλμην
Η Ελευθερία.

Το χέρι οπού προσφέρετε
ως προστασίας σημείον
εις ξένον έθνος έπνιξε
και πνίγει τους Λαούς σας
πάλε και ακόμα.

Και τώρα εις προστασίαν μας
Τα χέρια σας απλώνετε!
Τραβήξετέ τα οπίσω
Βλέπει ο Θεός και αστράπτει
Δια τους πανούργους.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη
Των Ελλήνων τα ιερά
Και σαν πρώτα ανδριωμένη
Χαίρε, ω χαίρε Ελευθεριά.

Εφωνάξανε ως τ’ αστέρια
Του Ιονίου τα νησιά
Και εσηκώσανε τα χέρια
Για να δείξουνε χαρά.

Μ’ όλον που είναι αλυσωμένα
Το καθένα τεχνικά
Και εις τι μέτωπο γραμμένο
Έχει: Ψ ε ύ τ ρ α Ε λ ε υ θ ε ρ ι ά.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

Εφτάνησα βράχοι χρυσοί
του Ιονικού πελάγου,
θεία δύναμη σας ταίριασε
με τέχνη σοφού Μάγου,
όταν σεισμός εμέριασε
ξάφνου της γης τα στήθη
κι απ’ του νερού τα βύθη
βγήκατε στη ζωή.

Βενετοί, Γάλλοι, Βρεταννοί
σαν γύπες πεινασμένοι
τα σπλάχνα σου ξεσκίσανε,
αλλά και σκλαβωμένη
ποτέ δεν σ’ εκερδίσανε,
γιατί, Ομορφιά Νικήτρα,
της Μοίρας κυβερνήτρα
νικάς το Νικητή.

Ζακυνθινοί τραγουδιστές,
άξιοι Κεφαλονίτες
και Παξινοί καλόκαρδοι,
λεβέντες Λευκαδίτες,
Κορφιάτες ερωτόκαρδοι,
ναύτες Θιακοί, παρθένες
Κυθήριες – μαγεμένες
Κι’ ανήσυχες ψυχές…

Εφτά Νησιά, ποιος μυστικός
ρυθμός θα τραγουδήσει
τη δόξα σας? Αντίλαλος
αρχαίος ας ξαναζήσει,
να’ ναι σκοπός βαθύλαλος
σε Ονείρου Πολιτεία,
στην αιώνιαν αρμονία
σαν ύμνος Ορφικός.
ΜΑΡΙΝΟΣ ΣΙΓΟΥΡΟΣ