Με τον όρο «μετάβαση» εννοούμε την εξελικτική διαδικασία από μια κατάσταση σε μιαν άλλη και εν προκειμένω, τη μετάβαση του μαθητή από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό αλλά και την αλλαγή βαθμίδας από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση στη Δευτεροβάθμια, δηλαδή από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Η μετάβαση είναι ένα ζήτημα που, ενώ απασχολεί γονείς και μαθητές, δεν φαίνεται, ωστόσο, να της έχουμε δώσει την πρέπουσα προσοχή και σημασία. Παρ’ όλο που δεν επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο, ούτε απασχολεί όλα τα παιδιά στον ίδιο βαθμό, αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στη ζωή τους, καθώς μεταβαίνουν από ένα οικείο σχολικό περιβάλλον σε ένα άλλο άγνωστο.
Το μεταβατικό στάδιο κρίνεται ως μια απαραίτητη διαδικασία προσαρμογής καθώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό και το Γυμνάσιο αποτελούν δομές τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, ως προς το συνολικό τρόπο διεξαγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας και συγκεκριμένα σε τομείς όπως η διαμόρφωση του σχολικού κτηρίου και της σχολικής τάξης, το σχολικό περιβάλλον, το ωράριο λειτουργίας, το ωρολόγιο πρόγραμμα, οι σχολικές εργασίες, η διαδικασία αξιολόγησης του μαθητή, οι εκπαιδευτικοί που συνιστούν το εκπαιδευτικό προσωπικό της σχολικής μονάδας και αυτοί που διδάσκουν στο μαθητή. Επιπλέον, με την μετάβαση από ένα σχολικό περιβάλλον σε ένα άλλο, υπάρχει η πιθανότητα οι μαθητές να χάσουν φίλους και γνώριμους και για όσους πηγαίνουν από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί επιπλέον το πέρασμα από την παιδική στην εφηβική ηλικία.
Υπεύθυνοι για την ομαλή μετάβαση είναι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί του παιδιού, οι οποίοι, σε μια εύλογη χρονική περίοδο, καλούνται να προετοιμάσουν το παιδί κατάλληλα, ώστε να του εξασφαλίσουν όχι τόσο τον γρήγορο όσο τον αποτελεσματικό εγκλιματισμό του στο καινούριο σχολικό περιβάλλον, όπως επίσης και την ομαλή προσαρμογή του στα νέα δεδομένα.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Πρώτον, για να μη φαίνεται στο παιδί σας το καινούριο κτήριο ανοίκειο και μη φιλικό –ακόμα και τρομακτικό για τα παιδιά που θα ξεκινήσουν το δημοτικό-, καλό είναι, μερικές μέρες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, να κάνετε μαζί του μια βόλτα μερικές φορές γύρω από αυτό, ώστε το παιδί να γνωρίσει την τοποθεσία όπου βρίσκεται, να παρατηρήσει πώς είναι διαμορφωμένο το κτήριο, πόσους ορόφους έχει και πως είναι ο αύλειος χώρος του, καθώς και να επισημάνει τη διαδρομή που θα ακολουθεί για να φτάσει στο σχολείο. Έτσι, θα εξοικειωθεί με την εικόνα του καινούριου σχολικού περιβάλλοντος.
Δεύτερον, συζητήστε με το παιδί σας για την αλλαγή αυτή και ακούστε ενεργητικά πώς αισθάνεται, με σκοπό να το βοηθήσετε να διαχειριστεί με λιγότερο φόβο, άγχος και λιγότερη επιφυλακτικότητα το καινούριο και άγνωστο και τέλος, ζητήστε από παιδιά φίλων σας που φοιτούν στη βαθμίδα που θα εισαχθεί το δικό σας παιδί, να μοιραστούν μαζί του τις εμπειρίες τους από τη σχολική ζωή, εμπειρίες θετικές αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τα ίδια αντιμετώπισαν αποτελεσματικά δυσκολίες που τυχόν τους πρόεκυψαν.
Φροντίστε, τέλος, τιθασεύοντας το δικό σας πιθανό άγχος, να μη το μεταδώσετε στο παιδί σας, χρησιμοποιώντας εκφράσεις που θα το προδιαθέσουν αρνητικά και θα το φορτίσουν με επιπλέον άγχος για τις απαιτήσεις της επόμενης βαθμίδας και ανασφάλεια αν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν σε αυτές.
Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί
Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου από το οποίο αποχωρεί το παιδί είναι ωφέλιμο, στο τέλος της σχολικής χρονιάς, να δώσετε πληροφορίες σχετικά με τη νέα δομή στην οποία θα φοιτά με την έναρξη της νέας, να το ενημερώσετε σχετικά με τις διαφορές που θα συναντήσει στην καινούρια σχολική μονάδα, να συζητήσετε με το παιδί και να απαντήσετε στις ερωτήσεις του, αποφορτίζοντας το «βάρος» του για το άγνωστο σχολικό περιβάλλον και μειώνοντας την αγωνία και τις ανησυχίες του. Επίσης, πολύ χρήσιμο είναι να προγραμματίσετε οργανωμένες επισκέψεις με τους μαθητές της απερχόμενης τάξης σε κάποια από τα σχολεία που θα τους υποδεχθούν με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.
Οι εκπαιδευτικοί που υποδέχεστε τους μαθητές στην Α΄ Δημοτικού και στην Α΄ Γυμνασίου θεμιτό και πολύ σημαντικό είναι, στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, να αφιερώσετε κάποιες διδακτικές ώρες για να παρουσιάσετε στους μαθητές το καινούριο σχολείο, να τους δώσετε χρήσιμες και πρακτικές πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας του, να συζητήσετε μαζί τους τις διαφορές από τη μία δομή στην άλλη, διαφορές σχετικές με τους τομείς που αναφέρθηκαν παραπάνω και να απαντήσετε πρόθυμα και όσες φορές χρειαστεί στις τυχόν απορίες, που σίγουρα προκύπτουν, καθώς και, πολύ ουσιαστικό, να αφουγκραστείτε τα ερωτήματα που συχνά δεν εκφράζονται λεκτικά από τους νεοεισερχόμενους μαθητές, με σκοπό να κάνετε τη μετάβασή τους στο καινούριο σχολικό πλαίσιο ομαλή και την προσαρμογή τους εύκολη και όμορφη.
Ας μη ξεχνάμε πως όλοι χρειαζόμαστε μια περίοδο προσαρμογής σε νέες καταστάσεις, μια μεταβατική εποχή κατά τη διάρκεια της οποίας εξοικειωνόμαστε με τα καινούρια δεδομένα, προσπαθούμε να προσαρμοστούμε, ο καθένας με το δικό του ρυθμό, στις καινούριες συνθήκες. Σε αυτή τη φάση, οποιαδήποτε χρήσιμη πληροφορία και συμβουλή είναι καλοδεχούμενες. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τα παιδιά που βρίσκονται σε τέτοιες μεταβατικές περιόδους, κρίσιμες και σημαντικές για την εξασφάλιση της ψυχικής ισορροπίας τους και την εξέλιξη της μαθησιακής πορείας τους.
Εκείνο που κρίνεται ίσως σημαντικότερο όλων είναι, οι μαθητές που μεταβαίνουν από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό και από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, να αισθανθούν από την αρχή καλοδεχούμενοι και ασφαλείς στο νέο περιβάλλον, να νιώσουν πως οι εκπαιδευτικοί του καινούριου σχολείου είναι άτομα τα οποία μπορούν να εμπιστευτούν και στα οποία μπορούν να απευθυνθούν για οποιοδήποτε θέμα τους απασχολεί. Πρωτίστως, οι μαθητές αυτοί να νιώσουν ότι οι εκπαιδευτικοί τους σέβονται, τους συμπαθούν και -γιατί όχι;- τους αγαπούν, καθώς και ότι είναι πρόθυμοι, ήδη από την αρχή της σχολικής χρονιάς, να ακούν ενεργητικά αυτά που έχουν να τους πουν τα παιδιά και να τα αποδεχτούν με όρια μεν αλλά και άνευ όρων.
Απρίλιος 2019
Εύα Μανωλοπούλου
Εκπαιδευτικός ΠΕ05
Κ.Ε.Σ.Υ. Κεφαλληνίας
