Πέρυσι στον χώρο της εκκλησίας των Ταξιαρχών στα Βαλσαμάτα τις 31 Αυγούστου 2022, εγκαινιάσαμε ιστορικό – λαογραφικές εκδηλώσεις που αφορούσαν όλη την περιφέρεια των Ομαλών, με εσπερίδα που είχε τίτλο: Ιστορική, γεωγραφική, φωτογραφική επισήμανση τόπων, ονομάτων, εκκλησιών της περιοχής Ομαλών.

Φέτος στην πλατεία των Φραγκάτων στον Τράφο τις 29 Αυγούστου άλλη με τίτλο: ιστορώντας τον τόπο και τους ανθρώπους των Ομαλών. Την περυσινή είχαμε θέσει υπό την αιγίδα της Ι. Μητροπόλεως Κεφαλληνίας και της Δημοτικής Κοινότητας Ομαλών. Την φετινή υπό την αιγίδα της Δημοτικής Κοινότητας Ομαλών και τη συμβολή των πολιτιστικών συλλόγων Βάλσαμος, Μέρμηγκας και Ριφόρτσο.
Για τα Φραγκάτα αυτή η προσπάθεια έχει αρχίσει χρόνια. Πρώτος που ασχολήθηκε ήταν ο μακαρίτης Παναγής Κολαΐτης του Διονυσίου (1938-2012) όποιος διέσωσε στα τέσσερα βιβλία του πλήθος πληροφοριών για τους Φραγκάδες και τον τόπο τους. Την εσπερίδα αφιερώσαμε σαυτόν. Παραβρέθηκαν συγγενείς του.

Η προσπάθεια του Παναγή, ο οποίος απευθυνόμενος στα παιδιά του χωριού είχε προτρέψει να φυλάγετε την παράδοση σαν κόρη οφθαλμού… γιατί η παράδοση θα χρειαστεί σε σας και τα παιδιά σας, στα Φραγκάτα συνεχίστηκε όταν τρεις χωριανοί ο γεωπόνος – πολιτικός μηχανικός Νικόλας Γερ. Γαρμπής, ο υποφαινόμενος και ο θεολόγος Νικόλαος Τζάκης αναλάβαμε για λογαριασμό του πολιτιστικού Συλλόγου των Φραγκάτων «ο Μέρμηγκας» να εκδίδουμε μικρή εφημερίδα για λογαριασμό του, με σκοπό να γνωστοποιούμε τις δραστηριότητές του και να συμβάλλουμε στην καταγραφή, διάσωση και προβολή των παραδόσεών μας. Η προσπάθεια ναυάγησε και ο Ν. Τζάκης αποχώρησε. Οι δύο που μείναμε συνεχίσαμε, κατόπιν προστέθηκε και ο οδοντίατρος Διονύσης Γαρμπής και η εφημερίδα ΦΡΑΓΚΑΤΑ από το 1994 μέχρι σήμερα συνεχίζει να εκδίδεται ανελλιπώς με μικρή οικονομική στήριξη κάποιων φίλων και κυρίως του ιδίου του Νικόλα, που την τυπώνει στην Πάτρα και την κυκλοφορεί δυο φορές τον χρόνο σε μεγάλο σχήμα και την διανέμει δωρεάν, τα τελευταία δε χρόνια την έχει περάσει και στο Διαδίκτυο. Η εφημερίδα περιλαμβάνει πλήθος θεμάτων που αφορούν τα Φραγκάτα και όχι μόνο, με κάθε φορά επίκαιρα θέματα ευστόχως σχολιασμένα από τον Νικόλα.
Κάποια από τα μελετήματά μας στην εφημερίδα μαζί και άλλα που είχαμε δημοσιεύσει αλλού, και άλλα που προσθέσαμε, αποτελέσαν τον Α΄ τόμο 430 σελίδων μεγάλου σχήματος βιβλίου με τίτλο: ΦΡΑΓΚΑΤΩΝ ιστορικά και λαογραφικά ΣΥΜΜΙΚΤΑ που βρίσκεται ήδη στο τυπογραφείο και ετοιμάζεται για κυκλοφορία, Τα έξοδα εκτυπώσεως ανέλαβε ο φιλογενής χωριανός μας και φίλος Γεράσιμος Ηλία Στεφανίτσης από τη Νέα Υόρκη. Συνεχίζοντας την ιστορία των Φραγκάτων συγγράφουμε και δεύτερο τόμο, και έχει ο Θεός…
Σημαντική στην ανίχνευση του παρελθόντος των Ομαλών είναι η μεταγραφή νοταριακών κωδίκων των Ομαλών -και όχι μόνο- από τον Διονύση Γαρμπή και τα αποτελέσματα ιστορικών αναδιφήσεων του σε πρόσωπα γεγονότα και πράγματα που δημοσιεύει στην εφημερίδα ΦΡΑΓΚΑΤΑ.
Με τις ετήσιες εσπερίδες, που φιλοδοξούμε να συνεχίσουμε, το ερευνητικό μας ενδιαφέρον θα επεκτείνεται σε όλη την περιοχή των Ομαλών. Στην περυσινή στα Βαλσαμάτα με θέμα: Ιστορική, γεωγραφική, φωτογραφική επισήμανση τόπων, ονομάτων, εκκλησιών της περιοχής Ομαλών συνέπεσε να δώσουμε βαρύτητα στον χώρο εκείνο, φέτος στα Φραγκάτα με θέμα: ιστορώντας τον τόπο και τους ανθρώπους των Ομαλών δώσαμε βαρύτητα σε πρόσωπα που προέρχονται από τα Φραγκάτα.
Ο υποφαινόμενος προέβαλε τον πρωτοπόρο Παναγή Κολαΐτη με θέμα: τιμητική αναφορά στον Παναγή Κολαΐτη που αγάπησε το χωριό μας και τους ανθρώπους του.
Στην Εσπερίδα επελέγη επίσης να τιμηθεί ο μοναδικός Φραγκάτος (ο σπουδαίος γιατρός-καθηγητής Ανδρέας Τζάκης δεν γεννήθηκε στο Χωριό ούτε έχει σχέση με το Χωριό) Πανεπιστημιακός Καθηγητής της παιδοψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμος Κολαΐτης, παιδί του αδελφού του Παναγή Ανδρέα, ο οποίος ανέπτυξε με σαφήνεια και επαγωγικότητα το θέμα: Βιωματικές σκέψεις ενός παιδοψυχίατρου και απέσπασε καλές εντυπώσεις.
Στη συνέχεια ο Διονύσης Γαρμπής Οδοντίατρος, μεταπτυχιακός φοιτητής Δημόσιας Ιστορίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα: Τα Ομαλά στις ένοπλες εξεγέρσεις της Κεφαλονιάς κατά τα έτη 1848 και 1849 μας γνώρισε πρόσωπα των Ομαλών που είχαν πρωταγωνιστήσει σε γεγονότα που έλαβαν χώρα επί αγγλοκρατίας το 1848, 1849, πράγματα άγνωστα στους περισσότερους.
Ένας από αυτούς που επαναστάτησαν κατά των Άγγλων ήταν και ο Γεράσιμος Λαζαρής ο οποίος φεύγοντας τις διώξεις των Άγγλων κατέφυγε στη Ρουμανία όπου ευδοκίμησε αυτός και οι απόγονοί του. Λίγα πράγματα ξέραμε για την οικογένεια Λαζαρή. Ο Διονύσης Φωκάς, Ιστορικός ερευνητής, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Ριφόρτσο, με έρευνα στις ρουμανικές εφημερίδες και πολλές φωτογραφίες μας έδωσε με την ανακοίνωσή του: Αντρέας και Γεράσιμος Λαζαρής, διάσημοι στην Ρουμανία άγνωστοι στον τοπ καταγωγής τους, το πάνθεο της σπουδαίας αυτής οικογένειας των Φραγκάτων της οποίας σήμερα δεν έμεινε απόγονος στα Φραγκάτα και η μεγάλη περιουσίας της, τουλάχιστον στα Φραγκάτα, εξανεμίστηκε. Υπήρχε διάδοση ότι οι Φραγκάδες της Ρουμανίας είχαν καταθέσει τα λεφτά τους σε τράπεζά των, η τράπεζα πτώχευσε και τα έχασαν.
Η Προϊσταμένη των Γ.Α.Κ -τμήμα Κεφαλληνίας- Διευθύντρια Ιακωβατείου Βιλιο- θήκης Ληξουρίου Δρ. Θεοδώρα Ζαφειράτου έκανε αναφορά στο υπό έκδοση από την Δημοτική Κοινότητα Ομαλών βιβλίου που περιέχει τα Πρακτικά της περυσινής Εσπερίδος με τίτλο: Ιστορική, γεωγραφική, φωτογραφική επισήμανση τόπων, ονομάτων, προσώπων, εκκλησιών της περιοχής Ομαλών Κεφαλληνίας.
Ο Διονύσιος Μπάλλας χοροδιδάσκαλος του Μέρμηγκα συνέβαλε στην Εσπερίδα με αναφορά του στην Συμβολή του Καλλιτεχνικοχορευτικού Συλλόγου ο Μέρμηγκας στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου, παρεμβάλλοντας στην ομιλία του: ξεχασμένα Χοροτράγουδα της Κεφαλλονιάς μερικά από τα οποία χόρευσαν οι μαθητές του τραγουδώντας τα, με πρώτο αυτόν, κατά την παλιά συνήθεια.
Χόρευσαν με τις στολές τους επίσης και τα παιδιά του Καλλιτεχνικού Συλλόγου ο Βάλσαμος ωραίους Κεφαλλονίτικους χορούς, και τέλος οι δύο Σύλλογοι μαζί χόρευσαν το Τραγούδι της Ρομπόλας, πρόσφατη σύνθεση. (Υπάρχει στο Ίντερνετ).
Ο ανιψιός του Παναγή, Κολαΐτης Παναγής ιδιοκτήτης του Cafe Cinamon στο Αργοστόλι, πρόσφερε ριγανάδα κλπ και οι κύριες των Φραγκάτων γλυκά, καθώς και ο Συνεταιρισμός της Ρομπόλας δώρο κρασιά στους ομιλητές.

Πρωτοπρεσβύτερος Δρ. Ιωάννης Μεσολωράς