Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Γ. Σεφέρης
του Γιάννη Παπαδάτου
Η ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, αποτέλεσε έκπληξη πρώτου μεγέθους για την ιστορία των κομμουνιστικογενούς αφετηρίας αριστερών κομμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά την τυχοδιωκτική περίοδο Τσίπρα, δεν έπαψε να διαθέτει στελέχη με μαρξιστικές περγαμηνές (Δραγασάκης, Τσακαλώτος, Μπαλτάς κα). Και όμως, ο εξ Αμερικής μετεωρίτης επισκίασε με την αίγλη του στελέχους της Goldman Sachs -κορυφαίου ναού του καπιταλιστικού κέντρου-, τις αριστερές ιδεολογικές και πολιτικές προτάσεις των αντιπάλων του. Σίγουρα η έλευση- άνευ λόγου και αιτίας- του, εξ Αμερικής μοντέλου, εσωκομματικών εκλογών με ελεύθερη συμμετοχή ψηφοφόρων, από τον Γεώργιο Παπανδρέου υποβάθμισε τη σημασία των κομμάτων ως πυλώνων της δημοκρατίας. Με αποτέλεσμα, η εκλογή προέδρου να στηρίζεται σε φευγαλέες προσωπογενείς εντυπώσεις, χωρίς εμβάθυνση προγραμματικών θέσεων και προτάσεων. Η αναζήτηση ηγέτη κατέληξε να αφορά την μιντιακή περσόνα ενός υποψηφίου, και όχι στο περιεχόμενο της πολιτικής του. Τα ιμάτια της ιστορίας της Αριστεράς κατέληξαν να διαμοιράζονται με όρους καλλιστείων φωτογενών προσώπων. Όμως, εάν απουσιάζουν πλήρως οι ιδεολογικές και πολιτικές θέσεις, τότε η μελέτη της προσωπικότητας των ηγετών αποτελεί όχι δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση κάθε επιστήμονα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι, πλέον, δημόσιο πρόσωπο και όχι ένας απλός ιδιώτης στο απυρόβλητο.
Σύμφωνα με την μυθολογία ο Νάρκισσος υπήρξε εκπάγλου ομορφιάς , γιός του Κηφισσού και της νύμφης Λειριόεσσας που ερωτεύθηκε τον εαυτό του βλέποντάς τον στα νερά μιας πηγής. Όμως, ο Στέφανος Κασσελάκης δεν αυτοκτόνησε ( όχι ως φυσικό πρόσωπο αλλά ως πολιτικός ρόλος) όταν είδε τον εαυτό του να αντικατοπτρίζεται στα ταραγμένα ιερά νερά της Μακρονήσου , σύμφωνα με την ιστορική παράδοση της αριστεράς στην χώρα μας. Σύμφωνα, δε, με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία , ένα άτομο με ναρκισσισμό «έχει μια μεγαλειώδη αίσθηση σημαντικότητας του εαυτού του (πχ. μεγαλοποιεί τα επιτεύγματα και τα ταλέντα του και προσδοκά να αναγνωριστεί σαν ανώτερος χωρίς ανάλογα επιτεύγματα)» (DSM- IV – TR) . Αλήθεια, με ποια επιτεύγματα ο Στέφανος Κασσελάκης θα νικήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη; Επειδή μιλάει, όπως διατείνεται, «καλύτερα Αγγλικά από εκείνον»; Ενώ ταυτόχρονα, αγνοεί τους αγώνες των Ελληνοαμερικανών και τις αποφάσεις του αγγλόφωνου ΟΗΕ για την τούρκικη κατοχή τμήματος της Κύπρου;
Ένας βαθμός ναρκισσισμού, ίσως να είναι χρήσιμος σε έναν πολιτικό , όμως πάντα εντός των ορίων της πραγματικότητας. Όμως, ένας υπερβολικός ναρκισσισμός, αλλοιώνει την εκτίμηση της αντικειμενικής πραγματικότητας και γίνεται επικίνδυνος γιατί ένα άλλο χαρακτηριστικό του ναρκισσισμού είναι «η διαπροσωπική εκμετάλλευση , δηλαδή εκμεταλλεύεται τους άλλους για να επιτύχει τους δικούς του σκοπούς». Ίσως για έναν νάρκισσο πολιτικό η εκμετάλλευση των ψηφοφόρων και των υποστηρικτών του, όπως και οι εκλογικές νίκες, να είναι η αναγκαία καύσιμος ύλη για την διατήρηση του προσωπικού του μύθου, δύναμης και μεγαλείου.
Ένα πρόσωπο που επιθυμεί να γίνει πρωθυπουργός της Ελλάδος από την ηλικία των πέντε ετών, με άγνοια του ιστορικού γίγνεσθαι του ελληνισμού, μπορεί να γίνει επικίνδυνος για την χώρα του. Εάν, μάλιστα, αναλογιστούμε τα δεινά που επέφερε στους Αθηναίους, ο κατεξοχήν νάρκισσος πολιτικός της αρχαίας Ελλάδος , Αλκιβιάδης, τότε επιβάλλεται οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Η επίκληση της εγκυρότητας της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας δεν δίνει δικαιώματα αγνόησης των αρχών και της ιστορίας ενός κόμματος, που προσπάθησε – μέχρι την έλευση του Αλέξη Τσίπρα- να εκφράσει μια άλλη αντίληψη για την Αριστερά στην Ευρώπη. Ας σημειωθεί, ότι η διαφορά ψήφων από την Έφη Αχτσιόγλου ήταν 15.264, δηλαδή το 1,5 τοις χιλίοις, του ελληνικού πληθυσμού. Η ομιλία του Στέφανου Κασσελάκη στον ΣΕΒ ανέδειξε ανάγλυφα το μέγεθος της άγνοιας θεμελιωδών και αναντικατάστατων ιδεολογικών αρχών , ακόμη και ενός μετριοπαθούς αριστερού κόμματος. Η υπέρβαση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων είναι αδύνατον να επιτευχθεί με ανιστόρητες προσεγγίσεις του τύπου ότι το «κεφάλαιο» είναι ένα «εργαλείο για ευημερία». Όμως, ένας πολιτικός με ναρκισσιστική προσωπικότητα δεν ενδιαφέρεται για την εξωτερική πραγματικότητα και τους κανόνες λειτουργίας της οικονομίας, γιατί γι’ αυτόν, η πραγματικότητα είναι ένας καθρέπτης , ο οποίος οφείλει να αντικατοπτρίζει το μεγαλείο της εικόνας του.
Οι αποφάσεις του κυρίου Κασσελάκη, να θέσει εκτός κόμματος ιστορικά στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς στην χώρα μας, είναι φανερό, ότι δεν προέρχονται από μια συνετή πολιτική ανάλυση , αλλά μοιραία εκφράζει τις προσωπικές ψυχολογικές ανάγκες του εαυτού του.
Δεν πρέπει ίσως να ξεχνούμε ότι , όπως ο Μπέρτολτ Μπρέχτ έχει γράψει, όταν ένας λαός αναζητά έναν «ήρωα» για να τον σώσει, τότε «αλλοίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες».
Γιάννης Παπαδάτος,
Ψυχίατρος, ομότιμος Καθηγητής
και ακαδημαϊκός Υπεύθυνος προγράμματος Ψυχοθεραπείας ΕΚΠΑ
