Η φετινή παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών βρίσκει για ακόμα μια χρονιά την Ελλάδα σε μια κατάσταση προσπάθειας ανάρρωσης από την μακροχρόνια οικονομική κρίση που έπληξε τον δυτικό κόσμο τα τελευταία χρόνια. Μία κρίση που σε πολλές περιπτώσεις έγινε κρίση ανθρωπιστική, ενώ σοβαρότερη όλων εμφανίζεται η διαπίστωση πως ακόμα και όταν το οικονομικό κομμάτι της ξεπεράστηκε σε αρκετές χώρες, άφησε πίσω της μια βαθιά κρίση αξιών.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ετήσια έκθεση για το 2016 της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον έλεγχο των ναρκωτικών παρουσιάζει κάποια ανησυχητικά στοιχεία που αποτυπώνουν ίσως αυτή την διαπίστωση. Πανευρωπαϊκά έχουμε αύξηση της χρήσης ναρκωτικών στον γενικό πληθυσμό, με περισσότερο από το 25% των ανθρώπων ηλικίας μεταξύ 15 και 64 ετών να έχουν κάνει χρήση παράνομων ουσιών τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Εξάλλου οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμάται πως ξοδεύουν κάθε χρόνο μεταξύ 21 και 31 δισεκατομμυρίων ευρώ σε παράνομα ναρκωτικά, κάτι που δείχνει πως η οικονομική δυσχέρεια ή ευμάρεια δεν είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την χρήση ουσιών. Επίσης δεν υπάρχει καμία ανάσχεση στην εμφάνιση και διαθεσιμότητα νέων ψυχοδραστικών ουσιών (100 νέες μόνο το 2015), ενώ «παλιές» και ξεχασμένες ουσίες όπως το «Έκσταση» επανακάμπτουν σε ευρεία διαθεσιμότητα και ζήτηση.
Σε αυτό λοιπόν το διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα καλείται να συμμετάσχει στην προσπάθεια πρόληψης και μείωσης της χρήσης νόμιμων και παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών με κύριο όπλο το Δίκτυο Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, (μέρος του οποίου είναι για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη ο «Απόπλους»), καθώς και με τα Κέντρα Απεξάρτησης. Τα 75 Κέντρα Πρόληψης που καλύπτουν 50 νομούς της χώρας υλοποιούν συνεχείς παρεμβάσεις κυρίως στοχεύοντας στον σχολικό πληθυσμό, αλλά και στην οικογένεια και στην ευρύτερη κοινότητα. Πέρα από τις επιμέρους αξιολογήσεις επιτυχίας των εκάστοτε δράσεων, κύριο εργαλείο των Κέντρων Πρόληψης για την αποτύπωση της κατάστασης και της δυναμικής της χρήσης ουσιών στην χώρα μας αποτελεί η έρευνα ESPAD.
Η έρευνα ESPAD είναι μια πανευρωπαϊκή έρευνα για την χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών που πραγματοποιείται περιοδικά στον σχολικό πληθυσμό των Ευρωπαϊκών χωρών. Για την Ελλάδα υπεύθυνο υλοποίησης είναι το ΕΠΙΨΥ και οι κατά τόπους έρευνες γίνονται σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς πρόληψης. Για το 2016 η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων πραγματοποίησε σε συνεργασία με το ΕΠΙΨΥ και τα τοπικά Κέντρα Πρόληψης την έρευνα ESPAD αποκλειστικά για τα νησιά μας, με την συμμετοχή φυσικά και της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης όπου την ευθύνη διεξαγωγής είχε ο «Απόπλους». Τα αποτελέσματα θα γίνουν διαθέσιμα και θα παρουσιαστούν στην τοπική κοινότητα εντός του ερχόμενου φθινοπώρου. Εν τω μεταξύ όμως η πανευρωπαϊκή έρευνα του 2015 έδειξε για την Ελλάδα συνοπτικά τα εξής:
- Πτωτική πορεία στη χρήση καπνού και αλκοόλ και ανακοπή της διάδοσης της χρήσης ναρκωτικών μεταξύ των εφήβων στη χώρα μας.
- Υψηλότερα ποσοστά στην εφηβική κατανάλωση οινοπνευματωδών σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο –όχι ωστόσο και στην μέθη.
- Χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου ποσοστά της έναρξης χρήσης παράνομων ουσιών σε μικρή ηλικία και της αντίληψης για «εύκολη πρόσβαση» σε αυτές.
- Αύξηση την τελευταία 8ετία της χρήσης κάνναβης στην χώρα μας, ενώ συνολικά στην Ευρώπη διατηρείται σταθερή.
- Πέρα από τις ουσίες , αλλά άξια αναφοράς σε σχέση με τις εξαρτήσεις, αποτελούν τα ευρήματα που τοποθετούν τους Έλληνες εφήβους στην κορυφή της Ευρώπης στο ποσοστό στοιχηματισμού και τζόγου και στον μέσο όρο στην εβδομαδιαία χρήση του διαδικτύου.
Τα παραπάνω ανάμεικτα ευρήματα δείχνουν και τις επιτυχίες αλλά και την ανάγκη για εντατικοποίηση της προσπάθειας των φορέων πρόληψης στην χώρα μας. Βέβαια ως φορέας πρόληψης δεν πρέπει να λογίζονται μόνο οι επίσημοι φορείς που ασχολούνται με αυτή, αλλά και το σχολείο και η οικογένεια και η ευρύτερη κοινότητα ως σύνολο. Η μάχη κατά των ναρκωτικών δεν είναι μια μάχη μόνο των «ειδικών». Είναι μια μάχη στην οποία δεν περισσεύει κανένας, είτε είναι πολιτικός, είτε είναι γονέας, είτε είναι απλός πολίτης. Οι αξίες και τα πρότυπα που δημιουργεί μια κοινωνία για τον εαυτό της αποτελούν το μεγαλύτερο όπλο για την πρόληψη και την μείωση της ζήτησης για ψυχοτρόπες ουσίες, ή το μεγαλύτερο όχημα για την εξάπλωσή της. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να θυμόμαστε και όχι για μια συμβολική παγκόσμια ημέρα, αλλά για κάθε μέρα.
ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ
ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ – ΙΘΑΚΗΣ «Απόπλους»
