Δεν χωρεί καμία δικαιολογία για την ακριβότερη τιμή προμήθειας του φυσικού αερίου στην περιοχή μας (30% πάνω το ρωσικό αέριο απ’ ό,τι στη Βουλγαρία)
Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος», είπε ο Πρωταγόρας. Όλων των πραγμάτων και αξιών μέτρο είναι ο άνθρωπος. Το ίδιο και για τους ενεργειακούς πόρους, την ενεργειακή ασφάλεια, τη λειτουργία των αγορών, την ενεργειακή πολιτική.
Το υψηλό ενεργειακό κόστος πλήττει νοικοκυριά και επιχειρήσεις πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο πόλεμος παρατείνει και ενδεχομένως παροξύνει ακόμη περισσότερο ένα εφιαλτικό τοπίο, που όμως διαμορφώνεται και κλιμακώνεται εδώ και μήνες. Η Ελλάδα παραμένει η πρωταθλήτρια στις υψηλές τιμές ενέργειας μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει επαρκής κυβερνητική εξήγηση γιατί αφήνεται να συμβαίνει αυτό.
Δεν χωρεί καμία δικαιολογία για την ακριβότερη τιμή προμήθειας του φυσικού αερίου στην περιοχή μας (30% πάνω το ρωσικό αέριο απ’ ό,τι στη Βουλγαρία), για τη βίαιη απολιγνιτοποίηση (και τη σημερινή κυβερνητική αναδίπλωση), για τις υψηλές τιμές χονδρεμπορικής ηλεκτρικής ενέργειας (τις υψηλότερες στην Ε.Ε.), για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ (αλλά και τα υπερκέρδη της) εν μέσω ενεργειακής κρίσης.
Ήδη απ’ τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καλέσει τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. να εξαντλήσουν το δημοσιονομικό και ρυθμιστικό οπλοστάσιό τους για την αντιμετώπιση του κύματος ακρίβειας, με αναφορά μάλιστα στην Ελλάδα ως μία από τις χώρες με τις υψηλότερες τιμές ενέργειας.
Απ’ την αρχή ζητήθηκε η υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων και όχι αποσπασματικών μέτρων επιδοματικού χαρακτήρα «κάθε τρεις και λίγο»: α) δημοσιονομικών, β) ρυθμιστικών, γ) ελεγκτικών. Δημοσιονομικών, διότι γνωρίζαμε τι επίκειται και το βιώνουμε σήμερα. Ρυθμιστικών, διότι βλέπουμε ότι οι ενεργειακές και χρηματιστηριακές αγορές δεν λειτουργούν ικανοποιητικά. Και ελεγκτικών, για την αποτροπή και φαινομένων αισχροκέρδειας και νόθευσης του ελευθέρου ανταγωνισμού που ενδημούν σε κάθε κρίση και μάλιστα σε ολιγοπωλιακά διαρθρωμένες αγορές.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός εξακολουθούσε τότε να υποστηρίζει ότι η ακρίβεια αποτελεί παροδικό φαινόμενο, ενώ στη συνέχεια πρότεινε, προσερχόμενος στο Συμβούλιο Κορυφής του Νοεμβρίου, ανέφικτες λύσεις περί «αγοράς φυσικού αερίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση» για λογαριασμό των κρατών – μελών και των εταιρειών τους. Σήμερα -έξι μήνες μετά- καλωσορίζουμε την προσγείωση στην πραγματικότητα και πρωτοβουλίες για στήριξη της Ε.Ε. σε πιο ρεαλιστική βάση (ταμείο αλληλεγγύης, ευνοϊκός δανεισμός κ.λπ.). Ωστόσο, στην προσπάθεια μετάθεσης του προβλήματος στην Ε.Ε., χάθηκε πολύτιμος χρόνος στο εσωτερικό και σπαταλήθηκε σημαντικό μέρος τού πάντα πολύτιμου (και πεπερασμένου) δημοσιονομικού χώρου σε «παροχές» προς τα υψηλότερα εισοδήματα (κατάργηση φόρων στις γονικές παροχές και δωρεές μέχρι του ποσού των 800.000 ευρώ σε μετρητά ή ακίνητα, μείωση της φορολογίας για μερίσματα, μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα κέρδη των επιχειρήσεων, μείωση του ΕΝΦΙΑ με έμφαση στις μεγάλες περιουσίες), αντί στήριξης των περισσότερο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Και μόλις την προηγούμενη εβδομάδα οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποκάλυψαν ότι ουδέποτε αντιτέθηκαν σε δημοσιονομικά και φορολογικά μέτρα κατά της ακρίβειας και ότι -ακόμα χειρότερα- ουδέποτε υποβλήθηκε τέτοιο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σήμερα, με τον πόλεμο να δημιουργεί καθεστώς μεγαλύτερης ανασφάλειας και οικονομικού στραγγαλισμού των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, δεν δικαιολογείται περαιτέρω εφησυχασμός. Η Ελλάδα διαθέτει υποδομές διαφοροποίησης των οδεύσεων και των πηγών ενέργειας: Προμηθευόμαστε το ρωσικό φυσικό αέριο από τoν αγωγό Turk Stream, που διέρχεται από τη Μαύρη Θάλασσα παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Και έχουμε δυνατότητα προμήθειας φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του αγωγού ΤΑP και Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου διά θαλάσσης στον τερματισμό σταθμό της νήσου Ρεβυθούσας. Αυτό όμως δεν επιτρέπει καμία ολιγωρία σε περίπτωση διακοπής της παροχής για οποιοδήποτε λόγο. Ελπίζουμε ότι έχει ληφθεί μέριμνα για πρόσθετες ποσότητες, εναλλακτικούς προμηθευτές LNG και αποθέματα ασφαλείας, ώστε να μην τρέχουμε την τελευταία στιγμή πίσω από τις εξελίξεις, όπως τα Χριστούγεννα με την άκαρπη πρωθυπουργική επίσκεψη στο Σότσι της Ρωσίας, παραμονές του πολέμου, μήπως και πάρουμε καλύτερη τιμή φυσικού αερίου.
Εξάλλου είναι πλέον σαφές ότι απαιτείται επανεξέταση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Επανεξέταση των σχεδίων έκτακτης ανάγκης και του ενεργειακού μας μίγματος, του ρόλου των λιγνιτικών μονάδων, και διάχυση της παραγωγής ενέργειας σε όσο το δυνατόν περισσότερους. Η απολιγνιτοποίηση πρέπει να προχωρήσει αλλ’ όχι βίαια και πρόχειρα: ο ρυθμός απεξάρτησης από τον λιγνίτη πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ασφάλεια εφοδιασμού, την επάρκεια σε προσφορά ηλεκτρικού ρεύματος και ζητήματα κόστους. Σήμερα, αρχές Μαρτίου 2022, οι μονάδες φυσικού αερίου είναι κατά 40% ακριβότερες (πάνω από 205€/ΜWh) σε σχέση με τις λιγνιτικές (135€/MWh).
Η ενεργειακή ασφάλεια είναι ασύμβατη με την ενεργειακή φτώχεια και η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι δυνατή χωρίς τη συμμετοχή της κοινωνίας στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, χωρίς ρυθμιστική εγρήγορση και χωρίς αυστηρό έλεγχο, πρόληψη και καταπολέμηση των στρεβλώσεων και των αθέμιτων πρακτικών. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, απαιτείται πλήρης ανασχεδιασμός της ενεργειακής στρατηγικής της χώρας, με στόχο την αποκατάσταση της ενεργειακής ασφάλειας και επάρκειας και τη μείωση των τιμών ρεύματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Είπαμε: Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος. Και στην ενέργεια.
* Ο κ. Νικόλαος Φαραντούρης, είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας, Κάτοχος της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet και Διευθυντής του με προγράμματος MSc in Energy, Strategy, Law & Economics, στο Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Είναι σύμβουλος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Πηγή: avgi.gr
