Από τον περασμένο Ιούλιο υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για το τί πρόκειται να ακολουθήσει σχετικά με το ενεργειακό κόστος.
Στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν όλα τα πρόσωπα τρέφουν μία ψευδή, εξιδανικευμένη και αλαζονική εικόνα, πρώτα για τον εαυτό τους κι ύστερα για τους άλλους αλλά και για την πραγματικότητα γύρω τους. Ο κεντρικός ήρωας Γιάλμαρ Έκνταλ θεωρεί πως είναι ένας ιδιαίτερος, με προοπτικές να γίνει πολύ σημαντικός, άνθρωπος. Ο παιδικός του φίλος Γκρέγκαιρες Βέρλε έχει πειστεί για τις ικανότητες του Γιάλμαρ κι έχει αναλάβει τον ρόλο του κήρυκα των ικανοτήτων αυτών για το καλό των ανθρώπων γύρω του. Η γυναίκα του, Γκίνα περνιέται για «ηθική και τίμια», και ούτω καθεξής για τους λοιπούς ήρωες που υπερβαίνουν τους δέκα. Η ψευδής, αλαζονική και εξιδανικευμένη εικόνα θρυμματίζεται με τον τελικό πυροβολισμό στη σοφίτα του σπιτιού. Πάντοτε η στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας συνοδευόμενη από αλαζονεία οδηγεί σε βαρύγδουπη πτώση. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο στον Ίψεν, αλλά εν γένει στη ζωή. Και ασφαλώς στην οικονομία.
Από τον περασμένο Ιούλιο υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για το τί πρόκειται να ακολουθήσει σχετικά με το ενεργειακό κόστος. Ήδη πριν απ’ το καλοκαίρι η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης είχε αρχίσει να πυροδοτεί αυξήσεις σε αγαθά και υπηρεσίες σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα. Από τον Αύγουστο όλες οι χώρες τις Ευρώπης ετοιμάζονται για ισχυρές αναταράξεις και με τα πρωτοβρόχια είναι πλέον σαφές ότι το ενεργειακό κόστος αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη απειλή μετά την πανδημία για την οικονομία, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αναλυτές, φορείς και παράγοντες της αγοράς, διεθνώς και στην Ελλάδα, προειδοποιούν ότι το φαινόμενο δεν είναι παροδικό. Αρκεί να ανατρέξει κανείς στο διαδίκτυο και θα ανεύρει θέσεις και προτάσεις. Ωστόσο, η θέση της Κυβέρνησης τόσους μήνες, μέχρι και προχθές, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού, παραμένει η ίδια: το φαινόμενο είναι παροδικό. Η αξιωματική αντιπολίτευση και τα υπόλοιπα κόμματα στη ΔΕΘ και τη Βουλή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις προτάσεις της προς τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, οι παραγωγικοί φορείς και τα επιμελητήρια στις ανακοινώσεις τους, όλοι εδώ και ένα τουλάχιστον εξάμηνο ζητούν μέτρα γενναία και άμεσα για την ανάσχεση του κύματος ακρίβειας, ελέγχους στην αγορά και ρυθμιστικές παρεμβάσεις.
Θεωρώ ότι:
α) Ατυχώς δεν υπήρξαν δημοσιονομικά μέτρα εντός του 2021 κι όσα επιδοματικού χαρακτήρα μέτρα ελήφθησαν ήταν αλυσιτελή. Ελλάδα και Εσθονία παρέμειναν οι μόνες δύο χώρες της Ε.Ε. που δεν αύξησαν τον κατώτατο μισθό ούτε το 2020 ούτε το 2021.
β) Ακόμη και σήμερα, ο νωπός προϋπολογισμός του 2022 δεν περιλαμβάνει επαρκή δημοσιονομική πρόνοια για την αποσόβηση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας εντός του 2022, πάρα τις προειδοποιήσεις και τις αναλύσεις ότι ήδη οι αυξήσεις στα είδη πρώτης ανάγκης έχουν μειώσει το 10% των εισοδημάτων. Έστω και τώρα, που είναι πλέον σαφές ότι η κρίση δεν είναι βραχεία, ας προχωρήσουμε σε πιο γενναίες πρωτοβουλίες (δημοσιονομικά μέτρα, μείωση ΕΦΚ).
γ) Η αγορά ενέργειας παραμένει ευάλωτη από τις διεθνείς εισαγωγές υδρογονανθράκων (κυρίως φυσικού αερίου). Γι’ αυτό είναι κρίσιμο το ύψος των τιμών εισαγωγής αερίου (αγωγού και υγροποιημένου), τόσο για οικιακή και βιομηχανική χρήση όσο και για την παραγωγή ενέργειας. Οι παρατεταμένες εμπορικές ενεργειακές διαπραγματεύσεις της ΔΕΠΑ επί υφιστάμενων εμπορικών συμβάσεων για τη μείωση του κόστους προμήθειας φυσικού αερίου δεν πρέπει να διολισθήσουν σε αμιγώς διεθνοπολιτικά ή γεωπολιτικά διακυβεύματα, ούτε να υπονομεύσουν τις μελλοντικές διαπραγματευτικές μας θέσεις έναντι των διεθνών προμηθευτών μας.
δ) Επείγει η στιβαρή και αποφασιστική στήριξη της Κυβέρνησης στις Ανεξάρτητες Αρχές που είναι επιφορτισμένες με τον έλεγχο της αγοράς: Ενίσχυση των υπηρεσιών της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας που φυλλοροεί με εξειδικευμένο και αξιοπρεπώς αμειβόμενο προσωπικό. Ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ανταγωνισμού και επέκταση της ελεγκτικής της αρμοδιότητας σε τομείς που σήμερα παραμένουν «άβατο», όπως για παράδειγμα ο τομέας των τηλεπικοινωνιών στον οποίο επίσης παρατηρούνται οι υψηλότερες τιμές κινητής τηλεφωνίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
ε) Κυρίως και πρώτα απ’ όλα, επείγει η συνειδητοποίηση της κατάστασης, των διεθνών οικονομικών δεδομένων και των κοινωνικών αναγκών, χωρίς επικοινωνιακά ψιμύθια, μετάθεση ευθυνών και κομπασμούς: Διότι πριν απ’ τον Ίψεν, ένας άλλος κορυφαίος τραγικός προειδοποιεί στην Αντιγόνη του: Ζευς μεγάλης γλώσσης κόμπους υπερεχθαιρει – ο Δίας απεχθάνεται (και τιμωρεί) την αλαζονεία.
Ο Νικόλαος Φαραντούρης είναι Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Δίκαιο Ενέργειας & Ανταγωνισμού & Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ενέργεια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
Διετέλεσε επί 10ετία Μέλος ΔΣ & Νομικός Σύμβουλος στη ΔΕΠΑ και Πρόεδρος της Νομικής Επιτροπής της EUROGAS, της ένωσης εταιρειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Είναι Σύμβουλος του Προέδρου ΣΥΡΙΖΑ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ σε θέματα ενέργειας & ανταγωνισμού.
