Την Πέμπτη, 18 Μαΐου, διεθνή ημέρα Μουσείων, οι μαθήτριες/ μαθητές του Γ3 με τη φιλόλογο, κ. Σοφία Νεοφύτου, επισκεφθήκαμε έναν ιδιαίτερο χώρο που βρίσκεται δίπλα στο σχολείο μας: το Χαροκόπειο Εργαστήριο.
Η ζεστή υποδοχή και η εμπεριστατωμένη ξενάγηση στους θησαυρούς του Χαροκόπειου Εργαστηρίου μάς συγκίνησαν και πλούτισαν το πνεύμα και την ψυχή μας. Συγκεκριμένα μας υποδέχτηκαν οι κυρίες: Στάμω Σκλαβουνάκη, Πρόεδρος της Επιτροπής Κυριών και Έφορος, Ελένη Αντωνάτου, Γραμματέας της Διαχειριστικής Επιτροπής, Χριστίνα Τζωρτζάτου, η οποία είναι Υπεύθυνη Εργαστηρίου αλλά προσφέρει και γραμματειακή υποστήριξη, Στέλλα Κυριακάτου,μέλος του προσωπικού,που συνεισφέρει κι αυτή στη γραμματειακή υποστήριξη του Χαροκόπειου Εργαστηρίου.
Αρχικά η φιλόλογος, κ. Ελένη Αντωνάτου, μας έδωσε,με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο, πολύ σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και τη σπουδαία παρακαταθήκη του συντοπίτη μας εθνικού ευεργέτη, Παναγή Α. Χαροκόπου ( 1835- 1911) από την Πλαγιά Ερίσου. Η κ. Αντωνάτου τόνισε την πλούσια κοινωφελή δραστηριότητα του Χαροκόπου, όχι μόνο στην Κεφαλονιά μα και σε περιοχές της υπόλοιπης Ελλάδας και στη Ρουμανία. Εστίασε, επίσης, στη μέριμνα του για την τεχνική εκπαίδευση και τη μόρφωση, κυρίως των γυναικών • πρωτοποριακή δράση και προσφορά σε μία εποχή κατά την οποία η γυναίκα θεωρούνταν κατώτερο ον, επομένως η μόρφωση της περιττή πολυτέλεια. Καταγόμενος ο Χαροκόπος από φτωχή αγροτική οικογένεια και έχοντας τέσσερις αδερφές που αντιμετώπιζαν και αυτές τα σεξιστικά στερεότυπα της εποχής, ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος στο θέμα της μόρφωσης των γυναικών, ειδικά των άπορων αγροτισσών.
Στη συνέχεια η κ. Αντωνάτου έκαμε μία συνοπτική μα ουσιώδη ιστορική αναδρομή της ζωής του Χαροκόπειου Εργαστηρίου: πώς ,μέσα από τη Διαθήκη του Χαροκόπου, γεννήθηκε το 1911 με σκοπό την οικονομική στήριξη και την εκπαίδευση άπορων γυναικών και κορασίδων της Κεφαλονιάς. Μάλιστα, σε αυτό το σημείο, η κ. Αντωνάτου, έθιξε το θέμα της προίκας που ταλάνισε για αιώνες τόσα κορίτσια και τις οικογένειές τους. Συνέχισε με τη δοκιμασία του Ιδρύματος στα δίσεκτα χρόνια της Κατοχής μα και των δραματικών συνθηκών που προκάλεσε ο Εγκέλαδος το 1953 στο νησί μας ,ώσπου το 1975 έλαβε το Ίδρυμα τη σημερινή του μορφή, με πρωτοβουλία της τότε Εφόρου Επιτροπής Κυριών, αείμνηστης Ελένης Κοσμετάτου. Πυλώνας της δράσης του Χαροκόπειου Εργαστηρίου, τόνισε η κ. Αντωνάτου, είναι η προστασία ,ουσιαστική γνώση και μεταλαμπάδευση στις νεότερες γενιές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, έτσι όπως εκφράζεται μέσα από τα έργα κεντητικής και χειροτεχνίας των Κεφαλονιτισσών.
Κατόπιν, η κ. Στάμω Σκλαβουνάκη,αφού μας έδωσε κι αυτή κάποιες σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή του Παναγή Χαροκόπου, μας έκαμε μια υπέροχη ξενάγηση στους χώρους του Εργαστηρίου. Θαυμάσαμε κειμήλια, πραγματικά αριστουργήματα κεντητικής και χειροτεχνίας, πολλά εξ αυτών δωρεά της οικογένειας του Αγγελοδιονύση Δεμπόνου στην πρώτη αίθουσα: δαντέλες λεπτουργημένες, υψηλής αισθητικής και μοναδικής τεχνικής, όπως η ρετιτσέλα και η ιρλάντ. Κι άλλα κομψοτεχνήματα θαυμάσαμε: με βενίζ, κροσέ, δαντέλες της Φλάνδρας, μακραμέ, κοπανέλι,μπιμπίλα . Εντυπωσιακότερα όλων τα κεντήματα από κλωστή αθανάτου, μια τεχνική μοναδική, χρονοβόρα, μα και αξεπέραστης αισθητικής. Η κ. Σκλαβουνάκη, με έκδηλη αγάπη για κάθε έκθεμα, μας παρουσίασε δαντελένια μωρουδίστικα σκουφάκια, γάντια κυριών, αντρικές και γυναικείες κάλτσες, μαξιλαροθήκες ,κουμπιά από φίλντισι, βελόνες από ελεφαντόδοντο, κλωστές μερσεριζέ, χειροποίητα κοσμήματα εμπνευσμένα από τον κόσμο της φύσης και της παράδοσης μας.
Η δε παρουσίαση όλων αυτών των θησαυρών συνοδευόταν από πληροφορίες για την ιστορία του καθενός, την ετυμολογία, τη λειτουργικότητά του στην εποχή που δημιουργήθηκε. Οι μαθήτριες/ μαθητές είχαν την ευκαιρία να δουν προικοσύμφωνα και να γνωρίσουν το ιστορικό κειμήλιο του Εργαστηρίου, τον χρυσοκίτρινο βενετσιάνικο λέοντα με τις επτά λόγχες, έμβλημα της Επτανήσου Πολιτείας( 1800- 1807), του πρώτου αυτόνομου( έστω και μερικώς) κρατιδίου σε ελληνικό έδαφος μετά την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Το κειμήλιο που κοσμεί το Χαροκόπειο Εργαστήριο απεικονιζόταν σε λάβαρο που βρίσκεται στο Μουσείο Διονυσίου Σολωμού, στη Ζάκυνθο.
Στη διπλανή αίθουσα μας περίμεναν πλήθος θησαυρών φτιαγμένων από κοριτσίστικα και γυναικεία χέρια ,για να μας αφηγηθούν την ιστορία τους: εσώρουχα, νυχτικά, μπλούζες,νυφικό, κεντήματα διαφόρων τεχνικών, πήλινες χειροτεχνίες, η καταπληκτική αναπαράσταση επιπλωμένου (με μινιατούρες από ξύλο)επτανησιακού σπιτιού στα τέλη του 19 ου αιώνα, ένα ξύλινο πανέμορφο κρεβάτι στρωμένο όπως πρόσταζε η αισθητική αλλοτινών εποχών. Και στην τρίτη αίθουσα όπου οι γυναίκες του Εργαστηρίου δημιουργούν, οι μαθήτριες και οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να δουν, πολλοί για πρώτη φορά, έναν αργαλειό.
Η κ. Σκλαβουνάκη μάς ενημέρωσε για τα σεμινάρια κεντητικής, πλεκτικής, ραπτικής, γενικότερα χειροτεχνίας που πραγματοποιεί κάθε χρόνο το Χαροκόπειο Εργαστήριο. Εξέφρασε, όμως, τον προβληματισμό της, καθώς όλο και λιγότερες γυναίκες προσέρχονται στα σεμινάρια αυτά, τα οποία, πέραν της γνώσης μιας προσοδοφόρας τέχνης, θα έδιναν και παράταση ζωής σε τεχνικές κεντητικής με μακραίωνη ιστορία μα που τώρα, στην εποχή του ελάσσονος κόπου και της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής ,κινδυνεύουν να καταλήξουν μουσειακά είδη. Στο σημείο αυτό τονίστηκε η απουσία της Πολιτείας, η οποία θα μπορούσε να στηρίξει το Χαροκόπειο Εργαστήριο με επιδοτούμενα προγράμματα . Έτσι, με μπαζάρ που πραγματοποιούνται επ` ευκαιρία εορτών ( Χριστούγεννα, Πάσχα) και με χειροποίητα δώρα που μπορεί κάποιος να αγοράσει στο εκθετήριο- πωλητήριο στην Πλατεία Καμπάνας, προσπαθούν οι κυρίες του Χαροκόπειου Εργαστηρίου να τονώσουν τα οικονομικά του.
Η κ. Σκλαβουνάκη μάς μίλησε και για τη συνεργασία του Χαροκόπειου Εργαστηρίου με το Μουσείο Μπενάκη και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Στο τέλος της ξενάγησης οι κυρίες του Χαροκόπειου Εργαστηρίου μάς πρόσφεραν ένα γλυκό κέρασμα.
Ήταν μια εκπαιδευτική επίσκεψη από την οποία φύγαμε όλες και όλοι πλουσιότεροι και για τούτο ευχαριστούμε από καρδιάς τις κυρίες που μας καλωσόρισαν και μας ξενάγησαν. Αποκτήσαμε νέες γνώσεις, απολαύσαμε αριστουργήματα της κεντητικής και χειροτεχνίας του νησιού μας, καταλάβαμε πόσο τεράστιας αξίας είναι η προστασία και συνέχιση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, συνειδητοποιήσαμε το κοινωνικό μέγεθος του ευεργετισμού μέσα από το σπουδαίο έργο του Παναγή Χαροκόπου , είδαμε ,στα πρόσωπα των κυριών που με τόση ευγένεια και χαρά μάς υποδέχτηκαν, πόση πληρότητα χαρίζουν η δημιουργικότητα και ο εθελοντισμός. Όλα πολύτιμα μαθήματα ζωής για τα παιδιά μας .
Ευελπιστούμε τόσο η Πολιτεία όσο και η τοπική κοινωνία να σταθούν αρωγοί στην προσπάθεια του Χαροκόπειου Εργαστηρίου να συνεχίσει το σπουδαίο κοινωνικό και πολιτισμικό του έργο.
