Το καλοκαιράκι έφτασε! Η ανυπομονησία για το τέλος της σχολικής χρονιάς έδωσε τη σειρά της στις προσδοκίες για ένα ξέγνοιαστο και ανέμελο καλοκαίρι. Το καλοκαίρι στο μυαλό των παιδιών ισοδυναμεί με ξεκούραση, απόλυτη ελευθερία, βουτιές, παιχνίδι, ανεμελιά, συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα μιας υγιούς παιδικής ανάπτυξης. Επιβάλλεται, λοιπόν, οι υποχρεώσεις να μπαίνουν σε παύση, μέχρι τα παιδιά να επανέλθουν στις σχολικές αίθουσες και στην πληθώρα άλλων δραστηριοτήτων τους. Οι διακοπές, λοιπόν, ξεκινούν και συνάμα «φουντώνει» και η αγωνία των γονιών για το πώς είναι καλύτερο να αξιοποιήσουν τα παιδιά το χρόνο τους το καλοκαίρι. Πολλοί γονείς αναρωτιόνται συνεχώς πως θα απασχολήσουν τα παιδιά τους το καλοκαίρι, σε τι δραστηριότητες να τα εντάξουν, τι καινούργια παιχνίδια να αγοράσουν, ποιο καλοκαιρινό βιβλίο με σχολικές ασκήσεις να πάρουν. Άλλοι πάλι αναρωτιούνται: «Να κάνει μαθήματα για να προετοιμαστεί για την επόμενη σχολική χρονιά;», «Μήπως να συνεχίσει αγγλικά το καλοκαίρι;»
Σε μια εποχή που όλα γύρω μας τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα, σε μια καθημερινότητα όπου ο ελεύθερος χρόνος είναι το πιο πολύτιμο αγαθό, οφείλουμε να ανατρέψουμε και να αντισταθούμε στην τάση της εποχής να καλύπτουμε τα «κενά» μας, να γεμίζουμε συνεχώς τον χρόνο μας, να βρίσκουμε νέες δραστηριότητες, νέους στόχους, νέα καλοκαιρινά βιβλία δραστηριοτήτων, ώστε να διώχνουμε αέναα αυτόν τον «εχθρό» της πλήξης. Ας σταματήσουμε λοιπόν για λίγο να σκεφτόμαστε και ας αναλογιστούμε πόσο σημαντικό δώρο είναι η πλήξη. Ας νοιώσουμε το συναίσθημα της χαλάρωσης και ας προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από το άγχος της ημέρας. Για εμάς τους ενήλικες αυτό φαντάζει πολύ δύσκολο, όμως ας μην στερούμε το δικαίωμα αυτό από τα παιδιά μας. Εάν ακούσετε το παιδί σας να λέει ότι «βαριέται», τότε δε χρειάζεται να κάνετε τίποτα, απλά αφήστε το να διαχειριστεί μόνο του την πλήξη και εκείνο θα βρει τον τρόπο μέσω της σκέψης και της δημιουργικής προσπάθειας. Μπορεί στην αρχή να δυσκολευτούν, να απογοητευτούν ή και να θυμώσουν, αλλά μετά από λίγο θα βρουν να κάνουν κάτι άλλο, προκειμένου να μη βαριούνται.
Για τα παιδιά οι καλοκαιρινές διακοπές, συνήθως, σημαίνουν βουτιές στη θάλασσα, βόλτες στο πάρκο, παιχνίδι στη γειτονιά. Δυστυχώς, όμως, αυτές οι επιλογές καθίστανται λιγότερο εφικτές για τα παιδιά οι γονείς των οποίων εργάζονται το καλοκαίρι, με αποτέλεσμα αυτά να αφιερώνουν πολλές ώρες μπροστά την τηλεόραση, το τάμπλετ και το κινητό, σε μια προσπάθεια να διαχειριστούν την πλήξη και την ανία που αισθάνονται. Το συναίσθημα αυτό είναι απόλυτα φυσικό, αλλά θα πρέπει να το διαχειριστούν τα ίδια τα παιδιά και να το «αντέξουν» οι γονείς. Αυτό το σημείο είναι δύσκολο, γιατί για να επιτευχθεί χρειάζεται να ακούσουμε τα παιδιά, δίνοντάς τους χρόνο και προσοχή και όχι μια γρήγορη και έτοιμη λύση, όπως π.χ. η τηλεόραση. Είναι πολύ σημαντικό να θέσετε ένα όριο σε σχέση με τη χρήση οθονών και να συμφωνήσετε με το παιδί για το πόσες ώρες θα αφιερώνει σε ηλεκτρονικά μέσα, αλλά και ποια προγράμματα θα παρακολουθεί.
Πολλές φορές η κούραση της ημέρας παρασύρει τους γονείς σε αυτή τη κατεύθυνση της εύκολης λύσης, προκειμένου το πρόβλημα της πλήξης και της δυσφορίας του παιδιού τους να λυθεί όσο γίνεται πιο ανώδυνα. Αυτό, όμως, έχει αντίθετα αποτελέσματα, καθώς εμποδίζει την ανάπτυξη νέων κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, περιορίζει τη φαντασία τους και στερεί από τα ίδια τη αυτορρύθμιση των συναισθημάτων τους. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να στρέφονται πάντα προς την εύκολη λύση, αναμένοντας τη μαγική απάντηση στα προβλήματά τους. Αντί των εύκολων λύσεων, τα παιδιά καλό θα ήταν να έχουν ευκαιρίες να αυτοσχεδιάζουν, να βάλουν τη φαντασία σε δράση, να αναπολήσουν, να ονειρευτούν και να παίξουν γεμίζοντας τον χρόνο τους με ευφάνταστα αυτοσχέδια παιχνίδια! Τα παιδιά προκειμένου να καταπολεμήσουν την ανία τους, αν δεν τους δοθούν από άλλους έτοιμες λύσεις, θα βρουν νέα παιχνίδια ακόμη και μέσα στο σπίτι, θα μάθουν να απασχολούν τον εαυτό τους. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά γίνονται πιο δημιουργικά, αλλά και πιο αυτόνομα.
Μια ιδέα θα ήταν, λοιπόν, να οργανώσετε δημιουργικές δραστηριότητες, όπως είναι το ψάρεμα, η συλλογή κοχυλιών ή κάποια εκδρομή στο βουνό, που θα σας χαρίσει αξέχαστες στιγμές και θα ενισχύσει την επαφή με τη φύση. Μπορείτε, επίσης, να φτιάξετε μια λίστα με μέρη που επιθυμείτε να επισκεφθείτε αυτό το καλοκαίρι και να οργανώσετε ένα σχετικό πρόγραμμα. Μπορείτε να συμπεριλάβετε μουσεία, κινηματογράφο, θέατρο, χώρους διασκέδασης (πάρκο, παιδότοποι), αλλά και να επιλέξετε από μια πληθώρα πολιτιστικών δράσεων, που οργανώνεται κάθε καλοκαίρι σχεδόν σε κάθε δήμο της χώρας μας.
Είτε ετοιμάζεστε οικογενειακά για διακοπές, είτε έχετε στείλει τα παιδιά στο χωριό, είτε ψάχνετε τρόπους να τα απασχολήσετε στο σπίτι, χρειάζεται να θυμάστε ότι η περίοδος του καλοκαιρινού διαλείμματος παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία και στην ανάπτυξη των παιδιών. Είναι η ευκαιρία τους να έρθουν σε επαφή με τον ίδιο τους τον εαυτό, με τις προσδοκίες τους, τα όνειρα τους, τις επιθυμίες και τους φόβους τους. Είναι η ευκαιρία να μιλήσουν με εκείνο το παιδί που μένει λίγο πιο κάτω στην γειτονιά και που κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς δεν είχαν την δυνατότητα να παίξουν γιατί δεν έβρισκαν τον χρόνο.
Επομένως, τα παιδιά το καλοκαίρι μπορούν να ενισχύσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ευελιξία στις συναναστροφές τους με τους άλλους. Το παιχνίδι με άλλα παιδιά είναι κάτι που στερήθηκαν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Η συναναστροφή με άλλα παιδιά ξεκλειδώνει τη φαντασία και αναπτύσσει το παιχνίδι των παιδιών. Στις διακοπές μπορούν πιο εύκολα να οργανωθούν σε μεγάλες παρέες, συχνά με ποικιλία ηλικιών. Μπορούν να οργανώσουν τη δική τους μικρή κοινωνία, με δικούς τους κανόνες και τρόπους να επιλύουν τις συγκρούσεις, δίχως την παρέμβαση των ενηλίκων.
Αν, ωστόσο, ακόμη ανησυχείτε για την γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και για την επίτευξη μαθησιακών στόχων, αυτό το καλοκαίρι είναι μια ευκαιρία να δείξουμε στα παιδιά ότι η μάθηση έχει πλάκα. Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε:
• Ενθαρρύνετε το παιδί να διαβάσει ένα εξωσχολικό βιβλίο της επιλογής του. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι το διάβασμα για διασκέδαση βελτιώνει την ικανότητα ανάγνωσης και γραφής εμπλουτίζοντας ταυτόχρονα και τις γενικές γνώσεις.
• Παίξτε επιτραπέζια μαζί του και βοηθήστε το να καλλιεργήσει τις μαθηματικές ικανότητες (π.χ. monopoly, uno στην παραλία!) ή την ορθογραφία (π.χ. scrabble, σταυρόλεξα τρώγοντας καρπούζι!).
• Ενθαρρύνετε το να κρατήσει ημερολόγιο και να γράφει στο τέλος της ημέρας ή της εβδομάδας πως πέρασε (μια μικρή παράγραφος είναι αρκετή!).
• Καθιερώστε μίνι διαγωνισμούς ή «challenges» (π.χ. Καταμέτρηση παγωτών, βουτιών στη θάλασσα).
Καταληκτικά, μην ξεχνάτε πως άλλη μια πιεστική και απαιτητική σχολική χρονιά περιμένει και τα παιδιά και εσάς. Δώστε, λοιπόν, την ευκαιρία στα παιδιά σας να ξεκουραστούν, να τεμπελιάσουν και να βαρεθούν, περάστε όμορφα και ξέγνοιαστα μαζί τους, χαρείτε το καλοκαίρι, κι αν έρθει η στιγμή που εκείνα θα σας πουν πως βαριούνται, πριν σπεύσετε να κάνετε το οτιδήποτε, δώστε τους χρόνο και χώρο να ανακαλύψουν τα ίδια νέα ενδιαφέροντα!
Καλό καλοκαίρι σε όλους, μικρούς και μεγάλους!
Μαριλένα Μενεγάτου,
Νηπιαγωγός ΚΕΔΑΣΥ Κεφαλληνίας
Ιούνιος 2024
