Γράφει ο Ανδρέας Κολαΐτης
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη (μου) στο νησί της Λευκάδας, πέραν από τα γνωστά αξιοθαύμαστα μέρη που μου δόθηκε η δυνατότητα να θαυμάσω, θεωρώ αυτονόητη την μνεία και συνάμα την απόδοση “φόρου τιμής” γι’ έναν φιλέλληνα και λάτρη των Επτανήσων που αν μη τι άλλο ασχολήθηκε με τα νησιά μας και την ιστορία τους!
Πρόκειται για τον Wilhelm Doerpfeld (Ντέρπφελντ), ο οποίος γεννήθηκε στην Πρωσία το 1853. Ήταν γιός διακεκριμένου παιδαγωγού και φίλος του Κάιζερ. Ο Γερμανός αρχιτέκτονας έμεινε στην ιστορία για την ενασχόληση του κυρίως με την κλασσική αρχαιολογία.
Πήρε μέρος στις ανασκαφές στην αρχαία Ολυμπία το 1877, και το 1882 ακολούθησε τον Ερρίκο Σλήμαν στις ανασκαφές του στην Τροία, τις οποίες και συνέχισε το 1893. Δούλεψε μαζί με τον Σλήμαν και στην Τίρυνθα (1884–1885). Πήρε μέρος στις ανασκαφές της Ακρόπολης (1885–1890), της Περγάμου (1900–1913) και στις ανασκαφές του 1931 στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας.
Το 1886 ο Ντέρπφελντ ίδρυσε τη Γερμανική Σχολή των Αθηνών, που προς τιμή του ονομάστηκε «Dörpfeld Gymnasium».
Οργάνωσε διαλέξεις και εβδομαδιαίες ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό στην Αθήνα και από την άνοιξη του 1888, σειρά τακτικών περιηγητικών διαδρομών στην Πελοπόννησο με αρχαιολογικό περιεχόμενο.
Στη συνέχεια ξεκινά ανασκαφές στην Ιθάκη και αμέσως μετά στη Λευκάδα.. Ο Doerpfeld στην προσπάθεια του να ανακαλύψει την Ομηρική Ιθάκη ξεκινά ανασκαφές το 1900 στην Ιθάκη. Η μελέτη των ευρημάτων ωστόσο δεν τον έπεισαν ότι το νησί ταυτίζεται με το Ομηρικό. Λίγο αργότερα επισκέπτεται τη Λευκάδα και πριν ακόμα ξεκινήσει τις εργασίες του εκεί, αναγνωρίζει από θαλάσσης, τοποθεσίες που ταιριάζουν με τις περιγραφές του Ομήρου για το νησί του Οδυσσέα.
Οι ανασκαφές του στη Λευκάδα ξεκίνησαν το 1901 και ολοκληρώθηκαν το 1914.
Η άποψη του βασίζεται κυρίως στους στίχους 21-26 της ραψ. Ι της Οδύσσειας που γίνεται αναφορά σε τέσσερα νησιά.
“Νεαιτάω δ’ Ἰθάκην εὐδείελον· ἐν δ’ ὄρος αὐτῇ,
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές · ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαί ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
Αὐτή δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ δὲ τ’ ἂνευθε πρὸς ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε… “
Μετάφραση του ιδίου:
” Κατοικώ στη Ιθάκη, το νησί με το ωραίο δειλινό. Απάνω σ΄ αυτή είναι το όρος Νήριττον, δασωμένο και ισχυρό, πέριξ δε της Ιθάκης βρίσκονται πολλά νησιά,
πολύ κοντά το ένα στο άλλο, δηλαδή το Δουλίχιον και η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος. Αυτή, (η Ιθάκη), βρίσκεται κοντά στη ακτή, σαν η τελευταία απ” όλα τα νησιά προς δυσμάς, τα δε άλλα νησιά βρίσκονται μακριά απ” την ακτή προς την ανατολή και τον ήλιο ”.
Για τον Γερμανό Φιλέλληνα, η Ιθάκη των στίχων είναι η σημερινή Λευκάδα, το Δουλίχιο είναι η Κεφαλλονιά, η Σάμη η σημερινή Ιθάκη και η Ζάκυνθος ταυτίζεται με το σημερινό νησί της Ζακύνθου.
Στους πολέμιους της θεωρίας του, -που υποστηρίζουν βασιζόμενοι στον αρχαίο γεωγράφο Στράβων ότι η Λευκάδα στην αρχαιότητα δεν ήταν νησί- ο Doerpfeld απαντά ότι η διάνοιξη της διώρυγας ανάμεσα στο νησί και την Ακαρνανία από τους Κορίνθιους τον 7ο αι π.Χ αφορούσε στην απομάκρυνση φερτών υλικών για την εκβάθυνση της λιμνοθάλασσας.
Η αλλαγή του ονόματος του νησιού έγινε όταν οι Δωριείς το 1100 π.Χ. κατέκτησαν τη σημερινή Λευκάδα, δηλαδή την τότε Ιθάκη. Οι κάτοικοι της, κατέφυγαν στην τότε ονομαζόμενη Σάμη και την ονόμασαν Ιθάκη, για να θυμούνται την παλιά πατρίδα τους!
Πέθανε στις 25 Απριλίου του 1940 στη Λευκάδα όπου και ετάφη στην περιοχή Γένι στο Νυδρί, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία.
Όλα τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνάς του, ο Doerpfeld, τα δημοσίευσε στο μνημειώδες έργο του «Alt Ithaka» (Μόναχο, 1927).
Το «Alt Ithaka» αποδόθηκε στα ελληνικά από τον Βασίλη Φραγκούλη με τον τίτλο «Λευκάς, η ομηρική Ιθάκη», Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, (Αθήνα, 1973) ο οποίος πρόσθεσε αρκετά σχόλια στο κείμενο του Dörpfeld.
Ο τάφος του στο Γένι της Λευκάδας
