Κεφαλονιά-Αχ! Πατρίδα μου γλυκιά…

Τουρισμός

30/11/2017 | 17:58

Γράφει ο Ανδρέας Κολαΐτης (Τεχνολόγος Εφαρμογών Τουρισμού)

Εισαγωγή

Κάποιος που θα ανοίξει ένα χάρτη της Ελλάδας κλίμακας 1: 500.000, εκτός από τα ονόματα των οικισμών (χωριών και πόλεων), θα διαβάσει τα ονόματα βουνών, ποταμών, λιμνών, θαλασσών, νησιών, κόλπων και ακρωτηρίων. Αυτά είναι τα πιο γνωστά, τα “μεγάλα ” τοπωνύμια. Στα τοπωνύμια ενός τόπου, υπάρχει μια χρονική διαστρωμάτωση. Άλλα δηλαδή τοπωνύμια είναι παλιά και άλλα νέα. Ορισμένα από αυτά έχουν λάβει το όνομά τους, από ανθρώπους που είναι ακόμα ζωντανοί και άλλα έχουν δοθεί από γενιές που έζησαν πριν από δεκάδες, εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια. Με τούτο το κριτήριο θα σας διηγηθώ μια ιστορία.

Αχ! Πατρίδα μου γλυκιά …

Στην ελληνική μυθολογία ο … Κέφαλος ήταν γενάρχης του αττικού γένους των Κεφαλιδών. Διάφορες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Κέφαλος ήταν γιος του βασιλιά της Φωκίδας Δηίωνος ή Δηιονέως. Βοηθούμενος από τον Αμφιτρύωνα (γιο του Αλκαίου βασιλιά της Τίρυνθας και εγγονό του ήρωα Περσέα), έδιωξε τους Τηλεβόες (ο Τάφιος και ο Τηλεβόας ήταν παιδιά του θεού Ποσειδώνα) από την Κεφαλληνία, όπου εγκαταστάθηκε με τον λαό του και της έδωσε το όνομά του, που φέρει μέχρι σήμερα.

Το νησί της Κεφαλονιάς είναι 781,49 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Με άλλα λόγια κατά τι μεγαλύτερη από τη Σιγκαπούρη (716,1 τετρ. χλμ.). Οι κάτοικοι της είναι περίπου 35.000 σε αντιδιαστολή με τον πληθυσμό του προναφερθέντος ασιατικού κρατιδίου που ‘ναι … 4.500.000! Αποτελεί το μεγαλύτερο νησί των Επτανήσων και το έκτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας. Πρωτεύουσα του νησιού είναι το … “αρχοντικό” Αργοστόλι.

Η Κεφαλονιά είναι ιδιαίτερα ορεινή και έχει μεγάλο κάθετο διαμελισμό. Σπουδαιότερο όρος του νησιού είναι ο “χιλιοτραγουδισμένος” Αίνος με τα ξακουστά έλατα του (επιστ. Abies cephalonica – Ελάτη η κεφαλληνιακή.) Με τον Αίνο έχουν ταυτίσει και την παρουσία τους τα άγρια άλογα που υπάρχουν εκεί. Θα τα συναντήσει κανείς από το ύψος των 1.000 μέτρων και πάνω. Και τούτο διότι εκεί υπάρχει η μία και μοναδική πηγή νερού πάνω στο βουνό.

H υψηλότερη κορφή του Αίνου είναι ο Μέγας Σωρός, σε ύψος 1628 μέτρα. Η μυθολογία, αλλά και ο Ησίοδος αναφέρουν ότι στην κορφή αυτή υπήρχε θυσιαστήριο αφιερωμένο στον Δία, όπου λατρευόταν με το όνομα Αινήσιος.

Στην αρχαιότητα ο Αίνος αποτελούσε και σημάδι ναυσιπλοϊας για τα ποντοπόρα πλοία καθώς οι ναυτικοί που ταξίδευαν από την ηπειρωτική Ελλάδα προς τη Δύση έβλεπαν τις κορφές του να αναδύονται στη μέση του πελάγους.

Η ύπαρξη άφθονων μαρτυριών από τη μυκηναική περίοδο (1600-1100 π.Χ), σε αντίθεση με την Ιθάκη, οδήγησε τους ομηριστές να ταυτίσουν την ομηρική ιθάκη με την Κεφαλονιά. Εξάλλου, ο λαός του Οδυσσέα ονομαζόταν Κεφαλλήνες και κατείχε την Ιθάκη, τη Ζάκυνθο, την ακτή της Ακαρνανίας και της Σάμης. Η ονομασία όμως Κεφαλληνία αναφέρεται από τον αρχαίο συγγραφέα Ηρόδοτο μόλις περί το 450 π.Χ.

Όπως και να το δεις ο Οδυσσέας, ήταν βασιλιάς της μυθικής Ιθάκης.

“Ψήγματα” Πατριδογνωσίας …

Ποιός δεν έχει διαβάσει τα ομηρικά έπη της Ιλιάδας και της Οδύσσειας που εξυμνούν τον “πολυμήχανο” γιο του Λαέρτη; Ίσως όμως λίγοι γνωρίζουν πως ενώ δεν είχε δεσμευτεί με τον ανάλογο όρκο που ‘χαν δεσμευτεί οι λοιποί Αχαιοί για συμμετοχή τους στην εκστρατεία του τρωικού πολέμου, είναι αλήθεια ότι προσπάθησε να αποφύγει τη συμμετοχή του σ’ αυτόν μιας και υπήρχε χρησμός ότι θα γυρνούσε είκοσι χρόνια μετά ολομόναχος. Για το λόγο αυτόν προσποιήθηκε τον τρελό, κι όταν το τέχνασμά του αποκαλύφτηκε από εκείνη τη στιγμή αποφάσισε να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις στην επιτυχία της εκστρατείας. Ο Οδυσσέας έφερε μαζί του στην Τροία δώδεκα καράβια. Οι Αχαιοί όμως υπολόγιζαν πιο πολύ σ’ αυτόν τον ίδιο και στην πολύπλευρη προσωπικότητά του και όχι στη στρατιωτική του δύναμη. Συγκέντρωνε στο πρόσωπό του τον άνθρωπο των λόγων και των έργων μαζί. Ο Όμηρος δεν κάνει οικονομία στους κολακευτικούς χαρακτηρισμούς για τον Οδυσσέα. Χρησιμοποιεί μάλιστα μερικά επίθετα αποκλειστικά για τον Οδυσσέα. Τον χαρακτηρίζει πολυμήχανο, καρτερικό, πολύβουλο, πολυπαινεμένο. Ο Οδυσσέας είναι ο άνθρωπος που δίνει τη σίγουρη λύση, κάθε φορά που οι Αχαιοί βρίσκονται σε αδιέξοδο ή αντιμετωπίζουν ένα δύσκολο πρόβλημα. Η εξαιρετική ευστροφία και εφευρετικότητα του Οδυσσέα ήταν γνωστή ήδη πριν ξεκινήσει ο πόλεμος.

Την περίοδο των Περσικών πολέμων οι Κεφαλλήνες συμμετείχαν στη μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ). Στον Πελοποννησιακό πόλεμο τάχθηκαν με το μέρος των Αθηναίων. Το 218 π.Χ απέτρεψαν τη κατάκτηση τους από τους Μακεδόνες (Φίλιππος Ε’).

Το 187 π.Χ κατακτήθηκαν με δυσκολία από τους Ρωμαίους με συνέπεια οι κάτοικοι της Σάμης να πουληθούν ως δούλοι και να καταστραφεί η πόλη τους.

Οι πληροφορίες για το νησί κατά τη βυζαντινή περίοδο είναι ασαφείς και συγκεχυμένες. Πάντως, από τις αρχές του 9ου μέχρι τον 11ο αιώνα, αναφέρεται ένα θέμα Κεφαλληνίας, στο οποίο υπήρξε επί δύο αιώνες το επίκεντρο της τεράστιας μάχης που έκρινε την τύχη της Μεσογείου.

Με μακροβιότερη τη βενετική κυριαρχία (1386-1797) -στο πλαίσιο της οποίας συντελέστηκε η πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ενότητα όλου του επτανησιακού χώρου-, στη συνέχεια με πιο βραχύβια διαστήματα γαλλικής (1797-1798 και 1807-1814) και ρωσο-οθωμανικής παρουσίας (1800-1807), και τέλος υπό την αγγλική επικυριαρχία οριοθετείται μια μακραίωνη περίοδος ξενοκρατίας στο νησί, η οποία έληξε το 1864 με την οριστική προσάρτηση όλων των επτανήσων στο Ελληνικό Βασίλειο.

“Επτάνησος Πολιτεία” (1800-1807)

Τούτος ο ευλογημένος τόπος νιώθει ότι έχει ανά τους αιώνες … “άνωθεν” προστασία και καθοδήγηση, μιας και οι Κεφαλλήνες έχουν έντονα καλλιεργημένο το θρησκευτικό τους συναίσθημα.

Στα χώματα της κοιλάδας Σάμης έδρασαν οι ομολογητές της χριστιανικής πίστης “Άγιοι Φανέντες”(Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων) περί το έτος 350 μ.Χ ενάντια στην αίρεση του Αρειανισμού.

Τούτο το νησί στο διάβα της πολυτάραχης ιστορίας του είχε πάντοτε για τους ανθρώπους του στα πέρατα της οικουμένης όπου κι αν βρίσκονταν, την πνευματική και ηθική καθοδήγηση του όσιου και προστάτη τους Αγίου Γερασίμου (1506 – 1579 μ.Χ).

Τούτος ο τόπος με αρωγό του, τους πιο πάνω ομηρικούς χαρακτηρισμούς στην ψυχή των Κεφαλλήνων, έχει έμπρακτα αποδείξει ότι ξεπερνά και τα … θεριά της φύσης, όπως λ.χ τους σεισμούς του 1953 με τα 7,2 ρίχτερ που ισοπέδωσαν το νησί όχι όμως και την ψυχή και το μεράκι τους να ξαναχτίσουν τα πάντα από την αρχή!

Σε τούτα τα νερά του Ιονίου πελάγους σηματοδοτούνται αλληγορικά τα όνειρα και οι προσδοκίες μας μέσα από τα λόγια του ποιητή Κ. Καβάφη “για πηγαιμούς προς την Ιθάκη” καθενός ξεχωριστά με έμφαση “τ’ ωραίο ταξείδι” της ζωής!

Ρητορικές αναζητήσεις …

Ποιός δεν έχει γευτεί το ξακουστό κρασί “ρομπόλα”, το αγγουρόλαδο στη σαλάτα με το υπέροχο έντονο άρωμα και γεύση, τα νόστιμα ψάρια – ιχθυκαλλιεργιών της που εξάγονται ανά τον κόσμο, την κρεατόπιτα, τη πικάντικη φέτα που χρονολογείται από την εποχή του Ομήρου, το μέλι, τη ρίγανη, το θυμάρι, τις μάντολες;

Ποιός δεν έχει μυρίσει την λεβάντα και την αλισφακιά (φασκόμηλο) της;

Ποιός δεν έχει επισκεφτεί τα σπήλαιά της, Μελισσάνη και Δρογκαράτη;

Ποιός δεν έχει φωτογραφήσει την πασίγνωστη παραλία του “Μύρτου”;

Ποιός δεν έχει συναντήσει καλλιτέχνες έως και παγκοσμίου φήμης (Τομ Χανκς, Μαντόνα, Βαλεντίνο, Αρμάνι, Ηλία Ψινάκη, Τατιάνα Στεφανίδου, Μάικλ Ντάγκλας, Κάθριν Ζέτα Τζόουνς, σεΐχη του Κατάρ, Μικ Τζάγκερ, Όπρα Γουίνφρεϊ κ.α) στα καντούνια του Φισκάρδου που βρίσκεται στο ΒΑ άκρο του νησιού;

Ποιός θεωρείται ειδήμονας της επιστήμης της Γεωλογίας αν δεν έχει επισκεφτεί το νησί της Κεφαλονιάς να μελετήσει μεταξύ άλλων το ρου των υδάτων από τη μια πλευρά του νησιού (Καταβόθρες-Αργοστολίου) στην άλλη (Καραβόμυλος-Σάμης);

Ποιός δε γνωρίζει τη μουσική παράδοση με τις φιλαρμονικές και τις μαντολινάτες (χορωδίες), με το μελωδικό άκουσμα του μαντολίνου; Τούτος ο τόπος σε αλλοτινές εποχές είχε πιότερα πιάνα στα σαλόνια του κι από την ίδια την πρωτεύουσα Αθήνα!

Ποιός δεν έχει σαρκάσει διαχρονικά τους ανάξιους κατέχοντες την εξουσία μέσα από τα έργα του Ληξουριώτη ποιητή Ανδρέα Λασκαράτου;

Ποιός δεν έχει ακούσει για τον Ληξουριώτη αρχαιολόγο και ακαδημαϊκό Σπύρο Μαρινάτο, που έκανε τις ανακαλύψεις στον προϊστορικό οικισμό Ακρωτήρι-Σαντορίνης;

Κατά την διάρκεια των ανασκαφών βρήκε ηφαιστειακό υλικό σε μινωικά στρώματα, πράγμα που τον οδήγησε στην άποψη ότι ο Μινωικός πολιτισμός πρέπει να καταστράφηκε από την ηφαιστειακή έκρηξη της Θήρας.

Ποιός δεν γνωρίζει τον έμπορο, κτηματία & βουλευτή Παναγή Χαροκόπο (1835-1911) που διετέλεσε σύμβουλος του βασιλιά της Ρουμανίας Κάρολου Α’ για γεωργικά θέματα;

Ποιός δεν γνωρίζει ότι το σημερινό Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (στην Καλλιθέα – Αττικής όπου υφίσταται και η “τραγουδισμένη” από τον Βασίλη Τσιτσανη ομώνυμη οδός), ανεγέρθηκε την περίοδο 1915 – 1920 και συντηρείται υποδειγματικά έως τις μέρες μας με χρήματα κληροδοτήματόςτου ;

Ποιός δεν θυμάται την κατάκτηση του χάλκινου μεταλλίου στους Ολυμπιακούς αγώνες στο Σίδνεΐ Αυστραλίας το 2000 στην ρυθμική γυμναστική της αδικοχαμένης Άννας Πολλάτου με την εθνική μας ομάδα ensemble στο σύνθετο ομαδικό;

Ποιός δεν γνωρίζει πως τούτος ο τόπος ανέδειξε μέχρι και αντιβασιλέα στο … Σιαμ (σημερινή Ταΐλάνδη) τον Κωνσταντίνο Γεράκη (1647-1688);

Ποιός δεν γνωρίζει τον θαλασσοπόρο εξερευνητή Ιωάννη Φωκά ή Απόστολο Βαλεριάνο (1536 – 1602) πιο γνωστό ως Juan De Fuca που για λογαριασμό του ισπανικού θρόνου εξερεύνησε τις δυτικές ακτές της Β. Αμερικής, ανακαλύπτοντας το στενό ανάμεσα στην νήσο Βανκούβερ και των ακτών των ΗΠΑ που οδηγεί στο Καναδικό λιμάνι του Βανκούβερ;

Ποιός δε γνωρίζει πως εδώ έδρασαν ενάντια στην Αγγλοκρατία οι Ριζοσπάστες, που πρόβαλαν τις αρχές της ελευθερίας, της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και κοινωνικής δικαιοσύνης; Εδώ άλλωστε ιδρύθηκε το πρώτο κόμμα στην Ελλάδα με κομματική και πολιτική δομή. Οφείλει την ίδρυσή του στους Ηλία Ζερβό, Ιωσήφ Μομφεράτο και Γεράσιμο Λιβαδά.

Ποιός δε θυμάται τον “φεραίο” του αγροτικού κινήματος του Κιλελέρ (1910) Μαρίνο Αντύπα από τα Φερεντινάτα-Πυλάρου που προνόησε να “διαφωτίσει” τους Θεσσαλούς κολίγους;

Ποιός δε γνωρίζει πως τούτο το νησί (μαζί με τη Χίο), έχουν δώσει τα περισσότερα πλήρωματα ναυτικών μας στην ιστορία του εμπορικού ναυτικού της Ελλάδας;

Mήπως τα ονόματα εφοπλιστών: Βαλλιάνος, Βεργωτής, Γιαννουλάτος, Λυκιαρδόπουλος, Ποταμιάνος, Τυπάλδος, Αγούδημος, Στρίντζης, Γράτσος κ.α επιβεβαιώνουν με τον καλύτερο τρόπο την ναυτική παράδοση του νησιού;

Mα μήπως τούτο το νησί δεν ανέδειξε και πρωθυπουργούς; Tον αγωνιστή του ’21, στενό συνεργάτη του Ι. Καποδίστρια, πρωτοστάτη της 3ης Σεπτέμβρη 1843 και πρώτο στην πολιτική ιστορία της Ελλάδος αρχηγό κυβερνήσεως που ονομάστηκε πρωθυπουργός, Ανδρέα Μεταξά. Μα ας μη λησμονούμε και τον Iωάννη Μεταξά που “επί ημερών του” δοξάστηκε η Ελλάδα με την εποποιΐα του 1940.

Mα και στην πρόσφατη πολιτική ιστορία ονόματα πολιτικών όπως: A. Τρίτσης, Γ. Αρσένης, Γ. Γιακουμάτος, Α. Παπαρήγα (το γένος Δρόσου) κ.α δεν απασχόλησαν με την “ιδιόρυθμη οξύτητα” της σκέψης τους κάθε τόσο το εθνικό μας Κοινοβούλιο και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας;

Στα καθ’ ημάς …

Ποιός θα φανταζόταν πως κι αφεντιά μου “κατέχει” χωριό που φέρει το επώνυμό μου: Koλαΐτηςστα ΝΑ του νησιού; Μα άλλωστε εμείς οι Ρωμιοί -κι ας ισχυρίζονται όσα κι άλλα τόσα οι “κουτό-Φράγκοι”- μπορούμε με ανέση ν’ ανατρέξουμε τέσσερις και πλέον γενιές οπίσω για ν’ αποδείξουμε ότι είμαστε γηγενείς του τόπου μας!

Ποιός θα πιστέψει πως ο τόπος καταγωγής των προγόνων μου, τα Κομιτάτα στα ΒΑ του νησιού βρίσκεται σε υψόμετρο 564 μέτρα και φυσικά δεν έχει Κόμηδες ή κάτι που να ‘χει σχέση με τη “Χρυσή Βίβλο” (Λίμπρο ντ’ Όρο);

Κομιτάτα – Ερίσου, ΒΑ

Ανήμερα της εορτής του Αγίου Ανδρέα (που για την Κεφαλονιά έχει ξεχωριστή θέση λόγω της Ιεράς Μονής & εκκλησιαστικού Μουσείου της Μηλαπιδιάς στα Περατάτα αφιερωμένη στην χάρη του Πρωτοκλήτου) αφιερώνω τούτες τις γραμμές στην μνήμη του πατρός μου Πέτρου μιας και σ’ αυτό τον “αγριότοπο” γεννήθηκε. Σ’ αυτή την αετοράχη της Ερίσου “ήπιε” τις χαρές του και τις πίκρες του, τον έσκαψε και τον ματάσκαψε. Σε τέτοια πετροχώραφα είδε τις αίγες (κατσίκες) του να θεριεύουν. Είδε τα δέντρα του να τρανεύουν ν’ απλώνουν σκιά και καρπούς κι απ ‘ εδώ ξεκίνησε την δική του … Οδύσσεια -όπως τόσοι Κεφαλονίτες- με την ελπίδα του νόστου της “επιστροφής” στα χώματά της.

Τα Κομιτάτα της Κεφαλονιάς έγιναν διάσημα σ’ όλο τον κόσμο χάρη στην ταινία «Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι» παραγωγής 2001 που κυρίως πραγματεύεται τη “σφαγή” της ιταλικής μεραρχίας “Άκουι” (4.000 και πλέον θύματα) το 1943 από τους Γερμανούς.

Πολλές σκηνές της γυρίστηκαν στην πανέμορφη παραλία του Χοργοτά κάτω από το χωριό, μεταξύ αυτών και αυτή που χρησιμοποιήθηκε για την αφίσα της. Αν πάλι ψάχνετε κάτι λιγότερο γνωστό, η γειτονική παραλία που ‘ναι και το επίνειο του χωριού, η λατρεμένη μου Αγιά Σοφιά, δεν θα σας απογοητεύσει, σ’ όλες τις εποχές του χρόνου!

Αγιά Σοφιά – Ερίσου, ΒΑ

Μα κι αν όλα τούτα δεν τα ξέρατε, δεν πειράζει! Άλλωστε εμείς οι Κεφαλλονίτες δεν κρατάμε στο “τέλος της ημέρας” κακία, κι ας ξεστομίζουμε το: “Διαλέμπα μέσα σου” διαρκώς ή “ψέλνουμε” τον Άγιο μας! Άλλωστε “όλοι μέρα βλαστημάμε και το βράδυ τραγουδάμε”!

Για όλους τους παραπάνω και μη λόγους … δικαιολογώ τον τίτλο του άρθρου μου, και σας καλώ να αγαπήσετε σιμά (κοντά) μου κάθε σπιθαμή, κάθε πτυχή τούτου του ευλογημένου τόπου που λέγεται … Κεφαλονιά!