Γράφει η Ελένη Βαλλιανάτου
Η κεφαλληνιακή ελάτη είναι είδος με ιδιαίτερη δασοβοτανική, ιστορική αξία. Εντοπίσθηκε για πρώτη φορά το 1824, στην Κεφαλονιά και συγκεκριμένα στο όρος Αίνος από τον Άγγλο διοικητή και κυβερνήτη του νησιού Charles Napier. Οι ρίζες που έστειλε ο κυβερνήτης στην πατρίδα του καλλιεργήθηκαν και το 1838, το δένδρο πήρε την ονομασία Abies cephalonica, από τον Βρετανό Βοτανολόγο J.W. Loudon. Αργότερα, διαπιστώθηκε ότι το είδος απαντά και στον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας, και συγκεκριμένα στα βουνά της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.
Η ιστορία του Εθνικού μας Δρυμού
Η κεφαλληνιακή ελάτη είναι δένδρο κωνοφόρο και γυμνόσπερμο. Στον Εθνικό Δρυμό Αίνου, ευδοκιμεί σε υψόμετρο 800 – 1.600, ενώ στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα μπορεί να απαντά και σε υψηλότερα ή χαμηλότερα υψόμετρα. Ευδοκιμεί σε εδάφη βαθιά, γόνιμα και υγρά, μπορεί όμως να αναπτυχθεί και σε αβαθή και ξηρότερα εδάφη. Έχει μεγάλη αντοχή στην ανομβρία (ξηρανθεκτικό είδος), στις υψηλές θερμοκρασίες εδάφους και σε χαμηλές θερμοκρασίες αέρος. Συνήθως, αναπτύσσεται στη σκιά άλλων δένδρων (σκιανθεκτικό είδος), όπου και μπορεί να παραμείνει για 100 έτη. Όταν, όμως, ξεφύγει από τη μητρική συστάδα, αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και μπορεί να φθάσει σε ηλικία έως και τα 500 έτη. Το ύψος της φθάνει τα 15 – 25 μέτρα, ενώ, σπανίως, ξεπερνά ακόμη και τα 30 μέτρα.
Η περίμετρος κορμού, στο στηθαίο ύψος του δένδρου, μπορεί να ξεπεράσει τα 3 μέτρα. Η κόμη της είναι πλούσια, σε σχήμα πυραμίδας, με διακλάδωση σπονδυλωτή. Χαρακτηριστικές του είδους είναι οι βελόνες του, οι οποίες έχουν μήκος 15 – 22 χιλιοστά και διάταξη σπειροειδή. Είναι σκληρές και οξυκόρυφες στην επάνω επιφάνεια έχουν χρώμα βαθύ πράσινο και είναι επίπεδες, ενώ από κάτω έχουν σχήμα καρίνας πλοίου με δύο άσπρες γραμμές παράλληλες, κατά μήκος. Οι κώνοι της κεφαλληνιακής ελάτης (κουκουνάρια) είναι κυλινδρικοί, καστανοπράσινοι, με μυτερή κορυφή και περιχυμένοι με πολλή ρητίνη. Ωριμάζουν στο τέλος του φθινοπώρου και απολεπίζονται αμέσως, διασπείροντας τα σπέρματα στο έδαφος.
Η ρητίνη της ελάτης έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ευρύτατα στην πρακτική ιατρική. Το ξύλο της είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν ευρέως σε οικοδομικές και ναυπηγικές κατασκευές. Καθώς θεωρείται όμορφο και κομψό δένδρο, φυτεύεται συχνά σε πάρκα και δενδροστοιχίες, ως καλλωπιστικό.
Η κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica) αποτελεί το κυρίαρχο είδος στον Εθνικό Δρυμό Αίνου, όπου καταλαμβάνει συνολική έκταση 19.730 στρεμμάτων. Στην Κεφαλονιά, όπου και πρωτοαναφέρθηκε, το είδος διατηρήθηκε καθαρό, χωρίς υβριδισμούς, λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης του νησιού. Στην υπόλοιπη χώρα, εμφανίζεται σε πολλές οροσειρές της νότιας και κεντρικής Ελλάδας, σε υψόμετρο 800 – 1.700.
