Υπάρχουν καρχαρίες στο Ιόνιο και γενικά στην Μεσόγειο? Αυτή είναι μια αρκετά συχνή ερώτηση από ανθρώπους που θέλουν να καταδυθούν το καλοκαίρι στις θάλασσες μας. Ναι υπάρχουν, αλλά.. γιατί αυτό δεν απασχολεί και τους κολυμβητές κοντά στις ακτές? Μάλλον γιατί υπάρχει πολύ καλός λόγος να μην ανησυχούμε.
Η Μεσόγειος χαρακτηρίζεται από υψηλή σχετικά αλμυρότητα, θερμά νερά και μικρή παλιρροϊκή διακύμανση, τα οποία ευννοούν την συγκέντρωση θρεπτικών συστατικών, υποστηρίζουν τα κατώτερα (στην τροφική αλυσίδα) είδη και συντηρούν πληθυσμούς μεγαλύτερων πελαγικών ειδών (της ανοικτής θάλασσας), αρπακτικά ψάρια, δελφίνια και χελώνες. Στα νερά της ζουν τουλάχιστον 47 είδη καρχαριών, εκ των οποίων τα 7 ανήκουν στα επικίνδυνα ή δυνητικά επικίνδυνα για τον άνθρωπο (από τα συνολικά 23 τέτοια είδη στον κόσμο).
Όμως όταν μιλάμε για επικίνδυνους καρχαρίες ή κάθε άλλο είδος, πρέπει να διαχωρίζουμε τον θεωρητικό κίνδυνο από την υπαρκτή τελικά επικινδυνότητα. Η επικινδυνότητα ορίζεται όχι μόνο από την κρισιμότητα της βλάβης («Βαθμός σοβαρότητας») σε περίπτωση εκδήλωσης ενός ατυχήματος αλλά και από την συχνότητα εμφάνισης του κινδύνου («Πιθανότητα»), δηλαδή λαμβάνει υπόψην εκτός από την κρισιμότητα, και την πιθανότητα εκδήλωσης ενός κινδύνου.
Η επικινδυνότητα για τους καρχαρίες έχει ως εξής: Είναι πιο πιθανός ο θάνατος από μέλισσες, φίδια, αδέσποτα σκυλιά ή ακόμα από κεραυνό, παρά από καρχαρία! Ενδεικτικά, σε διάστημα 51 ετών (1959-2010) οι απώλειες ανθρώπινης ζωής στο σύνολο των ΗΠΑ από καρχαρίες ανήλθαν σε 26, ενώ αυτές από κεραυνό σε 1970! (στοιχεία: International Shark Attack File). Ακόμη, εντελώς ειρωνικά, είναι πιο πιθανό να σκοτωθεί άνθρωπος πηγαίνοντας με το αυτοκίνητο στην παραλία παρά από επίθεση καρχαρία μέσα στο νερό!
Από το 1847 που τηρούνται αρχεία, δηλαδή τα τελευταία 170 χρόνια, στην Μεσόγειο υπογίζονται μόλις 50 επιβεβαιωμένες επιθέσεις και καμία από αυτές τα τελευταία 40 χρόνια. Στην Ελλάδα αναφέρονται 15 επιθέσεις, ενώ σε όλο το Ιόνιο Πέλαγος μόλις 2 και αυτές στην Κέρκυρα τα έτη 1951, 1956.
Στους παράγοντες που έχουν αναδείξει αυτόν τον κίνδυνο σε τρομακτικό γεγονός, ανήκουν οι εικόνες από ατυχήματα που καταδεικνύουν την ισχυρή αιμορραγία, αλλά και ο φόβος του ανθρώπου όταν αισθάνεται ανήμπορος να αντιδράσει, στην περίπτωση αυτή τα πλάσματα της θάλασσας έχουν το πλεονέκτημα καθώς αισθάνονται και κινούνται καλύτερα μέσα στο νερό απ’ ότι εμείς.
Οι καρχαρίες σήμερα κινδυνεύουν οι ίδιοι από ένα εύρος ανθρωπογενών απειλών: Υπεραλίευση (άμεση για την πώληση πτερυγίων ή έμμεση καθώς αλιεύονται άλλα είδη που αποτελούν τροφή για αυτούς), Ρύπανση (κυρίως πλαστικά αλλά και τοξικές ουσίες που διαρρέουν στην θάλασσα), και Υποβάθμιση/καταστροφή οικοτόπων. Πολλά είδη καρχαριών σήμερα χαρακτηρίζονται ως κρισίμως απειλούμενα, ενώ τα τελευταία 200 χρόνια έχει εκτοπιστεί από την Μεσόγειο το 97% των ειδών τους. Επομένως μάλλον πρέπει να ανησυχούν περισσότερο οι καρχαρίες για το τι είμαστε εμείς να τους κάνουμε, παρά εμείς για το αν κινδυνεύουμε από αυτούς..
Τηλέμαχος Μπεριάτος
Αυτοδύτης 3 αστέρων CMAS
PSS Technical Diver
