Πληροφορήθηκα για την πώληση του σπιτιού της αείμνηστης Ντιανας Αντωνακάτου  και την πρόταση του εκλεκτού συμπατριώτη μας Ηλία Τουμασάτου, με την συμπαράσταση μάλιστα και άλλων πνευματικών ανθρώπων του νησιού μας, για να μη χαθεί το πολιτιστικό αυτό αγαθό (με τις αναμνήσεις που έχουμε από εκεί)

Ζώντας σε μια κοινωνία ελεύθερης οικονομίας τέτοια ζητήματα προστασίας (του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος) τα αντιμετωπίζουμε συχνά. Γι’ αυτό και σε  πολλές χώρες (και φυσικά στην Ελλάδα) έχουν υιοθετηθεί διάφορα θεσμικά εργαλεία. Ο ιδανικός τρόπος προστασίας θα ήταν  βέβαια  η απόκτηση της πλήρους κυριότητας του οικήματος από δημόσιο φορέα. Πράγμα το οποίο είναι φυσικά δύσκολο για ευνόητους λόγους..

Προτείνω λοιπόν μια λιγότερο απόλυτη προστασία που όμως είναι αρκετή για να διαφυλάξει στοιχειωδώς την συγκεκριμένη κτισμένη κληρονομιά: Τον χαρακτηρισμό του ως διατηρητέου ανεξάρτητα ποιος είναι ιδιοκτήτης. Παράλληλα για να μη ζημιωθεί ο ιδιοκτήτης του  μπορεί να επιδιωχθεί η μεταφορά  συντελεστή δόμησης. Δηλαδή να μεταφερθεί σε άλλο μέρος το δικαίωμα της επί πλέον οικοδόμησης που έχει το ακίνητο αυτό (με τους όρους δόμησης που ισχύουν σήμερα στον οικισμό ). Το εργαλείο αυτό δημιουργήθηκε για να χρησιμοποιείται ακριβώς για περιπτώσεις ρυμοτομούμενων ακίνητων, διατηρητέων κτισμάτων κ.ά. Μάλιστα με νέο νομοσχέδιο, η εφαρμογή αυτού του εργαλείου μεταφοράς δικαιωμάτων θα γίνεται πολύ πιο εύκολα και γρήγορα. Ο εκάστοτε ιδιοκτήτης του, υποχρεούται να το διατηρεί ως έχει και μάλιστα μπορεί να επιχορηγηθεί για τη συντήρησή του.

Για να χαρακτηριστεί φυσικά ένα κτίριο διατηρητέο με την νομοθεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός- ΝΟΚ), γιατί υπάρχει και εκείνη του Υπουργείο Πολιτισμού,  απαιτούνται κάποια κριτήρια που λαμβάνονται υπόψιν από τον εφαρμοστή του νόμου, δηλαδή την αρμόδια  αρχή και αφορούν την καλλιτεχνική, αρχιτεκτονική, αισθητική κλπ. αξία του προστατευτέου  κτίσματος. Βέβαια, όλα αυτά είναι στη διακριτική ευχέρεια του αποφασίζοντος οργάνου και συχνά εφαρμόζονται κατά το δοκούν.

Όμως στην περίπτωσή μας, το κριτήριο που μπορεί να μετρήσει  -όταν τα άλλα κριτήρια δεν τεκμηριώνονται επαρκώς- είναι ότι το κτίσμα ήταν κατοικία ενός ιστορικού προσώπου (όπως η Ντιάνα Αντωνακάτου) που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Και συνεπώς η ιστορική του αξία το καθιστά αξιόλογο και μοναδικό. Το κριτήριο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί στη χώρα μας καθώς και στην Κεφαλονιά.

Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να φροντίσει για τις διαδικασίες ως επισπεύδων φορέας.

Ηλίας Μπεριάτος   Αθήνα ,  25-10-2020