Με την ευκαιρία της φετινής ευρωπαϊκής εβδομάδας κινητικότητας (16-22/9/24), που κορυφώνεται με τη διεθνή ημέρα χωρίς αυτοκίνητα (22 Σεπτεμβρίου), είναι χρήσιμο να ασχοληθούμε με το ζήτημα των μετακινήσεων στο Αργοστόλι το οποίο κάθε χρόνο, ιδιαίτερα τη θερινή περίοδο, αλλά και το χειμώνα, ταλαιπωρεί τους κατοίκους χωρίς να διαφαίνεται κάποια ουσιαστική βελτίωση.
Έχουμε τονίσει ότι το κυκλοφοριακό είναι πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί δράση με συνέχεια και συνέπεια. Χρειάζεται, πρώτα από όλα, αλλαγή πολιτικής και φιλοσοφίας στην αντιμετώπιση του. Παράλληλα διαρκή ενημέρωση αλλά και κυρώσεις για να αλλάξει η νοοτροπία και η κάκιστη κυκλοφοριακή συμπεριφορά των εποχούμενων και κυρίως των οδηγών ΙΧ. Η σωστή αντιμετώπιση επικεντρώνεται στην πρόληψη και την αποφυγή δημιουργίας του προβλήματος, δηλαδή της κυκλοφοριακής συμφόρησης και όλων των συμπαρομαρτούντων όπως η ρύπανση και η ηχορύπανση και γενικά η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στην πόλη. Σε μια κοινωνία καταναλωτισμού, η ίδια φιλοσοφία πρέπει να διέπει και όλες τις περιβαλλοντικές προκλήσεις και οχλήσεις: Προσπάθειες να μειώσουμε τα απορρίμματα, να εξοικονομήσουμε ενέργεια, να εξοικονομήσουμε νερό κλπ. ώστε να χτυπήσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του.
Στο πλαίσιο αυτό, πολλές πόλεις μεγάλες και μικρές, έχουν κάνει σημαντικές προόδους στη κυκλοφορία. Το παράδειγμα της γαλλικής πρωτεύουσας είναι διδακτικό. Το 2017 στο Παρίσι ξεκινούσαν την προετοιμασία για την διεξαγωγή των ολυμπιακών αγώνων του 2024 και είχε διοργανωθεί διεθνής συνάντηση. Από την Ελλάδα είχα προσκληθεί ως εκπρόσωπος του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών για να ενημερώσω σχετικά με την ελληνική εμπειρία. Εκεί ήταν και η νέα τότε, και πολλά υποσχόμενη δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό (A. Idalgo) και το επιτελείο της. Αρμόδιος για τον αστικό χώρο αντιδήμαρχος ήταν ο Ζ.- Λ. Μισικά που είχε υπηρετήσει και υπό τον πρώην αξιόλογο δημοκράτη δήμαρχο Ντελανοέ. Στην πρώτη κιόλας θητεία της η Ινταλγκό κατάφερε να μειώσει δραστικά τη χρήση του ΙΧ στο κέντρο της πόλης επιτυγχάνοντας να επανεκλεγεί! Είναι δήμαρχος μέχρι σήμερα.
Το 2022 ο Μισικά έδωσε συνέντευξη σε αθηναϊκή εφημερίδα και εξήγησε πως πέτυχαν το αποτέλεσμα αυτό σε μια πόλη σαν το Παρίσι, ύστερα από συμβουλές των καλύτερων πολεοδόμων, οι οποίοι πρότειναν, όχι αύξηση …αλλά κατάργηση θέσεων στάθμευσης και αστικών αυτοκινητόδρομων (πεζοδρομήσεις). Το γενικό σύνθημα ήταν : αφαιρέστε θέσεις στάθμευσης δίνοντας δυνατότητες άλλων μορφών μετακίνησης στην πόλη. Στην αρχή, εξήγησε ο αντιδήμαρχος, θα προκληθούν αντιδράσεις αλλά αν τα μέτρα ισχύσουν για ένα τουλάχιστον χρόνο η κίνηση θα ισορροπήσει. Για τον απλούστατο λόγο ότι οι κάτοικοι θα προσαρμοστούν σε μια πιο ορθολογική και οικολογική μετακίνηση ως εξής: Κάποιοι θα επιλέξουν για τη μετακίνηση τους άλλες ώρες, κάποιοι άλλες διαδρομές, κάποιοι άλλα οχήματα (π.χ. ΜΜΜ, συνεπιβατισμός, κ.α.) και τέλος το σπουδαιότερο, κάποιοι δεν θα μετακινηθούν καθόλου. Θα γίνει αυτό που στην αργκό των ειδικών ονομάζεται «εξάτμιση της …κυκλοφορίας». Ας σημειωθεί ότι οι άσκοπες μετακινήσεις δηλαδή αυτές που δεν χρειάζεται να γίνουν, φθάνουν μέχρις 30% αν δεν τις ξεπερνούν!..
Έτσι το Παρίσι μεταμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια σε μια πόλη με περισσότερους χώρους πρασίνου, ποδηλατοδρόμους, μείωση τροχαίων και ρύπανσης που έχουν αλλάξει το πρόσωπο της πόλης σε σύγκριση με το παρελθόν. Το ίδιο περίπου έγινε και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις (Όσλο, Γάνδη, Άμστερνταμ, κ.α.)αλλά και πρωτοπόρες ελληνικές (Ρέθυμνο, Καρδίτσα κ.α.). Συμπερασματικά το μυστικό της… «εξάτμισης» της κυκλοφορίας είναι η ισχυρή πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα των τοπικών διοικήσεων.
Παρόμοια μέτρα ρύθμισης κυκλοφορίας μπορούν να γίνουν και στις μικρές ελληνικές πόλεις και κωμοπόλεις, ιδίως των νησιών, στα οποία η ενδονησιωτική αποκέντρωση είναι αδύνατη. Δεν γίνονται για τους γνωστούς λόγους. Η διοίκηση αδρανεί, οι κάτοικοι δεν θέλουν να ξεβολευτούν και γενικότερα η τοπική κουλτούρα όχι μόνο δεν βοηθά αλλά συνιστά εμπόδιο. Χρειάζεται πολιτική βούληση από τις αρχές και κοινωνική πίεση από κάτω που σπανίζει. Στην τοπική μας ιστορία, όταν και όπου υπήρξαν αυτές ο προϋποθέσεις, έγιναν κατορθωτά ορισμένα πράγματα. Αναφέρουμε δυο παραδείγματα.
α) Η αποκατάσταση και πεζοδρόμηση της γέφυρας Αργοστολίου (Δεβοσέτου), που παρόλες τις αντιδράσεις των κατοίκων και τις παλινδρομήσεις των τοπικών πολίτικών αρχών και παραγόντων, το Υπουργείο δεν υποχώρησε και με τη συμπαράσταση ορισμένων τοπικών φορέων (ΙΚΙ και ΑΡΜΟΣ) η γέφυρα πεζοδρομήθηκε μετά από 15 χρόνια καθυστερήσεων, το 2016. Όλοι οι αυτοκινούμενοι έχουν σήμερα προσαρμοστεί πλήρως, κάνοντας το γύρο του Κουτάβου (αλλαγή διαδρομής ).
β) Η θεσμοθέτηση υποχρεωτικής κεραμοσκεπούς στέγης το 1985 που παρά τις πολλές καταστρατηγήσεις, άλλαξε την εικόνα της πόλης, εξαφανίζοντας το δάσος από τα σίδερα αναμονής στις ταράτσες. Στην αρχή, υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις από τους κατοίκους αλλά οι τότε κρατικές αρχές, τοπικές και κεντρικές, έμειναν σταθερές στην απόφαση τους και το μέτρο παγιώθηκε προς όφελος του τόπου.
Όπως είπαμε στην αρχή, το πρόβλημα των μετακινήσεων έχει πολλές παραμέτρους οι οποίες πρέπει να συγκλίνουν στον ίδιο στόχο. Έτσι, πλάι στις πεζοδρομήσεις και στην κατάργηση θέσεων στάθμευσης πρέπει να υπάρξουν ταυτόχρονα και συνδυαστικά: τοπικά ΜΜΜ δηλαδή αστική δημοτική συγκοινωνία, δημοτική αστυνομία, ελεγχόμενη στάθμευση (που επιχειρήθηκε στο παρελθόν, δυστυχώς για λίγο διάστημα), σήμανση σε όλο το αστικό οδικό δίκτυο, με χρωματική διάκριση για ντόπιους και επισκέπτες, ώστε να υπάρχει προτεραιότητα και να μη χάνεται άδικα χώρος στάθμευσης (όπου φυσικά το επιτρέπει η γεωμετρία των δρόμων). Και οπωσδήποτε η ρύθμιση των πολλών επικίνδυνων κόμβων και διασταυρώσεων με δεδομένο και το αμφιθεατρικό ανάγλυφο της πόλης. Οι μονοδρομήσεις πρέπει να αποφεύγονται σε κύριους δρόμους όπως η παραλιακή Α. Τρίτση, η Χαροκόπου, η Μομφεράτου κ.α. Απλά όπου είναι αναγκαίο, γίνεται κατάργηση των θέσεων στάθμευσης της μιας πλευράς και αμφίδρομη κίνηση. Το Αργοστόλι δεν είναι Αθήνα.
Για τους ερχόμενους έξω από την πόλη ο συνεπιβατισμός (car pooling) ή/και ο διαμοιρασμός θα βοηθήσει πολύ. Υπάρχει ήδη η σχετική νομοθεσία αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει η διάθεση για να προχωρήσει το θέμα. Αυτό που ακούμε συχνά, για όποια άλλη πρόταση διατυπώνεται, είναι ότι «αυτά δεν γίνονται»…
Επίσης, για την εκτός οδικού δικτύου στάθμευση, η δημιουργία και σωστή λειτουργία οργανωμένων και καλά σχεδιασμένων πάρκινγκ, θα συνεισφέρει αρκετά, αν γίνει στις παρυφές της πόλης (ειδικά στη βόρεια και νότια περιοχή) και όχι στο κέντρο. Με απλά λόγια, η κάθε μικρή πόλη χρειάζεται «μόνωση» από το αυτοκίνητο ΙΧ όπως τα κτήρια χρειάζονται υγρομόνωση και θερμομόνωση που γίνεται από το εξωτερικό μέρος των τοίχων, όχι από μέσα. Έτσι και μια πόλη όπως το Αργοστόλι και το Ληξούρι δεν έχει ανάγκη από παρκινγκ στο κέντρο και στο πολύτιμο θαλάσσιο μέτωπό της, αλλά στις άκρες. Αρκούν οι παρόδιες θέσεις στάθμευσης, αρκετές από τις οποίες θα χρειαστεί να καταργηθούν, στο πλαίσιο της παραπάνω φιλοσοφίας, και ο χώρος να δοθεί σε άλλες μορφές μετακίνησης (ποδήλατο, πόδια, ΜΜΜ κλπ.) όπως έχουν κάνει ήδη πολλές πόλεις !
Υπάρχουν και άλλα σοβαρά θέματα όπως η τροφοδοσία των καταστημάτων που μπορεί να διευθετηθεί άμεσα, συμβάλλοντας στην εύρυθμη λειτουργία της πόλης η οποία όμως δεν διευθετείται για λόγους πάντα πολιτικού κόστους.
Αλλά το βασικό θέμα είναι η υιοθέτηση της φιλοσοφίας για την μείωση της χρήσης του ΙΧ που είναι το κυρίαρχο μέσο μετακίνησης μέσα στην πόλη με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Το ΙΧ αυτοκίνητο καταλαμβάνει πάνω από το 50% του δημόσιου χώρου αλλά εξυπηρετεί αναλογικά πολύ μικρότερο ποσοστό μετακινήσεων !
Τα παραπάνω έχουν ειπωθεί κατά καιρούς αλλά η κατάσταση δεν καλυτερεύει. Η σημερινή δημοτική αρχή διοικεί 5 χρόνια την πόλη, αλλά δεν έχουμε δει απτό αποτέλεσμα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στο Αργοστόλι και στο Ληξούρι η διεθνής ημέρα χωρίς αυτοκίνητα, δεν υπάρχει για τις τοπικές αρχές. Δεν τολμούν να την αναδείξουν με μια εκδήλωση, ούτε καν να την αναφέρουν, όπως κάνουν σε άλλες ελληνικές πόλεις, φοβούμενοι προφανώς το πολιτικό κόστος. Το ίδιο και η αντιπολίτευση. Διότι πρέπει να πουν στους κατοίκους να μειώσουν την χρήση του ΙΧ και να επιβάλουν περιορισμούς που οι πολίτες- ψηφοφόροι δεν θέλουν να ακούσουν. Να θίξουν δηλαδή, την Ιερή αγελάδα που είναι το ΙΧ αυτοκίνητο για τον Έλληνα γενικά και για τον Κεφαλονίτη ειδικότερα.
