Για μια ακόμα φορά, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, είμαστε υποχρεωμένοι να ενώσουμε τη φωνή μας, όσο μικρή κι αν είναι, με το πανελλήνιο και διεθνές περιβαλλοντικό κίνημα. Είναι υποχρέωση και ταυτόχρονα δικαίωμα τόσο των κοινωνικών φορέων όσων και των ενεργών πολιτών.
Για μια ακόμα φορά θα ακούσουμε τους ηγέτες των ισχυρών χωρών του πλανήτη να σκορπούν υποσχέσεις τις οποίες πιθανότατα δεν θα τηρήσουν. Κυριαρχεί η αφθονία των λόγων και η ένδεια των πράξεων σε ό,τι αφορά στην προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος. Ακούμε τους κάθε είδους αρμόδιους να μιλούν για ολιστικά, αειφόρα, βιώσιμα, ανθεκτικά σχέδια. Ωστόσο, μόνο με την αλλαγή στους όρους και στις ονομασίες δεν αλλάζει η κλιματική και περιβαλλοντική πραγματικότητα.
Η προστασία του περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το είδος της ανάπτυξης που επιλέγεται κάθε φορά σε περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα που δημιουργεί συνεχώς ανισότητες και οδηγεί στη ληστρική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ευθύνεται για την καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων, την απώλεια βιοποικιλότητας, την ερημοποίηση, την άναρχη δόμηση σε ακτές, βουνά και ρέματα αλλά κυρίως για την αλλαγή του κλίματος που συντελείται με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Και δυστυχώς, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και καταστροφές επηρεάζουν περισσότερο τις εισοδηματικά φτωχότερες και γενικά τις πιο αδύναμες και ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας μας.
Η προσαρμογή, για την οποία γίνεται λόγος τα τελευταία χρόνια, είναι εξαιρετικά δύσκολη όπως φαίνεται από τις εξελίξεις. Τρανταχτό παράδειγμα η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ο στόχος της οποίας (Net Zero 2050), με βάση τα σημερινά δεδομένα, δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, με αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη πέραν των ανεκτών ορίων (1,5 οC) με ότι αυτό συνεπάγεται: αύξηση των ακραίων φαινομένων την απώλεια γεωργικών καλλιεργειών και την εμφάνιση λειψυδρίας.
Επί πλέον η πολυδιαφημισμένη μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη πρέπει να είναι ουσιαστική και με κοινωνικό πρόσημο για να μη καταλήξει σε greenwashing από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Την πρόσφατη περίοδο πέρα από τις πρωτοβουλίες του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών διάφορα κράτη έχουν επιδοθεί στην σύνταξη και ψήφιση κλιματικών νόμων με στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050. Ήδη, είναι σε ισχύ τέτοιοι νόμοι (με ή χωρίς μακροπρόθεσμους στόχους), στις χώρες Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Νορβηγία, Φιλανδία, Ελβετία Αυστρία, Μάλτα, , Ισλανδία, Βουλγαρία. Σε άλλες είναι στη φάση προετοιμασίας.
Στην Ελλάδα παρόλο που η συζήτηση άνοιξε καθυστερημένα, υπάρχει μεγάλη κινητικότητα από κορυφαίες περιβαλλοντικές οργανώσεις που άνοιξαν μια πλατφόρμα διαλόγου για τη διατύπωση μια ολοκληρωμένης πρότασης ώστε αυτή να υποβληθεί στο κοινοβούλιο, στις αρμόδιες επιτροπές του οποίου έγινε προσφάτως μια γενική συζήτηση.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι μια ακόμη νομοθεσία ή μια οποιαδήποτε νομοθεσία. Χρειάζεται ένας εθνικός νόμος για το κλίμα , που να συνιστά όχι ένα ευχολόγιο αλλά ένα τολμηρό νομικά και οικονομικά δεσμευτικό ντοκουμέντο, στο πλαίσιο του αντίστοιχου ευρωπαϊκού που ολοκληρώνεται σύντομα. Η νέα νομοθετική ρύθμιση, που δυστυχώς δεν έγινε ταυτόχρονα με τον περσινό περιβαλλοντικό νόμο, χρειάζεται να στηριχθεί αφενός σε μια στέρεη επιστημονική βάση και αφετέρου σε μια ευρύτατη κοινωνική συμμετοχή. Διότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνικό, είναι και βαθύτατα πολιτικό και κοινωνικό.
Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται να αναπτυχθούν ισχυρές αντιστάσεις σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Διότι η πλύση εγκεφάλου από τον χείμαρρο των διαφημιστικών μηνυμάτων εξωθεί τους πολίτες στη κάλυψη πλασματικών αναγκών και σε καταναλωτικές συμπεριφορές καταστροφικές για τη φύση και το περιβάλλον.
Στα νησιά μας, Κεφαλονιά – Ιθάκη και λοιπά Ιόνια νησιά υπάρχουν πολλά ευαίσθητα οικοσυστήματα -ορεινά, παράκτια, θαλάσσια- που χρειάζονται προστασία. Τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί στο φυσικό περιβάλλον είναι πολλά και σοβαρά και τα οποία έχουμε επισημάνει αρκετές φορές με αφορμή ‘διεθνείς ημέρες’. Αυτό, το γνωρίζουν βέβαια τα αρμόδια υπουργεία αλλά και οι αρχές του τόπου μας που πρέπει να παίξουν σωστά το ρόλο τους ενεργοποιώντας την κοινωνία των πολιτών χωρίς τη συμβολή της οποίας είναι αδύνατη η επιτυχία κάθε πρωτοβουλίας για το περιβάλλον. Αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες οφείλουν να οργανωθούν μέσα από κοινωνικούς φορείς και να δράσουν σε συνεργασία με τη διοίκηση και αυτοδιοίκηση της περιοχής.
Το ΙΚΙ από την ίδρυσή του, πέρα από τις δράσεις που το ίδιο οργανώνει, στηρίζει και τις πρωτοβουλίες άλλων συναφών φορέων. Και είναι πάντα έτοιμο να συνεργαστεί με κάθε αρμόδια αρχή, σε τοπική περιφερειακή και εθνική κλίμακα, για την αποτροπή της υποβάθμισης αλλά και την βελτίωση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στην Κεφαλονιά και Ιθάκη και γενικότερα στα Ιόνια νησιά.
