Τη νύχτα 22 προς 23 Απριλίου του 1616 μ. Χ. με διαφορά λίγων ωρών (βράδυ ο ένας, χαράματα ο άλλος) έφυγαν απ’ τη ζωή δύο σπουδαίοι άνθρωποι οι οποίοι σημάδεψαν με διαφορετικό ο καθένας τρόπο, όχι μόνον την παγκόσμια κλασσική λογοτεχνία αλλά και την πνευματική, κοινωνική και πολιτική πορεία της ανθρωπότητας. Έφυγαν στα 69 του ο ένας και στα 52 του ο άλλος. Την ημέρα του Αγίου Γεωργίου (πολιούχου της Καταλονίας) έφυγε ο πρώτος, για αυτό παρόλο που ήταν Καστιγιάνος στη Βαρκελώνη συνηθίζεται αυτή την ημέρα οι άνδρες να προσφέρουν ένα τριαντάφυλλο στις γυναίκες και οι γυναίκες ένα βιβλίο στους άνδρες (Ημέρα των Ρόδων και των Βιβλίων). Την ημέρα των γενεθλίων του έφυγε ο δεύτερος, η επιβίωση του οποίου υπήρξε αντικείμενο στοιχηματισμού στη γενέτειρα του το Στράτφορντ λόγω της επιδημίας πανώλης από την οποία είχαν χάσει τη ζωή τους όλα τα αδέλφια του.
Έχει αξία η ζωή χωρίς όνειρα; Ποιος άνθρωπος δεν έχει κονταροχτυπηθεί ποτέ στη ζωή του με ανεμόμυλους; Ή, για να διατυπώσω ακριβώς το ερώτημα όπως ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες «Τι προτιμάτε; Μια σοφή τρέλα ή μια ανόητη λογική;» Όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν Δον Κιχώτη, έναν κωμικό ιππότη ο οποίος πιστεύει πως μπορεί να αλλάξει τον κόσμο καβάλα στη Ροσινάντε ή έστω να ζήσει τον έρωτα μιας μαγεμένης Δουλτσινέας.
Όπως επίσης σίγουρα όλοι έχουμε κοιτάξει κατάματα τη μοίρα μας λέγοντας ίσως «Να ζει κανείς; Ή να μη ζει;». Ποιος άνθρωπος δεν έχει νιώσει τη ματαίωση των ονείρων του; Δεν έχει βιώσει το ανεκπλήρωτο του έρωτα; Δεν έχει αντικρύσει τα αδιέξοδα του; Ή, για να το διατυπώσω ακριβώς όπως ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Άργησα τόσο στην πορεία μου στον κόσμο, που ήρθε το σούρουπο και έχασα τον δρόμο μου για πάντα».
Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ δεν συναντήθηκαν ποτέ στη ζωή, αλλά συναντήθηκαν στον θάνατο μια νύχτα που η πραγματικότητα άγγιξε την ουτοπία. Μια νύχτα που αν ο Ριχάρδος Γ φώναζε ξανά «Το βασίλειο μου για ένα άλογο», σίγουρα θα έβρισκε δίπλα του τη Ροσινάντε. Μια νύχτα που ο Σάντσο Πάντσα θα θρηνούσε το χαμό της Οφηλίας. Μια νύχτα που ο τραγικός βασιλιάς Ληρ θα συμβουλευόταν τον ονειροπόλο Δον Κιχώτη.
Η 23η Απριλίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί από την UNESCO ως η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου. Η φετινή ημέρα έχει μια ιδιαίτερη σημειολογία γιατί και οι δύο συγγραφείς επιβίωσαν από επιδημίες. Μάλιστα ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ εν μέσω φονικής πανώλης (1593 μ. Χ.) έγραψε το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» και ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες εμπνεύστηκε τον Δον Κιχώτη (1575 μ. Χ.) αιχμάλωτος στο Αλγέρι εν μέσω επιδημίας χολέρας. Άγνωστο το πότε θα ανακαλυφθεί το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, το εμβόλιο όμως για κάθε μορφής «ασθένεια» είναι ο Πολιτισμός!
Αριστοτέλης Μπατιστάτος
