Η ενασχόληση με τη μουσική και η απόκτηση μουσικής παιδείας έχει αποδεδειγμένα αρκετά οφέλη στον άνθρωπο και πολύ περισσότερο στα παιδιά. Η μουσική θεωρείται «μαγική» γιατί μπορεί να φτάνει ταυτόχρονα σε πολλαπλά επίπεδα νευροδιέγερσης του εγκεφάλου, ενώ καταφέρνει να διεγείρει τα συναισθήματα και το σώμα ταυτοχρόνως. Έρευνες δείχνουν πως αν συγκριθεί ο εγκέφαλος ενός μουσικού με αυτόν ενός μέσου ανθρώπου θα παρατηρηθούν πολλές διαφορές. Αυτές οι αλλαγές δε σημαίνουν ότι ο εγκέφαλος ενός μουσικού είναι ανώτερος από των άλλων ανθρώπων, απλά η μουσική προκαλεί χρήσιμες αλλαγές σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου!
Ένα εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι πώς επηρεάζει η μουσική τα παιδιά. Τα παιδιά κατανοούν τη γλώσσα της μουσικής ενστικτωδώς κι έχουν συχνά μια έμφυτη αγάπη γι’ αυτήν. Από μικρή ηλικία παρατηρούμε τα παιδιά να κινούνται στο ρυθμό της μουσικής και να συντονίζουν τις κινήσεις τους αναλόγως. Κουνούν χεράκια και ποδαράκια, δείχνουν χαρούμενα όταν ακούν αγαπημένους ήχους, χτυπούν παλαμάκια, χαίρονται ακούγοντας ρυθμικά τραγούδια, χορεύουν. Φαίνεται ότι η μουσική ανεβάζει την διάθεσή τους, ψυχαγωγεί και προσφέρει απόλαυση.
Συχνά όμως η μουσική χρησιμοποιείται και ως μέσο χαλάρωσης και ηρεμίας. Πόσα μελωδικά παιχνίδια χρησιμοποιούνται ως χαλάρωση σε βρέφη ή παιδιά νηπιακής ηλικίας! Η απαλή μουσική μπορεί να ηρεμήσει ένα παιδί από το κλάμα, να το βοηθήσει να χαλαρώσει και να το συντροφεύσει μέχρι την ώρα του ύπνου.
Η μουσική επηρεάζει το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού, βοηθά στην ανάπτυξή του και στη διαμόρφωση μιας ισορροπημένης προσωπικότητας. Μέσα από έρευνες έχει αποδειχτεί ότι τα παιδιά που μαθαίνουν από μικρή ηλικία μουσική, μαθαίνουν ευκολότερα και στο σχολείο, γίνονται καλύτεροι ακροατές, συγκεντρώνονται πιο εύκολα και μπορούν να εστιάσουν και να διατηρήσουν την προσοχή τους καλύτερα. Επίσης, μαθητές που έχουν κατακτήσει μουσική παιδεία έχουν ευχέρεια στην οργάνωση της σκέψης τους, να αναπτύξουν τη φαντασία τους και την δημιουργικότητά τους. Παιδιά που μαθαίνουν από μικρή ηλικία κάποιο όργανο αναπτύσσουν πνευματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες. Εξοικειώνονται με την ομαδική δουλειά, αναπτύσσουν την αίσθηση συνεργασίας και μαθαίνουν να λειτουργούν αποτελεσματικά και με αποφασιστικότητα με σκοπό την επιτυχία του συνόλου.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής είναι γνωστές εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό αποδεικνύεται εμπράκτως με τη χρήση της μουσικοθεραπείας ως μέσο θεραπευτικής προσέγγισης σε ομάδες ενηλίκων και παιδιών με ευρύ φάσμα δυσκολιών. Σε πολλές περιπτώσεις η μουσική μπορεί να αποδειχτεί θαυματουργή. Συμβάλλει στην συνολική ανάπτυξη του λόγου, της έκφρασης και της κίνησης, στη γλώσσα και στη μαθηματική αντίληψη, στην αντίληψη του χώρου και του χρόνου καθώς και στον συντονισμό κινήσεων. Παράλληλα, σε καταστάσεις πίεσης ή έντονου στρες, η χρήση της κατάλληλης μουσικής μπορεί να βοηθήσει το παιδί να ηρεμήσει, να χαλαρώσει και να απελευθερώσει το έντονο άγχος.
Η μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες σε Αμερική και Ευρώπη σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες. Στο εξωτερικό μουσικοθεραπευτές υπάρχουν σε νοσοκομεία παίδων αλλά και ενηλίκων, σε δομές ειδικής αγωγής, δομές ψυχικής υγείας, κέντρα απεξάρτησης και αποκατάστασης κ.ά. Η μουσικοθεραπεία βασίζεται στο αξίωμα ότι η ικανότητα να ανταποκρινόμαστε στη μουσική είναι έμφυτη. Οι θεραπευτικοί στόχοι της μουσικοθεραπείας βασίζονται στις ανάγκες του κάθε ατόμου. Η μουσική χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας, εναλλακτικού τρόπου έκφρασης και δημιουργικότητας. Συγκεκριμένα, μέσω της μουσικοθεραπείας μπορούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν η ικανότητα συγκέντρωσης, ο λόγος και η ομιλία, ο συντονισμός κινήσεων, η έκφραση συναισθημάτων, η αυτοέκφραση, η επικοινωνία, ο έλεγχος του άγχους. Περιλαμβάνονται δύο κύριες κατηγορίες, η ενεργητική και η δεκτική μουσικοθεραπεία. Στην ενεργητική χρησιμοποιούνται ως κύρια θεραπευτικά εργαλεία η εκτέλεση μουσικής, ο μουσικός αυτοσχεδιασμός και η σύνθεση μουσικής. Στην δεκτική μουσικοθεραπεία το κύριο θεραπευτικό εργαλείο είναι η μουσική ακρόαση. Βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι δεν απαιτείται καμιά μουσική γνώση από τη μεριά του θεραπευόμενου. Ο κάθε μουσικοθεραπευτής επιλέγει ποια μορφή παρέμβασης θα χρησιμοποιήσει ανάλογα με τους στόχους και τις ανάγκες του εκάστοτε θεραπευόμενου. Κατά τη διάρκεια της μουσικής δημιουργίας εμπλέκονται πολλές από τις βασικές λειτουργίες της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επίγνωσης του εαυτού και της σχέσης με τους άλλους. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης θεραπευτικής μεθόδου χρησιμοποιούνται συχνά η εναλλαγή σειράς, η μίμηση, το καθρέφτισμα, η ακρόαση. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν τη βάση των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων του ανθρώπου, οι οποίες είναι σημαντικές και μπορούν να οξυνθούν και να αναπτυχθούν με τη βοήθεια της μουσικοθεραπείας. Η μουσικοθεραπεία μπορεί να συμβάλει σε όλους τους τομείς ανάπτυξης και εξέλιξης του παιδιού, ενισχύοντάς το να ανταπεξέλθει καλύτερα στην καθημερινή του ζωή.
Κοντολογίς, η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Με τη μουσική διασκεδάζουμε, χαλαρώνουμε, ταξιδεύουμε, ερωτευόμαστε, εκφραζόμαστε, αναβιώνουμε αναμνήσεις! Αρχίστε τη μέρα σας με μουσική, δημιουργήστε ήχους και κατασκευάστε αυτοσχέδια μουσικά όργανα μαζί με τα παιδιά σας και αφήστε τα να πειραματιστούν. Χρησιμοποιείστε τη μουσική στην καθημερινή σας ζωή ως μέσο ψυχαγωγίας και χαλάρωσης. Ενθαρρύνετε τη μουσική ενασχόληση και δείτε το παιδί σας να μεγαλώνει αναπτύσσοντας έναν όμορφο συναισθηματικό κόσμο και μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Μάρτιος 2018
Μαίρη Μπαρλαμπά
Κοινωνική Λειτουργός ΠΕ30 του ΚΕΔΔΥ Κεφαλληνίας
