Η Πράξη – ατομική ή συλλογική – είναι θεμελιακή ενέργεια του ανθρώπου, με την οποία πιστοποιείται αντικειμενικά η ύπαρξη και η δράση του, υλική ή πνευματική. Για να επιζήσει όμως μέσα στο χρόνο η Πράξη εκείνη, πρέπει να «μεταφερθεί» στο μέλλον. Και η «μεταφορά» αυτή μπορεί να γίνει μέσω του Μνημείου. Έτσι, το Μνημείο γίνεται ο υλικός φορέας για τη διαιώνιση της Πράξης.
Στο νησί μας όλα τα τελευταία χρόνια φορείς (κομματικοί, αντιστασιακοί κ.λπ.), σωματεία, ομάδες πολιτών, ακόμη και μεμονωμένα πρόσωπα έστησαν και στήνουν Μνημεία για την κατοχική Αντίσταση, για το δύσκολο Εμφύλιο, για το εξεγερτικό Πολυτεχνείο. Θέλησαν έτσι οι συγκεκριμένοι φορείς, σωματεία, ομάδες και πρόσωπα να «εγκλωβίσουν» μέσα στην πέτρα, το μάρμαρο ή το χαλκό σημαντικές Πράξεις του πρόσφατου σχετικά παρελθόντος, που σηματοδοτούν καθοριστικούς σταθμούς στην ιστορική μνήμη του λαού μας, για να τις καταστήσουν έτσι σύμβολα προβληματισμού, φάρους φρονηματισμού και τεκμήρια γνώσης.
Από την άλλη «κάποιοι άλλοι» τούτες τις τελευταίες μέρες ξοδεύουν μεγάλο ποσοστό της ενεργητικότητάς τους, για να σβήσει η μνήμη των συγκεκριμένων Πράξεων, πασχίζουν να συντρίψουν και να εξαφανίσουν εκείνο το «γραμμένο/ομιλούν» παρελθόν, καταστρέφοντας τα Μνημεία. Θέλουν να δηλώσουν και να διασφαλίσουν την ύπαρξή τους στο παρόν με έργα καταστροφής της συλλογικής μνήμης, θέλουν να «διαχειριστούν» την ιστορία μιας κοινωνίας με την επιβολή φασιστικών απόψεων και πρακτικών, με θανατηφόρα σφυριά και βέβηλες μπογιές. Μέσα από ένα σχέδιο τρομοκρατικής αναθεώρησης της ιστορίας στοχεύουν στην εξαφάνιση της μνήμης, στην επικράτηση της ιστορικής αναπηρίας.
Θυμήθηκα τούτο: τον Ιούλιο του 1992 φασιστικής απόκλισης εφημερίδα, επειδή κατά τη γνώμη της η Ελλάδα είχε γεμίσει «με εβραϊκά μνημεία», καλούσε τους ομογάλακτούς της να ξεκινήσoυν την καταγραφή αυτών των εβραϊκών μνημείων, «για ν’ αρχίσουμε (όπως έγραφε) τη διαδικασία της ξηλώσεώς τους». Φαίνεται ότι στην Κεφαλονιά έχει ήδη γίνει η καταγραφή των αντιστασιακών μνημείων και τώρα εφαρμόζεται το σχέδιο της «ξηλώσεώς» τους…
Γευόμαστε τους καρπούς της ασυδοσίας, που απολαμβάνουν αρνητές της ιστορίας αλλά και ταυτόχρονα εμπρηστές της κοινωνικής ζωής. Η ελευθερία σε πρακτικές «ξηλώσεως» ανοίγει επικίνδυνους δρόμους. Η συντεταγμένη Πολιτεία με τους θεσμούς και τα όργανά της οφείλει να προστατεύσει την ομαλή δημοκρατική ζωή. Ας μην ξεχνάμε, όπως γράφει έγκριτος ιστορικός, ότι «στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης οι ναζί εκμεταλλεύθηκαν το πιο φιλελεύθερο σύνταγμα της εποχής και την παραχωρηθείσα ελευθερία του λόγου, για να υπονομεύσουν και τελικά να ανατρέψουν το μισητό “σύστημα”».
Η μνημοκτόνα λογική και η μνημειοκτόνα πρακτική τους δεν μπορεί να επιφέρει τα ποθούμενα γι’ αυτούς αποτελέσματα. Θα δυσκολέψει ίσως τα πράγματα, αλλά το ποτάμι δεν πάει πίσω. Ούτε διάλογος προκρίνεται μαζί τους. Γιατί και ο διάλογος έχει κανόνες, όρους και όρια. Όπως κανόνες, όρους και όρια έχει και η ιστορική έρευνα, η οποία ωστόσο απειλείται από τα σοβαροφανή κατασκευάσματα παραπληροφόρησης και παραϊστορίας αυτής της πλευράς. Υπάρχουν αναμφισβήτητα δεδομένα, που δεν επιδέχονται αντιρρήσεις.
Επιβάλλεται, βέβαια, η ποιοτική αναβάθμιση της μνήμης μέσα από την εμβάθυνση και τη διεύρυνσή της. Το υπόστρωμα του παρόντος είναι σταθερό. Και τούτη η σταθερότητα της υποδομής δε διασαλεύεται με «απονενοημένα διαβήματα» σφυριού και μπογιάς….
Τα άνθη του κακού έχουν βρωμέψει και δηλητηριάζουν τη ζωή μιας κοινωνίας που θέλει και ξέρει να προχωρεί. Δεν μπορούν να καταστρέψουν τη γνώση. Δεν μπορούν να επιστρατεύσουν την ιστορία εναντίον της ζωής, εναντίον του μέλλοντος. Το μέλλον ανήκει στη ζωή, στο φως, στην πρόοδο – όχι στο ζόφο, στο σκοτάδι, στο φασισμό.
ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΑΤΟΣ
