Του Ν. Σολωμού*

Ο Ληξουριώτης Πέτρος Κατσαίτης, ενετός υπήκοος έλληνας το γένος,  για να απαλύνει τα δεινά της πολιορκίας του Χάνδακα (Ηράκλειο Κρήτης) από τους Οθωμανούς Τούρκους, έγραψε για τους ομοεθνείς  πολιορκημένους και παίχτηκε με επιτυχία, στα ελληνικά, πίσω από τα τείχη του ενετικού κάστρου, την κωμωδία «Ιφιγένεια εν Ληξουρίω», την οποία αναβίωσε σκηνοθετικώς επανειλημμένα  ο εκ Μονοπολάτων Παλικής αείμνηστος ακαδημαικός Σπύρος Αντιόχου Ευαγγελάτος.

Φαίνεται πως κωμωδία αυτή που την έφερε και στην πατρίδα της το Ληξούρι (περί το 1980) θα μείνει διαχρονική αφού εξακολουθεί να είναι επίκαιρη. Σήμερα  παίζεται παραλλαγμένη πίσω από τα τείχη της εξουσίας του Υπουργείου Παιδείας κατα την πολιορκία κατάκτησης του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων.

Ενόσω η κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση/μαγείρεμα της περισπούδαστης  «επιτροπής διαλόγου» ΤΕΙ Ιονίων Νήσων και Ιονίου Πανεπιστημίου Κέρκυρας συνεχίζεται, ο λαός Κεφαλονιάς Ζακύνθου και Λευκάδας ήδη έχει υποψιαστεί  πως αυτό που θα ανακοινωθεί ως πόρισμα είναι ότι:

για να «ανωτατοποιηθεί» λεκτικά [δεύτερη φορά, διότι κατα τα άλλα ήταν ήδη Ανώτατο] το ΤΕΙ [αφού  η -αποζημειωνόμενη κατα τα προβλεπόμενα- Διοικούσα Επιτροπή του μάλλον δέν πολυπιστεύει στην ακαδημαική αναγκαιότητα της αυτοτέλειάς του και σίγουρα δεν φαίνεται διατεθειμένη και ικανή να την προασπίσει αφού σύρεται σε μνημονιακό διάλογο αυτοεκφυλισμού και αυτοκατάργησης του Ιδρύματος] πρέπει να κάνει για ακόμα μία φορά το ίδιο ακριβώς που έκανε πρίν λίγα έτη για να «σωθεί το ΤΕΙ» και να μήν κλείσει. Τότε μας  σερβίρισαν την  «διάσωση» ως εξής:

Ναί, χάσαμε μέν δύο Τμήματα (το ένα από το Ληξούρι) αλλά …σώσαμε το ίδιο το ΤΕΙ στην Κεφαλονιά που είναι σημαντικώτερο. Τώρα το ΤΕΙ πρέπει να ξανασωθεί εκ νέου, και η σωτηρία του είναι η συγχώνευση με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο διότι έτσι…αναβαθμίζεται !.

Η μέθοδος είναι γνωστή,  δοκιμασμένη και με αμελητέες συνέπειες. Θα θυσιάσει ακόμα μια φορά την γνωστή Ιφιγένεια την εν Ληξουρίω. Δηλαδή  θα υποβαθμίσει -ακόμα μιά φορά- ότι απέμεινε από την ακαδημαική παρουσία του στο  Ληξούρι (ήδη κλείσανε το δεύτερο Τμήμα στο Ληξούρι αλλά στερέωσαν δια μετονομασίας ένα αρχικά προγραμμένο τμήμα και στο Αργοστόλι), γιατί εκεί το τοπικό πολιτικό κόστος ψήφων είναι περιορισμένο και, πιθανότατα,  στην Λευκάδα επίσης, (εάν βεβαίως μπορέσει γιατί εκεί ο τοπικός πολιτικός κόσμος δουλεύει στο θέμα, δέν κάθεται να περιμένει να ακούσει το Δεκεμβριανό ¨πόρισμα των επαιόντων¨  με σταυρωμένα χέρια).

Το τελικό ακαδημαικό αποτέλεσμα είναι ότι το Ιόνιο Πανεπιστήμιο για να κάνει την «μεγάλη παραχώρηση» (δηλαδή να  δεχθεί την συγχώνευση που του ζητάνε με ένα ίδρυμα (ΤΕΙ) τόσο …γνωσιακά υποδεέστερο, την οποία επί σχεδίου ΑΘΗΝΑ προπαγάνδιζε πως θεωρεί υποβάθμισή του εάν ποτέ συμβεί) πρέπει να διασπάσει τεχνητά το ΤΕΙ σε δύο συνιστώσες την επιλεκτικά αφομοιώσιμη  «ανώτατη» που θα πάει στην Κέρκυρα και την αναφομοίωτη  «κατώτερη» που θα μείνει τοπικά και παράλληλα να απαιτήσει πάρει τα ακόλουθα ανταλλάγματα:

Α. Να αποφύγει τον εξακτινισμό των υπαρχόντων τμημάτων του στα νοτια Ιόνια Νησιά με το να ζητάει να εξουδετερώσει αρχαιότερα  παρεμφερέστατου γνωστικού αντικειμένου Τμήματα που υφίστανται στο έως τώρα ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, ως εξής: ή απορροφούμε το αρχαιότερο από το παρεμφερές δικό μας Τμήμα Τεχνολογίας Ηχου και Μουσικών Οργάνων (στο Ληξούρι) οπότε απαλασσόμαστε και από τον ακαδημαικό ανταγωνισμό του  ή το υποβαθμίζετε σε διετή κύκλο σπουδών (κάτι σαν ΙΕΚ κατάρτισης)

Β. Να σταματήσει την ανάπτυξη και να απορροφήσει το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων της Λευκάδας για να ενδυναμώσει σε γνωστικό εύρος, υπάρχοντα δικά του Τμήματα.

Γ. Να του δοθούν και δύο νέα Τμήματα επίσης στην Κέρκυρα, για να θωρακισθεί έτι περαιτέρω -δια της περαιτέρω επεκτάσεως σε δύσκολους καιρούς- η  Κερκυραικότητα του Ιονίου Πανεπιστημίου (Τμήμα Ασιατικών σπουδών και Τμήμα Τουριστικών Σπουδών).  Επίσης, εί δυνατόν,  και μέσα στην αναμπουμπούλα αναδιάταξης του ενιαίου ακαδημαικού χώρου εκπαίδευσης και έρευνας στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων,  να δημιουργηθεί και ένα …ακαδημαικό Ερευνητικό Κέντρο με έδρα την Κέρκυρα -ως τεχνοβλαστός του Πανεπιστημίου- για να ελέγχει «καθ’ αρμοδιότητα» και πιό επίσημα από ότι κάνει μέχρι τώρα διά της συστηματικής  διείσδυσης σε σώματα λήψης αποφάσεων της παρακείμενης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων,  ότι έχει να κάνει με την έρευνα (και κονδύλια έρευνας που έγιναν της μόδας, μόνο πρόσφατα, στην ΠΙΝ)  σε ολόκληρη την περιφέρεια στα «υπόλοιπα Ιόνια νησιά».

Το αξιοσημείωτο είναι πως ουδεμία οικονομία κλίμακας επιτυγχάνεται αφού έχει δηλωθεί πως το καθηγητικό προσωπικό δέν χάνει τη δουλειά του και τη θέση του, εκτός εάν απολυθεί διοικητικό και βοηθητικό  προσωπικό του ΤΕΙ Ιονίου ήτοι θέσεις εργασίας μέσα στις καχεκτικές μικρές κοινωνίες. Θέσεις εργασίας που κατέχουν ξεχασμένοι συμπατριώτες μας, δίπλα μας.  Αντίθετα, επειδή αρχικά θα υποστηριχτεί πως η ενοποίηση και η υποταγή υπό τον διοικητικό μηχανισμό του Κερκυραικού Ιονίου  Πανεπιστημίου θα περιορίσει έξοδα, δέν θα αργήσει η στιγμή που το νέο υπεδιογκωμένο και υπερσυσσωρευμένο στην Κέρκυρα Πανεπιστήμιο, θα απαιτήσει νέες θέσεις λόγω φόρτου εργασιών και αδυναμίας εξυπηρετήσεως του όποιου ακαδημαικού και ερευνητικού  έργου, επειδή το υπηρετούν προσωπικό, στην κεντρική διοίκησή του στην Κέρκυρα, δέν επαρκεί για ένα τόσο υδροκέφαλο πανεπιστήμιο.

Ιδού ο  θρίαμβος της συγκαλυμένης   τοπικότητας  μέσα από μιά επεκτατική δήθεν ακαδημαικότητα.

Και μιά που μιλήσαμε για την τελευταία.  Το αφήγημα-εφεύρημα του Υπουργείου Παιδείας είναι πως στον αναγκαστικό αυτό διάλογο θα πρυτανεύσουν κριτήρια «ακαδημαικότητας» και όχι «τοπικότητας». Πιθανόν να ισχύει αλλού. Εδώ το δίλημμα είναι κίβδηλο. Ουδέποτε η ακαδημαικότητα συγκρούστηκε με την τοπικότητα όταν το τοπικό στοιχείο αγκάλιασε και θυσίασε αφειδώς πόρους για ένα  ίδρυμα παιδείας. Αντίθετα η τοπικότητα είναι αυτή που έσωσε και στήριξε την παιδεία, κατα κανόνα, παντού όπου υπάρχουν οι κοινότητες των Ελλήνων και τα ιδρύματα που δημιούργησαν. Το ΤΕΙ στις νότιες Ιόνιες νήσους είναι θεσμικό δημιούργημα της κεφαλληνιακής κοινότητας για άρση μιάς αντισυνεκτικής για τα Ιόνια  αναπτυξιακής αδικίας, της  ακαδημαικής επικαρπίας  του συνόλου του Ιονίου Πανεπιστημίου από μιά Κερκυραική πόλη και της πανάξιας επιρροής  ενός αρίστου πολιτικού που αυτή η κοινότητα ανέδειξε, του Γεράσιμου Αρσένη. Και άν αυτό είναι παραδεκτό γενικά, είναι εκατό φορές παραδεκτότερο για το Ληξούρι και την αριστοτόκο και ιστορική Πάλη, απ’ όπου ξεπήδησαν τόσες μορφές της χριστιανικής θρησκείας, των γραμμάτων, των επιστημών, των τεχνών, την μικρή Πάλη με την μεγαλύτερη αναλογία ακαδημαικών, καθηγητών  και διανοουμένων  επί τέσσερις και πλέον αιώνες μέσα στον πληθυσμό της, εκείνη που τα αγάλματα των διαφωτιστών της κοσμούν την πρωτεύουσα της Ρωσίας. Ποιός λοιπόν θυσιάζει τη στοιχειώδη τιμητική «ακαδημαική επιστροφή» πνευματικών οφειλομένων με την μορφή μικρής παρουσίας του ΤΕΙ Ιονίων,  την οποία απέδωσε το ποικιλοτρόπως ευεργετημένο και εμπλουτισμένο από τα πνευματικά τέκνα της Πάλης ελληνικό κράτος, τοπικά, σε αυτή την σπουδαία μικρή κοινωνία, σε αυτή την ιστορική πόλη των Παλέων;

Ποιά είναι αυτά τα περίφημα ακαδημαικά κριτήρια που τεκμηριώνουν τη ακαδημαική θυσία του κλάδου του ιδρύματος στο Ληξούρι και τα οποία ουδέποτε εκπεφρασμένα και επισήμως ανακοινώνονται;

Πόσο καθαρώς  ακαδημαικά είναι; Πόσο πλήρη, ισόνομα και συγκριτικά δίκαια είναι; Πόσο ανεξάρτητη και ελεύθερη μπορεί να είναι άραγε η γνώμη των υπό κρίση καθηγητών για τις πολιτικές μιάς επι θητεία πρόσκαιρης Διοικούσας Επιτροπής;

Πολύ περισσότερο όταν είτε με βάση τις εκθέσεις της ανωτάτης Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης, είτε με εφαρμογή αμιγών ακαδημαικών κριτηρίων (ακαδημαικό έργο, απήχηση, στρατηγικές αναδυόμενες  προοπτικές, διεθνής ακαδημαική δυναμική των θεραπευομένων επιστημονικών κλάδων, βιογραφικά υπηρετούντων κλπ) είτε έστω με εφαρμογή τεχνικοοικονομικώς νοθευμένων κριτηρίων βιωσιμότητας όπως  υφιστάμενος εξοπλισμός, κτιριακές υποδομές κλπ, το ΤΗΜΟ στο Ληξούρι είναι και αρχαιότερο και  εφάμιλλο άν όχι και ανώτερο  από το νεώτερο του, παρεμφερές και ασύμμετρα χρηματοδοτημένο  σε θέσεις ΔΕΠ τμήμα της Κέρκυρας !

Και θα πάει πολύ καλύτερα εάν δέν εξουδετερωθεί δια της αυτοπαραδόσεως  (για την κοινή γνώμη ..«αναβαθμίσεως») που μεθοδεύεται για να φιλοτεχνηθεί μιά πλαστή επίκληση οικονομίας εξόδων  η οποία να δικαιολογεί την προαποφασισμένη, μονομερή και όχι αμφοτερόπλευρη, προσχηματική συγχώνευση μιά που την απαιτούν τα μνημόνια.

Περιμένουμε λοιπόν να δημοσιοποιηθούν εγκαίρως και όχι εκ των υστέρων τα περίφημα «κριτήρια».  Γιατί  (έχει παρέλθει η ώρα) έπρεπε ήδη να έχει αναβιώσει και να κινητοποιηθεί η επιτροπή εξ’ ακαδημαικών και πολιτικών προσωπικοτήτων του τόπου και να μεταβεί να αντιμετωπίσει μέσα στο Υπουργείο Παιδείας όλα τα χαλκευμένα «επιχειρήματα» της διορισμένης επιτροπής προεργασίας της αφομοίωσης του ΤΕΙ.

Πρός το παρόν ας αναστοχαστούμε τα περί Ιονίου Πανεπιστημίου και τοπικότητας.  Ο εμπνευστής της Ιόνιας Ακαδημίας Αγγλος λόρδος του Γκίλφορντ έφτιαξε ένα ιδιωτικό ακαδημαικό ίδρυμα και επειδή δέν μπόρεσε να το εγκαταστήσει στην Ιθάκη όπως ήθελε (είχε ξεσπάσει η εθνική  επανάσταση και στην Ιθάκη και Κεφαλονιά υπήρχαν επαναστάτες) πείστηκε να το μεταθέσει στην Κέρκυρα. Δούλεψε καχεκτικά όπως το σημερινό ΤΕΙ μέχρι το 1864 οπότε ατόνησε κι έκλεισε επειδή η ελεύθερη Ελλάδα δημιούργησε πανεπιστήμιο στην πρωτεύουσα Αθήνα και δέν είχε πόρους να συντηρήσει δύο.

Πολλοί καθηγητές του μετατέθηκαν στην Αθήνα (διασφαλίστηκαν οι θέσεις τους) δηλαδή συγχωνεύτηκε μονομερώς με το Καποδιστριακό των Αθηνών.  120 χρόνια μετά ο Ανδρέας Παπανδρέου αποφασίζει πανεπιστήμιο Επτανήσου το οποίο με έντεχνες παρασκηνιακές κινήσεις των τότε παραγόντων  συγκεντρώθηκε αποκλειστικά στην Κέρκυρα προκειμένου να αναβιώσει στον (αντί της Ιθάκης) ίδιο χώρο η αγγλικής εμπνεύσεως Ιόνια Ακαδημία.

Σήμερα το Πανεπιστήμιο Επτανήσου λέγεται Ιόνιο Πανεπιστήμιο και εξακολουθεί να βρίσκεται σε ασφαλές μέρος εντός των τοιχών της Κέρκυρας. Μεθοδεύει για το ΤΕΙ Ιονίων αυτό που του επεφύλασσε κατα το το 1864 το από το 1837 υφιστάμενο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Του παίρνει τους καθηγητές, το προσροφά και βαθμιαία το καταργεί επειδή δέν μπορούν (;) να συντηρηθούν δύο.  Δέν θέλει να επεκταθεί πρός νότο, θέλει μόνο να διογκωθεί εκεί που βρίσκεται, στο Βορρά. Η συνεχιζόμενη αυτή τακτική,  βαπτίζεται εντέχνως για κατανάλωση ως  πρυτάνευση της ακαδημαικότητας έναντι  της δήθεν βλαπτικής τοπικότητας (δηλαδή των δικαίων ισοκατανομής των νοτιότερων νησιών).

Το πρόσφορο θύμα  είναι ξανά  η Πάλη, αυτή που τα γράμματα ήταν στο αίμα της, που και σε χωριό της ακόμα (Χαβριάτα) ιδρύθηκε  ελληνικό παν-επιστήμιο από τον διαφωτιστή Βικέντιο Δαμωδό (σχεδόν όλες οι επιστήμες της εποχής πλην Ιατρικής) όχι το 1824 αλλά εκατό χρόνια νωρίτερα, το 1723, για να μήν αναφέρουμε την Βαλιάνειο Επαγγελματική Σχολή (ΒΕΣ) συνδεδεμένη με λαικές αναπτυξιακές ανάγκες της αναπτυσσόμενης Ελλάδας πρό και μετά τον παγκόσμιο πόλεμο.

Πέφτει αυλαία για το Ληξούρι και την Λευκάδα; Την παιδεία την οργανώνει το Κράτος. Είναι ο πλούτος των κοινωνιών.  Γιατί λοιπόν πρέπει να αναβιώνει από το 1985 ενισχυόμενο τοπικώς και συνεχώς τοπικά στο Βορρά  το ίδρυμα του Γκίλφορντ (1824) που δέν εγκαταστάθηκε στην ιστορικότατη Ιθάκη δηλαδή στο κέντρο των επτανήσων  και να μήν αναβιώνει ισόρροπα στο Νότο αλλά να αντίθετα να υποβαθμίζεται  σε διετές σχολείο κατάρτισης το πρό του 2003 υφιστάμενο ίδρυμα ΤΕΙ  στον τόπο του Δαμωδού (1723) και της ιστορικής ΒΕΣ;

Πρός το παρόν, φαίνεται πως  μόνο ο Αντιδήμαρχος Παλικής, η ΝΟΔΕ Κεφαλληνίας και ο Μ. Φόρτες επιδεικνύουν αντανακλαστικά και έχουν διατυπώσει ξεκάθαρες παρεμβατικές θέσεις για τις επιπτώσεις της υποβάθμισης και των υπό ακαδημαϊκό μανδύα εν εξελίξει καιροσκοπικών μεθοδεύσεων

Η τοπική ιστορία γράφεται εδώ και η υποθήκευση του αναπτυξιακού μέλλοντος συντελείται τώρα.

*Ο Ν. Σολωμός είναι πρώην Δημοτικού Συμβούλου Πάλης Κεφαλονιάς