Εξαιρετικά δυσοίωνες παρουσιάζονται οι δημογραφικές προοπτικές της χώρας μας σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες. Η έκθεση μάλιστα συνδέει τη γήρανση του πληθυσμού που παρατηρείται σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου με το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς τα τελευταία 40 χρόνια ο αριθμός των ανθρώπων άνω των 65 ετών έχει αυξηθεί από το 20% στο 31%, ενώ έως το 2060 πιθανότατα θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί στο 58%. Πως άλλωστε θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, την στιγμή που σύμφωνα με τη Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία κάθε γυναίκα στη χώρα μας γεννάει σήμερα 1,3 παιδιά, όταν για να παραμείνει σταθερός ο πληθυσμός θα πρέπει να φέρνει στον κόσμο τουλάχιστον 2,1 παιδιά;

Ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι το γεγονός ότι από το 2011 οι ετήσιες γεννήσεις στην Ελλάδα είναι λιγότερες από τους θανάτους και μάλιστα χρόνο με το χρόνο βαίνουν διαρκώς μειούμενες. Ειδικότερα την τελευταία 8ετία, δηλαδή από το 2011 που ήταν έτος γενικής απογραφής πληθυσμού μέχρι και το 2018, οι γεννήσεις στην Ελλάδα ανήλθαν σε 752.820 και οι θάνατοι σε 938.058. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το σχετικό ισοζύγιο ήταν αρνητικό κατά 185.238 άτομα που αντιστοιχεί σε φυσική μείωση του πληθυσμού της χώρας μας κατά 1,71%. Υπενθυμίζουμε ότι φυσική αύξηση ή μείωση είναι η μεταβολή του πληθυσμού μιας περιοχής, χωρίς να υπολογίζονται οι όποιες μετακινήσεις από και προς την περιοχή αυτή.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι η μέση ηλικία των Ελληνίδων κατά την στιγμή της τεκνοποίησης έχει αυξηθεί στα 31 έτη, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας του γενικού πληθυσμού φτάνει πια σχεδόν τα 44 έτη, όταν το 1951 ήταν τα μόλις 26. Μάλιστα, αν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή, η Eurostat υπολογίζει ότι μέχρι το 2080 θα έχει μειωθεί ο πληθυσμός της Ελλάδας κατά 3,5 εκατομμύρια κατοίκους.

Ποια είναι τα αίτια της υπογεννητικότητας;

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις αλλά και τις αναλύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί,  οι κύριες αιτίες που δημιούργησαν αυτή την ζοφερή κατάσταση για την χώρα μας είναι:

• Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα, με αποτέλεσμα την υψηλή ανεργία των νέων και συνεπώς τη δυσκολία τους να δημιουργήσουν οικογένεια
• Η μετανάστευση περίπου 400.000 νέων ως επί το πλείστον Ελλήνων στο εξωτερικό
• Ο εξαιρετικά υψηλός αριθμός των αμβλώσεων (περίπου 250.000 ετησίως) που κατατάσσουν την Ελλάδα στην πρώτη θέση στην Ευρώπη και στην τρίτη παγκοσμίως
• Οι σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής, οι γάμοι σε μεγαλύτερη ηλικία και η ευκολία των διαζυγίων
• Η απουσία του κοινωνικού κράτους

Πως διαμορφώνεται η κατάσταση στην Κεφαλλονιά;

Την 8ετία 2011-2018 οι γεννήσεις στο Νομό Κεφαλληνίας σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, έφτασαν τις 2.612 ενώ οι θάνατοι τους 3.601 με την φυσική μείωση του πληθυσμού μας στο 2,53%, ήτοι 0,82 εκατοστιαίες μονάδες μεγαλύτερη από την εθνική μείωση, αλλά και 0,11 μονάδες μικρότερη από το σύνολο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων που η μείωση ανήλθε στο 2,64% καθώς καταγράφηκαν 14.637 γεννήσεις και 20.145 θάνατοι. Ειδικότερα, στην Λευκάδα η φυσική μείωση έφτασε στο 3,84% (1.611 vs 2.521), στην Κέρκυρα στο 3,23% (7.198 vs 10.567) και στην Ζάκυνθο στο 0,59% (3.216 vs 3.456) ποσοστό που την κατατάσσει στη λίστα των Νομών με την μικρότερη φυσική μείωση πληθυσμού σε όλη την χώρα. Ωστόσο θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στο γειτονικό μας νησί το 29,4% αυτών των γεννήσεων αφορά σε παιδιά γονέων με ξένη υπηκοότητα, όταν στην Κεφαλλονιά το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 23,2%, στην Λευκάδα 23,1%, στην Κέρκυρα 18,3% και σε πανελλήνιο επίπεδο μόλις 14,5%. Μάλιστα η αναλογία τα τελευταία χρόνια στην Κεφαλλονιά βαίνει μειούμενη, καθώς από το 32,2% το 2011, το ποσοστό πέρυσι περιορίσθηκε στο 17,3% των συνολικών γεννήσεων. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ελλάδα τα δυο αυτά έτη αναφοράς ήταν 17,7% και 14,2% αντιστοίχως. Επιπλέον σημειώνουμε ότι από τις 607 γεννήσεις παιδιών αλλοδαπών συμπολιτών μας στην Κεφαλλονιά και την Ιθάκη κατά την 8ετία 2011-2018, οι 86 αφορούσαν σε κατοίκους που προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι 521 από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε πως ανεξάρτητα από την φυσική μείωση του πληθυσμού της Κεφαλλονιάς και της Ιθάκης, οι γεννήσεις στα νησιά μας δεν ακολουθούν την πτωτική πορεία των γεννήσεων σε πανελλαδικό επίπεδο. Αντιθέτως το 2018 αυξήθηκαν κατά 8,5% συγκριτικά με το 2016. Το ίδιο εν πολλοίς παρατηρούμε και στους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειάς μας, με την Ζάκυνθο το 2018  να σημειώνει ρεκόρ 8ετίας με 454 γεννήσεις vs 360 γεννήσεων το 2011.

Με βάση τη σημερινή διοικητική διαίρεση του Νομού μας, την 8ετία 2011-2018 στο Δήμο Αργοστολίου οι γεννήσεις ανήλθαν σε 1.716 (το 65,7% των γεννήσεων στο Νομό) έναντι 1.917 θανάτων με οριακή φυσική μείωση του πληθυσμού κατά 0,86%. Στον Δήμο Ληξουρίου οι γεννήσεις έφτασαν τις 459 (17,6%) και οι θάνατοι τους 778, δημιουργώντας φυσική μείωση της τάξης του 4,49%. Στον Δήμο Σάμης είχαμε 286 γεννήσεις που αντιστοιχούν στο 10,9% των συνολικών γεννήσεων (όταν ο Δήμος μας αντιπροσωπεύει το 13,3% του πληθυσμού του Νομού) και 556 θανάτους, με την φυσική μείωση στο 5,19%. Τέλος στον Δήμο Ιθάκης καταγράφηκαν 151 γεννήσεις (5,8%) και 350 θάνατοι με την φυσική μείωση του πληθυσμού του νησιού στο 6,16%.

Σε ότι αφορά στις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Σάμης, η μικρότερη φυσική μείωση με 1,9% παρατηρήθηκε στην Έρισο (94 γεννήσεις vs 122 θάνατοι) και ακολούθησε η Πύλαρος με 4,6% (73 γεννήσεις vs 137 θάνατοι). Στη Δημοτική Ενότητα Σάμης που συμπεριλαμβάνει και τα Πουλάτα, την τελευταία 8ετία υπήρξαν 119 γεννήσεις και 297 θάνατοι, με το αρνητικό αυτό ισοζύγιο να προκαλεί φυσική μείωση του πληθυσμού μας κατά 7,6%. Αν εξετάσουμε δε τα στοιχεία σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, την περίοδο 1999-2010 οι γεννήσεις στο Δήμο μας έφτασαν τις 517 ενώ οι εκδημίες συμπολιτών μας τις 767.

Επιχειρώντας μια μικρή αναδρομή, την δεκαετία 1991-2010 η φυσική μείωση του πληθυσμού μας έφτασε στο 3,88% (3.005 γεννήσεις vs 4.537 θάνατοι), έναντι μείωσης 6,15% στην Λευκάδα (1.645 γεννήσεις vs 2.944 θάνατοι), μείωσης 1,67% στην Κέρκυρα (9.707 γεννήσεις vs 11.593 θάνατοι) και αύξησης 0,03% στη Ζάκυνθο (3.828 γεννήσεις vs 3.818 θάνατοι). Σε επίπεδο Περιφέρειας Ιονίων Νήσων η μείωση διαμορφώθηκε στο 2,22%, ενώ σε εθνικό επίπεδο παρατηρήθηκε αύξηση κατά 0,02% (1.021.325 γεννήσεις vs 1.000.733 θάνατοι). Αντίστοιχα την δεκαετία 1981-1990 η φυσική μείωση του πληθυσμού μας έφτανε στο αρκετά υψηλό 5,60% (3.037 γεννήσεις vs 4.856 θάνατοι), έναντι μείωσης 4,23% στην Λευκάδα (2.075 γεννήσεις vs 3.028 θάνατοι), μείωσης 0,85% στην Κέρκυρα (11.106 γεννήσεις vs 12.018 θάνατοι) και επίσης μείωσης 0,64% στη Ζάκυνθο (3.635 γεννήσεις vs 3.843 θάνατοι). Σε επίπεδο Περιφέρειας Ιονίων Νήσων η συνολική μεταβολή διαμορφώθηκε στο 1,99%, ενώ σε εθνικό επίπεδο παρατηρήθηκε αύξηση κατά 2,66% (1.183.634 γεννήσεις vs 911.193 θάνατοι).

Κλείνοντας την δημογραφική ανάλυση που επιχειρεί να κάνει το poulatakefalonias.gr, έχει ενδιαφέρον να καταγράψουμε τον πληθυσμό που η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία εκτιμά ότι εμφανίζει ο Νομός μας με βάση τις αναλύσεις και τα στατιστικά μοντέλα που έχει στη διάθεσή της. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία που είναι δημοσιευμένα στον ιστότοπο της Υπηρεσίας, στις 01/01/2018 ο πληθυσμός μας ανήρχετο σε 38.807 άτομα, μειωμένος κατά 1,00% συγκριτικά με το 2011 στη 19η θέση (ως προς το ποσοστό μεταβολής) της σχετικής λίστας των Νομών της χώρας. Ο πληθυσμός της Κέρκυρας παρουσιάζεται μειωμένος κατά 3,02% στα 102.052 άτομα, ο πληθυσμός της Ζακύνθου μειωμένος κατά 2,79% στα 39.806 άτομα και της Λευκάδας αυξημένος κατά 0,25% στα 23.897 άτομα. Σε σχέση με το μακρινό 2002, η ίδια ανάλυση εμφανίζει το πληθυσμό του Νομού Κεφαλληνίας αυξημένο κατά 2,89% στην 14η πλέον θέση μεταξύ των Νομών της Ελλάδας, με τον συνολικό πληθυσμό της χώρας μειωμένο κατά 1,35% και της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων κατά 1,69%.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, είναι σαφές ότι έχουν βελτιωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια οι δημογραφικοί δείκτες στο Νομό μας, ωστόσο οι γεννήσεις εξακολουθούν να υπολείπονται των θανάτων προκαλώντας, όπως εξάλλου και σε ολόκληρη την χώρα, φυσική γήρανση του πληθυσμού. Φυσικά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η Κεφαλλονιά παραμένει ένας τόπος που ανανεώνει τον πληθυσμό τους καθώς προσελκύει νέους μόνιμους κατοίκους, είτε πρόκειται για μεγαλύτερης ηλικίας Κεφαλλονίτες που επιστρέφουν στον τόπο καταγωγής τους μετά την συνταξιοδότησή τους με ότι αυτό συνεπάγεται δημογραφικά, είτε για νεαρότερης ηλικίας άτομα με καταγωγή από την Κεφαλλονιά που κάνουν πράξη την αποκέντρωση. Επιπλέον, η τουριστική κίνηση, αλλά και η ύπαρξη πανεπιστημιακών σχολών δημιουργεί μια διαρκή κίνηση νέων ανθρώπων που διαμένουν στην Κεφαλλονιά είτε για να εργαστούν είτε για να σπουδάσουν, ενώ δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι αρκετοί δυτικοευρωπαίοι επιλέγουν την Κεφαλλονιά για μόνιμη εγκατάσταση επενδύοντας σε σπίτια και κάποιες φορές σε επιχειρήσεις κυρίως παροχής υπηρεσιών.

Τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθεί η δημογραφική κατάρρευση της χώρας;

Με βάση τα παραπάνω, δεν είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα με τεράστιες εθνικές, γεωπολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Επιπλέον είναι σαφές ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, πέραν της εφάπαξ καταβολής των 2.000€ που έχει ήδη ανακοινωθεί, η δημογραφική κατάρρευση της χώρας μας θα είναι μη αναστρέψιμη. Επί παραδείγματι:

• Ισχυρή επιδοματική πολιτική και όχι φιλοδωρήματα από το δεύτερο κιόλας παιδί
• Υψηλά αφορολόγητα όρια ώστε να πάψουν τα παιδιά να αποτελούν τεκμήριο
• Στήριξη των εργαζόμενων γονέων ώστε να μπορούν να συνδυάζουν εργασία και οικογένεια
• Χαμηλότοκα δάνεια για αγορά πρώτης κατοικίας στα νέα ζευγάρια που θέλουν να ξεκινήσουν την κοινή τους ζωή
• Οικονομική ενίσχυση σε ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας, καθώς οι σχετικές θεραπείες είναι ιδιαίτερα δαπανηρές
• Δωρεάν βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί για όλα τα παιδιά χωρίς αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια
• Κίνητρα για την επιστροφή στην Ελλάδα των νέων που έφυγαν από την χώρα στα χρόνια της κρίσης

Σε ότι αφορά στην Κεφαλλονιά και προφανώς στα Πουλάτα και ολόκληρο τον Δήμο Σάμης, ισχύουν όλα τα παραπάνω, αλλά και επιπλέον η αξιοποίηση όλων των πλεονεκτημάτων του τόπου μας. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και μάλιστα μεγαλύτερης διάρκειας απασχόλησης
• Την στήριξη των παραδοσιακων μορφών του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής, αλλά και στροφή σε νέες – δυναμικές καλλιέργειες και στα παράγωγά τους μέσω της ενίσχυσης των μεταποιητικών επιχειρήσεων
• Την άρση των εμποδίων σε όσους επιθυμούν να επενδύσουν  στον τόπο μας, όπως για παράδειγμα η επίλυση του δασικού που αποτελεί εδώ και χρόνια τροχοπέδη στην ανάπτυξη της Κεφαλλονιάς
• Τη βελτίωση των υποδομών υγείας, παιδείας, αλλά και του οδικού δικτύου που θα κάνουν ευκολότερη την καθημερινότητά μας
• Την αξιοποίηση όλων των φυσικών, αρχαιολογικών, ιστορικών, θρησκευτικών και άλλων πόρων του νησιού μας που θα δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία

Πηγή: poulatakefalonias.gr