Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Στο ναό του Αγίου Λαζάρου στα Δεφαρενάτα, στο τέμπλο φιλοξενείται η εικόνα της Ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό. Πρόκειται για μια ενεπίγραφη εικόνα σχετικά νέα στη χρονολογία της, στην οποία παριστάνεται η σκηνή της Ανάστασης του Λαζάρου σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση και τα λαζαρικά κάλαντα. Βασίζεται κυρίως σε διηγήσεις των Ευαγγελίων (Ιω. 11,1 – 44).

Η εικόνα φτιάχτηκε στην Κωνσταντινούπολη με δαπάνη ΚΥΡΙΆΚΟΥ στα 1928 από τα χέρια του ζωγράφου Δημητρίου Ροπακά. Το ενδιαφέρον σ’ αυτή την εικόνα είναι τα ανθρώπινα πρόσωπα που αγιογραφούνται μέσα στη ναζαριστική απεικόνιση των εκφράσεων, ο Χριστός κρατά και προτάσσει ειλητάριο, όπου επάνω του αναγράφεται «Λάζαρε δεύρω έξω…», ενώ κάποιο άτομο ξεντύνει από τα σάβανα το σώμα του Λαζάρου, ο οποίος Λάζαρος πατάει μέσα σε πέτρινη σαρκοφάγο, τυλιγμένος με τα σάβανα, και στέκεται απέναντι από το Σωτήρα του όρθιος μετωπικά.

Ανάμεσα στον Λάζαρο και στο Χριστό παρεμβάλλονται δυο γυναικείες μορφές, η Μαρία όρθια παρακαλεί τον Κύριο και η Μάρθα η οποία γονυκλινή ζητά από τον φίλο του αδελφού της, τον Χριστό, να τον αναστήσει.

Τα βουνά λογχίζουν τον ουρανό, δεν αφήνουν σκιές και όντας ολόφωτα, ούτε αίσθημα βαρύτητας ούτε φθοράς υποβάλλουν στον θεατή.

Το φως, τέλος, της εικόνος είναι τέτοιο, που δεν μας δημιουργεί το αίσθημα ούτε πως ανατέλλει ούτε πως δύει η μέρα. Δεν νιώθουμε πως η εικόνα παρουσιάζει τα δρώμενα σε μια ορισμένη χρονική στιγμή της ημέρας. Δηλαδή η εικόνα έχει μια «φυσική ιδιαιτερότητα» που σε κάνει να δεις την Ανάσταση του Λαζάρου, ως ένα τετελεσμένο γεγονός, προοίμιο λύτρωσης της Μεγάλης Εβδομάδας των Παθών του Κυρίου.

Το θέμα της Ανάστασης του Λαζάρου δεσπόζει στην έκταση της εικόνας, όχι μόνο γιατί αυτή φιλοξενείται στο δεσποτικό του εικονοστασίου του ναού, αλλά λόγω που οι εικόνες ήταν και είναι, τα βιβλία των αγραμμάτων, και ακόμη, για να στερεώσει στο κάθε πιστόν, την πρώτη ανάσταση που έκανε ο Χριστός, ως παράδειγμα, για τη δική του αναμενόμενη Ανάσταση, που λυτρωτικά ήρθε ως λύση ελπίδας και σωτηρίας απέναντι στου θανάτου το φοβερό μυστήριο.

Ενδιαφέρον είναι να αποκαλυφθεί, γιατί στο νησί μας έχουμε μια τέτοια εκκλησία, αφιερωμένη στον Λάζαρο, λόγω που δεν συνηθίζεται εύκολα ως θεματική ναού. Βέβαια, υπάρχουν ναοί και στα άλλα Επτάνησα αφιερωμένοι στον Λάζαρο. Η αιτία είναι ότι ο Άγιος Λάζαρος είναι προστάτης της λέπρας. Από αυτή τη λέξη lazzaro (λεπρός) ονομάστηκε κατά τα ενετικά χρόνια και ο χώρος της καραντίνας για τις μολυσματικές αρρώστιες , Λαζαρέτο. Τα λαζαρέτα ήταν χώροι υποδοχής όπου έμπαιναν σε καραντίνα επιβάτες, πληρώματα καθώς και εμπορεύματα που προέρχονταν από λιμάνια στα οποία άκμαζε η επιδημία της πανούκλας.

Στους περασμένους αιώνες, εκτός από την προετοιμασία των υγειονομικών μονάδων του νησιού μας, την ύπαρξη λαζαρέτου (χώρος υποδοχής που λειτουργούσε ως καραντίνα) οι Άγγλοι είχαν οργανώσει Υγειονομεία σε Αργοστόλι και Ληξούρι, ενώ στα δευτερεύοντα λιμάνια υπήρχαν Υγειονοφυλάκια.
Στην Κεφαλονιά υπήρχαν 12 λιμάνια. Εκτός από τα μεγάλα όμως (του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Αγ. Ευφημίας που χρησιμοποιούταν και για τη μεταφορά ζώων), στα οποία γίνονταν συστηματικά έλεγχοι, τα υπόλοιπα λιμάνια ήταν κλειστά και υπήρχε φύλακας ώστε να αποτρέπεται το λαθρεμπόριο και να μειώνονται οι κίνδυνοι μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών. ..

Η περιοχή της Πυλάρου και της Ερύσσου Κεφαλληνίας, με πύλη εισόδου το λιμάνι της Αγίας Ευφημίας, ήταν συχνά το πέρασμα από -μολυσματικούς της πανώλης και άλλων ασθενειών-, ( φυσικά και όλο το νησί πέρασε τέτοιες επιδημίες), και ίσως ο ναός προς τιμή του αγίου Λαζάρου, να ήταν αφιερωματικός για να ευχαριστήσουν τον άγιο που προστάτευε και τους γιάτρευε από αυτές τις κακές αρρώστιες…