Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
Βόρεια του Ληξουρίου, 2 χιλιόμετρα από την πόλη, βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο το χωριό «Άγιος Δημήτριος», ονομασία που προέρχεται από την ομώνυμη εκκλησία.
Το παλιό χωριό βρισκόταν 500 μέτρα δυτικά από το σημερινό, στο πάνω μέρος του βουνού που δεσπόζει στην περιοχή. Το παλιό χωριό του Αγίου Δημητρίου αναφέρεται από πολύ παλιά με αυτήν την ονομασία στην αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία της Κεφαλονιάς που είναι το: «Πρακτικό της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας του 1264 και στην Επιτομή αυτού». Μέσα από αυτό το παλαιότατο έγγραφο βεβαιώνεται πως το χωριό του Αγίου Δημητρίου ήταν οικισμός πριν από το 1264.
Το χωριό -Άγιος Δημήτριος- Παλικής Ληξουρίου
Το προσεισμικό χωριό που ήταν στην ίδια θέση με το παλαιότατο, καταστράφηκε από τη μανία του μεγάλου σεισμού του 1953 και οι κάτοικοι ξανάφτιαξαν το χωριό τους κτίζοντας τα σπίτια τους στο κάτω μέρος του βουνού, πάνω στο πέρασμα του κεντρικού δρόμου.
Οι παλιές νοταριακές πράξεις και έγγραφα μαρτυρούν επίσημα ποιες εκκλησίες υπήρχαν στην περιοχή του παλιού χωριού και ευρύτερα στην περιοχή.
- Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, συναδερφικός και αναφέρεται πριν από το 1656.
Κτήτορες αναφέρονται το έτος 1656 οι οικογένειες Πεκατώρου και Κουβαλιά.
- Ιερός ναόςΥπεραγίας Θεοτόκου Ευαγγελιστρίας
Ο ναός αυτός βρίσκεται ερειπωμένος δεξιά του δρόμου από το χωριό του Αγίου Δημητρίου 200 μέτρα προς την περιοχή του Λιβαδίου. Ο ναός καταστράφηκε από το σεισμό του ’53 και δεν ανοικοδομήθηκε ξανά. Ο ναός από τα μέσα του 18ουαιώνα ανήκε στην οικογένεια Τυπάλδου – Λασκαράτου και από το 1940 έως σήμερα ανήκει στην οικογένεια Φωκά Κοσμετάτου.
- Ιερός ναός Αγίου Γερασίμου, στην περιοχή Μερσιά. Αρχικά ο ναός ανήκε στην οικογένεια Τυπάλδου Λασκαράτου,στη συνέχεια πέρασε σε άλλους ιδιοκτήτες και από το 1940 έως σήμερα ιδιοκτήτες είναι η οικογένεια Γιακουμάτου. Ο ναός κατεστράφη από τους σεισμούς του ’53.
- Ιερός ναός του Αγίου Νικολάου στο Μερσιά ο οποίος αναφέρεται από το 1669.
- Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου. Αυτός ο ναός βρισκόταν κοντά στο παλιό χωριό, όπου σήμερα είναι το εστιατόριο «Ο Φάρος», του Πέτρου Γρηγορόπουλου.
Αναφέρεται από το 1699 ότι ήταν πεπαλαιωμένος και χαλασμένος από τα θεμέλια.
Ένας μοναχός από το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου από τα Ιεροσόλυμα, Άνθιμος Χατζής εξεδήλωσε ενδιαφέρον για την ωφέλεια της ψυχή του να ανοικοδόμηση τον ναό ως μετόχι του μοναστηριού του Αγίου Αντωνίου, να κάμει κελί και όποιος ιερομόναχος ήθελε να πάει να μονάσει εκεί. Βέβαια ο μοναχός ζήτησε τη βοήθεια του άρχοντα Τυπάλδου της περιοχής, που πιθανόν να ήταν δική του η περιουσία και γι’ αυτό τον καθιστά επιβλέποντα με δικαιώματα ακόμη και στην επιλογή όποιου θα ήθελε να μονάσει σε αυτόν το μέρος.
- Κοντά στο παλιό χωριό, στο νότιο μέρος μέσα σε σύδενδρα υπήρχε η παλιά μονή της «Κυρίας των Αγγέλων» Αναφέρεται από πολύ παλιά και οι παλαιότερες γραπτές μαρτυρίες ανέρχονται από το 1612. Ανοικοδομήθηκε το 1659 μετά από τις βλάβες που της προξένησε ο σεισμός του 1658. Ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης μας δίνει πολλές πληροφορίες για αυτή τη μονή και μας ενημερώνει πως το μοναστήρι αποτελεί μετόχι του Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς από το 1765.
Στην απογράφη του 1583 του Pietro Costrofilaca αναφέρεται το χωριό του Αγίου Δημητρίου με στοιχεία για τους κατοίκους του:
21 ικανοί άνδρες, 45 γυναίκες και κορίτσια, 16 αγόρια και 2 γέροι
Το μετασεισμικό χωριό του Αγίου Δημητρίου, κτισμένο πάνω στην κεντρική οδική αρτηρία της Παλικής, με σπίτια αντισεισμικά και όμορφα, με την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, με πλατώματα και δρομάκια που οδηγούν σε σπίτια υποδέχεται τον κάθε επισκέπτη με πολλή χαρά.
Νότια του χωριού, υπάρχει ο Λόφος Λασκαράτου, που μέσα στα πεύκα και τα άλλα δένδρα που στεφανώνουν τα ύψωμά του στέκει ένα μικρό σπιτάκι, όπου έμεναν σε αυτό οι συγγενείς του μεγάλου σατιρικού και συγγραφέα Ανδρέα Λασκαράτου.
Στα Δυτικά του χωριού όπως κατηφορίζει ο δρόμος, που οδηγεί στη θάλασσα, βρίσκεται το ξενοδοχείο TERRAMARE, αξιόλογη τουριστική μονάδα της περιοχής.
Στα ανατολικά του χωριού, πάνω στην πλαγιά, έως τα ερείπια του παλιού χωριού, υπάρχουν σκαρφαλωμένα τα μαντριά των Βωρέων. Στην αρχή του δρόμου που οδηγεί στο παλιό χωριό, στα νότια της πλαγιάς ,συναντάς τη βάση του ιππικού ομίλου της Συλβάνας. Ενώ στα κεντρικά και βόρεια της πλαγιάς υπάρχει το εστιατόριο «Ο ΦΑΡΟΣ» του Πέτρου Γρηγορόπουλου.
Οι κάτοικοι από παλιά ήταν κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Οι τελευταίοι πουλούσαν την πραμάτεια τους με τα κάρα στην Πύλαρο και την Έρισσο. Δεν έλειπαν οι χτίστες και οι εργάτες του μόχθου και του κόπου. Στα νότια σπίτια του χωριού βρίσκεται και ο αλευρόμυλος του Νικόλα Γαλανού και επί του κεντρικού δρόμου το εστιατόριο του Διονυσάτου.
Στο κέντρο του νέου χωριού, σε μια οικία στεγάστηκε το μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο, που οι μαθητές του έζησαν καλές και πολλές στιγμές.
Πάνε χρόνια που έκλεισε το μαγαζάκι του Στάθη Γρηγορόπουλου, που χάθηκαν οι παλιοί τύποι και άνθρωποι του χωριού, που δε συναντάς τα γαϊδουράκια και τα άλλα ζωντανά, που είχαν οι Αγιοδημητριώτες για τις εργασίες τους. Χάθηκαν και οι φρέζες, που όργωναν τα χωράφια και κουβαλούσαν τη σοδειά και τα αγαθά.
Κι αν πέρασαν τα χρόνια και αν άλλαξαν οι καταστάσεις και οι παλιές εικόνες χάθηκαν, υπάρχουν ακόμη οι μνήμες που αναμοχλεύονται και ξανάρχονται για να θυμίσουν σε όλους πως το χωριό δεν έσβησε ούτε χάθηκε από την αγάπη και το ενδιαφέρον. Αυτός είναι ο λόγος που συστήθηκε εκ νέου το Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού μας για να μπορεί να κρατήσει τη ταυτότητα του χώρου, της παράδοσης και τη γραμμή και νοσταλγία του παρελθόντος, Μόνο έτσι θα νικήσουμε λήθη για να δομήσουμε ένα μέλλον πιο καλό με βάση την παράδοση και την καλή επικοινωνία.
