Του Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού

Αφιέρωμα σε έναν αλησμόνητο  φίλο

Στο Λιθόστρωτο του Αργοστολιού, κάτω στο υπόγειο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου των Καθολικών, στεγαζόταν από το 1980 το τυπογραφείο του Γεράσιμου Αυγουστάτου. Ο τυπογράφος τούτος, χρόνια δούλευε  εκεί και εξυπηρετούσε  με πολύ μεράκι τον κάθε πελάτη του.

Καθώς έμπαινες μέσα  στο υπόγειο τυπογραφείο, γιόμιζε το μάτι  σου με τυπογραφικά  μηχανήματα, παλιά και νέα, αρμάρια  με  μικροεργαλεία και πάγκους, που πάνω τους φιλοξενούσαν  τυπογραφικά στοιχεία και πλάκες. Βέβαια,  δε έλειπε και ένας πάγκος που πάνω στην απλωσιά του έχει στοίβες από βιβλία, όλα κεφαλονίτικα, επί το πλείστον, ποιητικού  σατιρικού περιεχομένου.

Υπέροχη φιγούρα, ξερακιανή, με δυο φακούς γυάλινους στα μάτια, που στέκανε  στο πρόσωπό  στα μισά της μύτης  του, για να βλέπει και από πάνω και μέσα από αυτούς,  ήταν ο τυπογράφος Γεράσιμος Αυγουστάτος,  και που όλο  μαστόρευε και ασχολείτο με του τυπογραφείου  του τις εργασίες.

Μόλις  έμπαινες  και σε πρόσεχε, σου μολάριζε δυο τρεις φράσεις κεφαλονίτικες κι εσύ εάν δεν είσαι υποψιασμένος τι περίπτωση είναι  τούτος ο τύπος που συναντούσες, ζουρλαινόσουν  μία κι όξου.

Από  την παιδική του ηλικία μαθήτευσε κοντά στο θείο του, Πέτρο Σιμάτο, τα μυστικά του τυπογραφείου και αγάπησε αυτήν την ασχολία,  παρόλο που έκανε και άλλες εργασίες στη ζωή του, δεν εγκατέλειψε  την τέχνη- επάγγελμα που αρχικά είχε μάθει.

Γύρω στα 1957 εργάστηκε στο τυπογραφείο του Σόλωνα Γαλιατσάτου, του εκδότης της τοπικής εφημερίδας «Τα Νέα» και αξιόλογου σατιρικού ποιητή και αρθρογράφου και στη συνέχεια εργάστηκε μαθητεύοντας στο τυπογραφείο των αδελφών Κουρή που βρισκόταν στη λεωφόρο του Αργοστολίου, που τότε έβγαζε την τοπική εφημερίδα «Η Φωνή της Κεφαλονιάς». Αργότερα δε, ασχολήθηκε  στην εφημερίδα του Μπάμπη Τσάση,  «Το Μέλλον».

Ανήσυχος τύπος ο Γεράσιμος Αυγουστάτος, ως είναι ο Κεφαλονίτης, πάντα αναζητούσε μια μοίρα καλύτερη στη ζωή του και γι’ αυτό ασχολήθηκε και με τη θάλασσα, καθώς, και για μια περίπου πενταετία έμεινε στην Αμερική.

Σαν άλλος Οδυσσέας γύρισε στην πατρίδα και την παλιά του τέχνη δεν  την ξέχασε.  Γυρίζοντας από τις οδυσσειακές του περιπέτειες στο Αργοστόλι, έκανε με τον Πέτρο Σιμάτο μια Εταιρεία και δούλεψαν μαζί τη δουλειά του τυπογραφείου. Το παλιό τυπογραφείο τους ήταν απέναντι από το φαρμακείο του Καρλή. Αργότερα, φεύγοντας ο Πέτρος από τη ζωή, το τυπογραφείο το συνέχισε ο γιος του, ενώ ο Γεράσιμος  Αυγουστάτος πήρε το τυπογραφείο του Γεράσιμου Παγουλάτου, ο οποίος το είχε από τον Ρίκο Νικολάτο, και ο τελευταίος από τον πατέρα του.

Από το 1980 ο Γεράσιμος εγκαταστάθηκε στο υπόγειο του  ναού Αγίου Νικολάου των Καθολικών  και με καθημερινή συντροφιά τα μηχανήματά του,  περίμενε  καθημερινά τον κάθε πελάτη.

Δεν εργαζόταν τα τελευταία χρόνια για βιοπορισμό, αλλά διατηρούσε το τυπογραφείο του ανοικτό για του άρεσε να έχει επαφή με τον κόσμο, με φίλους,  και χαιρόταν  όταν περνούσε  κανείς από κει και του έλεγε  μια καλημέρα με την καρδιά του.

Ωστόσο, το παλιό τυπογραφείο του ήταν ένας κόσμος που χάθηκε. Η τεχνολογική εξέλιξη, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, και τα σύγχρονα μέσα, έχουν αφήσει προ πολλού  πίσω την παλιά  τυπογραφική τεχνική και το επάγγελμα του παλαιού τυπογράφου. Είναι αλήθεια., πως,  όλα αυτά τα παλιά μηχανήματα πέρασαν και περνούν καθημερινά στη λήθη και διαβαίνουν σιγά σιγά το ανώφλι για το μουσείο. Ο Γεράσιμος δεν απογοητευόταν,  ήξερε  πως όλα  είχαν αλλάξει, αλλά παρέμενε πιστός και ανοικτός, περιμένοντας να φτιάξει  καμιά σφραγίδα,  ένα ενημερωτικό μονόφυλλο,  μπλοκ αποδείξεων  ή κανένα  μπλοκ τιμολογίων.

Από τα μηχανήματα, το πιεστήριο και το ποδοκίνητο ήταν παλιά, του 1896, και ήταν συλλεκτικά κομμάτια, όπως έλεγε  ο ίδιος. Πουλήθηκαν στην Κρήτη  ως μουσειακά εκθέματα.

Πιεστήριο, κάσσες στοιχείων,  μηχάνημα κοπτικής (μαχαίρι), μικροεργαλεία, συνθετήριο, σελιδοθέτης, τσιμπίδια διορθώσεως, χειροκίνητα κύλινδρα μελανιών, γραφοπρές αυτόματο πιεστήριο, το περφερέ που  ήταν  μηχάνημα για να κάνει διατρήσεις, μια παμπάλαια πρέσα για σφραγίδες, που λειτουργούσε  έως το τέλος,    ήταν  τα ονόματα από τα μηχανήματα που είχε το  ένα παραδοσιακό  τυπογραφείο, του Αυγουστάτου.

Το τυπογραφείο του χαρακτηριζόταν  «μουσείο τυπογραφίας»,  που  στο μέλλον θα έπρεπε  να έχει αξιόλογη θέση μέσα στον οργανισμό της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας του νησιού μας.

Αλλά,  ο Γεράσιμος Αυγουστάτος δεν ήταν μόνο ο τυπογράφος, ο καλός φίλος, ο ανοικτόκαρδος Κεφαλονίτης, που σε κέρδιζε την  κάθε στιγμή. Ήταν ένας γνήσιος Κεφαλονίτης από εκείνους  τους τύπους που  μένουν αλησμόνητοι.

Πιστός στην παράδοση δεν ξέχασε  ή μάλλον το έκανε  αβίαστα και σου μιλούσε  με την κεφαλονίτικη ντοπιολαλιά. Πόσο Τον χαιρόταν κανείς  να τον ακούει και μάλιστα να  μιλάει στο κεφαλλονίτικο γλωσσικό ιδίωμα με την παλιά  ακουστική προφορά.

Βέρος Κεφαλονίτης, με «ρίζες»  από την Παλική,  δεν θα  μπορούσε να  απουσιάζει από την ιδιοσυγκρασία του το σατιρικό στοιχείο. Πλούσιος στα πειράγματά του, σκωπτικός και κεφάτος, σχολίαζε ποιητικά τα κακώς κείμενα, την επικαιρότητα, τα συμβάντα που τον απασχολούσαν και όλα αυτά,  με μια καταπληκτική ειρωνική και φιλοσοφική διάθεση. Εκεί δε που ο Γεράσιμος  όλο και μαστόρευε  και  τακτοποιούσε  τις παραγγελίες των πελατών του, του ερχόταν  μέσα από την ανήσυχη  σκέψη του, οι ιδέες, ο στοχασμός, ο προβληματισμός και χωρίς να χάσει χρόνο άρπαζε το χαρτί και το μολύβι και μετάτρεπε σε ποιητικές σάτιρες ότι του είχε συμβεί ή σκεφτεί. Έτσι,  ο Γεράσιμος έβγαζε από μέσα του όλο αυτό το δυναμικό και μας πρόσφερε αρκετά ηθογραφικά και σατιρικά πονήματα σε βιβλία που τα διαβάζουμε ευχάριστα όσοι τα έχουμε προμηθευτεί.

Οι τίτλοι των βιβλίων του είναι πολλοί και θα θέλαμε αρκετό χώρο για να τα αναφέρουμε. Εκείνο που θα μπορούσε κανείς να αξιολογήσει σε αυτόν τον τύπο μέσα στα πολλά και τα καλά του,  είναι, ότι ο Γεράσιμος Αυγουστάτος   ήταν ένας τύπος, που  τον χαρακτήριζε η αγάπη για το νησί του, για την πόλη του, για τις παραδόσεις αυτού του τόπου. Ήταν  ένα άτομο που σκεφτόταν και αναζητούσε το καλύτερο, το αυθεντικό και το όμορφο στη ζωή,  που δυστυχώς   λίγοι σήμερα αντιστεκόμαστε με αυτούς τους τρόπους μέσα στα ρωμαϊκά χρόνια που διαβαίνουμε.

Ήταν  ο Γεράσιμος, ένα «Ζιζάνιον» που συνέχιζε για μεγάλο χρονικό διάστημα   να δρα και να αγωνίζεται ιδεατά και ποιητικά με το δικό του τρόπο, μέσα από  τη μελετημένη και ρυθμική ρίμα, τη σάτιρα και το καυστικό πείραγμα του νησιού μας, πού με όλα αυτά  απλόχερα τον  είχε  προικίσει η φύση. Επίσης,  ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από διάφορους συνθέτες, ιδιαίτερα από τον Σπύρο Μαρκάτο (Φούρα).

Συνέχισε  μέσα από την ντοπιολαλιά τη λογοτεχνική παράδοση του Λασκαράτου, του  Γεώργιου Μολφέτα, του  Σόλωνα Γαλιατσάτου και τόσων άλλων. Ήταν ο Γεράσιμος Αυγουστάτος μια νότα διαφορετική, διδακτική και γνήσια  μέσα στην  αδυσώπητη καθημερινότητα.

Δεν κλείνεται σε δύο γραμμές αυτός ο τύπος, με τη μουσική, τη σατιρική, την ποιητική διαίσθηση, διάθεση και οξύνοια,  Άμα  δε, τον ρώταγες  … καλά.., τι πράγμα είσαι σύ; Εκείνος, απαντούσε  ποιητικά, αρπάζοντας  ένα από τα βιβλία του και σου το έδινε… και εσύ διαβάζες… Καθώς δε, το μάτι αγκάλιαζε  το ένα ποίημα με το άλλο, σκάλωνε η ματιά  στο ποίημα του «Οι Κεφαλονίτες» που ο Αυγουστάτος τους σκιαγραφείς, σατιρικά,  λιτά και αληθινά στη δράση τους ανά τους αιώνες…. τοποθετώντας έτσι και την τότε ύπαρξή του. Ο Γεράσιμος έφυγε από τη ζωή στις 21-10-2014, αφήνοντας σε μας καλές αναμνήσεις…

Οι Κεφαλονίτες

Όταν  ο Πλάστης σκέφτηκε

να φτιάξει τσου πλανήτες,

επ’ ευκαιρία ποίησε

και τσου  Κεφαλονίτες.

Κι όπως στο σύμπαν σκόρπισε

τσου άπειρους πλανήτες,

έτσι ανεμοσκόρπισε

και τσου Κεφαλονίτες.

Κι όπου κι αν τύχει να βρεθείς

σε τούτο τον πλανήτη,

θα δεις μπροστά σου σίγουρα

κι έναν Κεφαλονίτη.

Κι αν βρίσκονται στα πέρατα

του κόσμου σκορπισμένοι

είναι που σκιάζετ’ ο Θεός

να ζούνε μαζωμένοι.

*Το κείμενο είχε δημοσιευτεί  αρχικά όταν ο Γεράσιμος Αυγουστάτος ήταν στη ζωή  στο περιοδικό «kefalonitis magazine»