Επιμέλεια: Ελένη Βαλλιανάτου

Ο Γεράσιμος και τα αδέλφια του μεγαλώνουν στην Κεφαλονιά. Η μητέρα τους, δυναμική και αφοσιωμένη, αγωνίζεται να καλύψει το κενό του συζύγου της και να μη λείψει τίποτα στα παιδιά της. «Πράγματι, πορευόμασταν όπως μπορούσαμε εκείνα τα δύσκολα χρόνια», λέει ο κ. Φωκάς. «Είχαμε αμπέλια, ελαιόδεντρα. Λάδι και κρασί υπήρχαν πάντα στο υπόγειο του σπιτιού μας. Είχαμε λίγα αιγοπρόβατα, έναν νερόμυλο μισιακό, προίκα της μητέρας μου, που μας έκανε ζυμωτό ψωμί». Θαυμάζοντας έναν θείο του που ήταν αξιωματικός –«και ερχόταν στην εκκλησία τις Κυριακές με τη στολή και το ξίφος του»– ο Γεράσιμος σκεφτόταν να γίνει κι εκείνος στρατιωτικός. Ομως, επιθυμία του πατέρα του ήταν να σπουδάσει. Τελειώνοντας, λοιπόν, το Γυμνάσιο, ήρθε στην Αθήνα και έδωσε εξετάσεις στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (ΑΣΟΕΕ). Πέρασε. Και πολύ σύντομα θα άρχιζε για τον νεαρό Κεφαλονίτη η όμορφη «περιπέτεια» του τουρισμού…

«Το καλοκαίρι, μετά το πρώτο έτος στη σχολή, μου πρότειναν να εργαστώ στη Ρόδο, σε ένα από τα ωραιότερα ξενοδοχεία όχι μόνο της Ρόδου αλλά και της Μεσογείου, το Ξενοδοχείο των Ρόδων. Τότε είχα μάθει λίγα λογιστικά και αγγλικά, και δέχθηκα. Εφτασα στο νησί με το πλοίο “Αγγέλικα”. Σαν τώρα το θυμάμαι… Eμενα σ’ ένα μικρό δωμάτιο πάνω από την κουζίνα του ξενοδοχείου κι ήμουν γενικός βοηθός – το παιδί για όλες τις δουλειές δηλαδή! (Γελάει) Ηταν 1954. Κι από τότε μέχρι σήμερα δεν έχω σταματήσει να δουλεύω. Αλλά είμαι περήφανος για όλα όσα έχω κάνει. Ολα με καθόρισαν…».

Υπάλληλος μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60 και έχοντας περάσει από όλα τα πόστα –από γκρουμ και ρεσεψιονίστ μέχρι διευθυντής– ο Γεράσιμος Φωκάς έμαθε το τουριστικό προϊόν από το Α ώς το Ω. Ταξιδεύει με κάθε ευκαιρία στις μεγαλουπόλεις του εξωτερικού, μαγεύεται από τη λάμψη τους και εμπνέεται από τον επαγγελματισμό των Eυρωπαίων ξενοδόχων. Και το 1962, μαζί με τον φίλο του Θωμά Σβυριάδη κάνουν το επόμενο βήμα. «Ο Αντώνης Μουσαμάς, που μέχρι τότε ασχολιόταν με λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις, μόλις είχε χτίσει το ξενοδοχείο Lycabettus στην οδό Βαλαωρίτου, με 40 δωμάτια, πρωτοποριακά για την εποχή τους, με δικό τους μπάνιο και κλιματισμό. Αποφασίσαμε να το νοικιάσουμε και να το δουλέψουμε εμείς». Μαζί με το ξενοδοχείο λειτουργούν και εστιατόριο, που γίνεται αμέσως στέκι των επωνύμων της εποχής, έπειτα από μια εξαιρετική κριτική που έγραψε στη στήλη του ο Φρέντυ Γερμανός.

Οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν το κάθε αξίωμα σαν βιλαέτι

Πώς ήταν εκείνη την εποχή η Αθήνα; «Μεγάλα ξενοδοχεία υπήρχαν ελάχιστα: ανάμεσά τους η “Μεγάλη Βρεταννία”, το “Ακροπόλ Παλάς”, το “Ατενέ Παλάς”. Οι τουρίστες ήταν λίγοι και κυρίως Αμερικανοί. Δούλευε πολύ και η κρουαζιέρα. Ο Πειραιάς ήταν “home port”, από εδώ ξεκινούσαν οι κρουαζιέρες: υπήρχε αυτό που δεν έχουμε σήμερα, που κατεβαίνουν οι επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων για δυο-τρεις ώρες μόνο, αγοράζουν κανένα τσολιαδάκι και φεύγουν. Τότε η Αθήνα ήταν αυτό που οι ξένοι αποκαλούσαν “darling destination”, πολύ αγαπητός προορισμός. Ετσι θέλω να ξαναγίνει… Εκείνη την εποχή με τον Θωμά δουλεύαμε από το πρωί μέχρι το βράδυ. Αλλά ακούραστα και αγόγγυστα. Την αγαπούσαμε τη δουλειά μας. Ισως γι’ αυτό μας αγάπησε κι αυτή. Η αγάπη είναι σαν το πινγκ πονγκ. Δίνεις και παίρνεις». Αγάπη… Οχι μόνο για τη δουλειά αλλά και για τη γυναίκα της ζωής του: την Αιγυπτιώτισσα Ελένη, υπάλληλο τότε στην αεροπορική εταιρεία SAS, όμορφη, έξυπνη και δυναμική. Γνωρίζονται στο «Ακροπόλ Παλάς», ερωτεύονται και παντρεύονται. Και σήμερα μετρούν 55 ευτυχισμένα χρόνια μαζί.

Πίσω, ξανά… Η δουλειά πάει περίφημα. Οχι όμως και η συνεργασία με τον Μουσαμά. Την επόμενη χρονιά, οι δύο συνεταίροι αφήνουν το Lycabettus. Και το 1965 ανοίγουν το πρώτο ξενοδοχείο Electra – το Electra Athens, στην οδό Ερμού. Στη δημιουργική παρέα έχει μπει και τρίτος: ο Θανάσης Ρέτσος. Το 1969 αναλαμβάνουν τη διοίκηση του Creta Beach Hotel & Bungalows στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το 1971 το Electra Palace Thessaloniki γεννιέται στη συμπρωτεύουσα. Το 1973, το δεύτερο Electra Palace ανοίγει τις πόρτες του στην Αθήνα. Το 1975, ένα θέρετρο προστίθεται στον όμιλο: το Electra Palace Rhodes. Οι τρεις συνεργάτες παραμένουν ενωμένοι, σαν γροθιά! Πώς το κατάφεραν; «Υπόβαθρο ήταν η φιλία μας», εξηγεί ο κ. Φωκάς. «Βέβαια, ταιριάζαμε στην αισθητική και στην κουλτούρα μας.

Επιπλέον, ήταν διακριτοί οι ρόλοι μας και είχαμε την εξυπνάδα να βλέπουμε ότι το “η ισχύς εν τη ενώσει” όντως ισχύει. Καμαρώνω που είμαστε ακόμα μαζί. Εχω δει οικογένειες να μαλώνουν και να διαλύονται για ένα χωράφι. Ντροπής πράγματα…».

Παράλληλα, τον συνεπαίρνει η ενασχόληση με τα κοινά, εκλέγεται πρόεδρος στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων, στην Ενωση Ξενοδόχων Αθηνών, στο Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, μέλος στη διοίκηση πολλών επαγγελματικών οργανώσεων. Τι του έχει μείνει από την πολύχρονη «τριβή» του με τους πολιτικούς; «Η έλλειψη συνέπειας και συνέχειας, η αντιμετώπιση του κάθε αξιώματος ως βιλαέτι… Τώρα που συμμαζεύω το αρχείο μου», λέει ο κ. Φωκάς, «με στενοχωρεί που εξακολουθούν να είναι μέχρι σήμερα επίκαιρες όλες αυτές οι επιστολές που στέλναμε στους εκάστοτε ιθύνοντες, επισημαίνοντας προβλήματα, λαθεμένες στρατηγικές και αποφάσεις. Επειτα από τόσες “κοσμογονίες”, δεν άλλαξε αυτός ο τόπος». «Απολαμβάνω όμως» συνεχίζει, «μια άλλη πλευρά της κοινωνικής ζωής, τώρα που δεν είμαι ενεργός στα συνδικαλιστικά και συνεχίζω να εκπλήσσομαι θετικά από νέους ανθρώπους που γνωρίζω μέσα από τους πολιτιστικούς συλλόγους που συμμετέχω».

Το μυστικό της επιτυχίας

Ποιο θεωρεί μυστικό της επιτυχίας του; «Ημουν και τυχερός. Και πάντα πορεύτηκα με αγάπη στη δουλειά μου και σεβασμό στους συνεργάτες μου. Αυτό συνιστώ και στους νέους. Δραστηριοποιούμαστε στον τουρισμό, σημαίνει ότι θέλουμε η χώρα μας να πηγαίνει μπροστά, να αναδεικνύουμε τον πολιτισμό μας. Ο τουρισμός γκρεμίζει τείχη, αποδέχεσαι τον άλλο, τον ξένο, με τις ιδιαιτερότητές του και τον υπηρετείς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Τον ρωτώ για την επιχειρηματική κοινότητα: «Εχω δει πολλά όλες αυτές τις δεκαετίες: κάποιους να ανοίγουν επιχειρήσεις που πηγαίνουν καλά, να επεκτείνονται γρήγορα και να κλείνουν, άλλους να φορτώνονται με δάνεια ή να χρωστούν σε όλη την αγορά. Εμείς επιλέξαμε να είμαστε μετρημένοι σε καθετί. Ούτε βίλες χτίσαμε, ούτε κότερα αποκτήσαμε. Αλλά δεν χρωστάμε σε κανέναν».

Η υστεροφημία του τον απασχολεί; «Οχι, ειλικρινά σας το λέω. Δεν αγωνιώ για την υστεροφημία μου, άλλωστε δεν θεωρώ ότι υπήρξα καλύτερος από άλλους. Και δεν φοβάμαι τον θάνατο, φτάνει να έρθει “ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά” όπως λένε και στην Εκκλησία.

Προσπάθησα να κάνω πράξη το όραμά μου για τον τουρισμό, με αξεπέραστη και αδιαπραγμάτευτη αρχή μου την “πελατοκεντρικότητα”. Αυτό προσπαθώ να μεταφέρω σε όλους τους εργαζομένους μας. Λείπει κάτι από τον μπουφέ μας για να είναι πλούσιος; Να το εξασφαλίσουμε, χωρίς να σκεφτούμε το κόστος. Τα χρήματα που μας δίνει ο πελάτης πρέπει να τα σεβόμαστε. Τα μοιράζουμε στις υποχρεώσεις μας κι αν στο τέλος της μοιρασιάς μείνει κάτι και για μας τότε έχουμε επιτύχει. Αυτό είναι το επιχειρείν! Αλλά ξέρετε ποιο θεωρώ το μεγαλύτερο επίτευγμά μου; Οτι με την αμέριστη συμπαράσταση της αγαπημένης συντρόφου της ζωής μου Ελένης, κάναμε τη μητέρα μου ευτυχισμένη. Εζησε μαζί μας καλά με όλη την οικογένειά μας. Και αυτό μετράει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο…»

Oι σταθμοί του

1935
Γεννιέται στην Κεφαλονιά.

1954
Σπουδές στην ΑΣΟΕΕ.

1963
Με τον Θωμά Σβυριάδη νοικιάζουν και λειτουργούν το ξενοδοχείο Lycabettus.

1964
Tο πρώτο ξενοδοχείο Electra ανοίγει στην Αθήνα, στην οδό Ερμού, συνεταίρος τους είναι πλέον και ο Θανάσης Ρέτσος.

1969
Αναλαμβάνουν τη διοίκηση του Creta Beach Hotel & Bungalows στο Ηράκλειο.

1971
Ανοίγει το Electra Palace Thessaloniki.

1973
Το δεύτερο Electra Palace δημιουργείται στην Αθήνα, στην Πλάκα.

1975
Στον όμιλο προστίθεται το Electra Palace Rhodes.

2015
Η οικογένεια των Electra γιορτάζει τα 50 χρόνια της.

2016
Το Electra Metropolis ανοίγει στην Αθήνα.

Από τη συνέντευξη στην Καθημερινή