Ο Αγώνας του λαού των Επτανήσων  ενάντια στην αγγλική κατοχή και μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα που βρισκόταν υπό ενετική, Γαλλική, ρωσοτουρκική κατοχή, ήταν ένας αγώνας απελευθερωτικός και ταυτόχρονα ένας αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη. Σε μια ενότητα πρόβαλε τις αρχές της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ, της ΛΑΪΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ και της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ.

Σκοπός των ριζοσπαστών αγωνιστών ήταν η ένωση με την Ελλάδα αλλά και ο δημοκρατικός μετασχηματισμός ολόκληρης της Βαλκανικής. Ο αγώνας τους είχε έντονο κοινωνικό και επαναστατικό προσανατολισμό, αφού οι Ριζοσπάστες που εξέφραζαν την προοδευτική, τότε, αστική τάξη κόντρα στην κοινωνική συντήρηση τους γαιοκτήμονες και την αριστοκρατία, δεν ξεχώριζαν τη λαϊκή κυριαρχία από το αίτημα της ένωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα, θεωρώντας ότι το ένα πρέπει να συμβαδίζει με το άλλο, αλλιώς η ελευθερία ή η ένωση από μόνες τους θα ήσαν χίμαιρα και απάτη. Διεκδίκησαν τα δικαιώματα των λαϊκών στρωμάτων και έθεσαν ως στόχο την οικοδόμηση μιας δίκαιης και ελεύθερης κοινωνίας.

Καθοδηγητική ηγεσία του μετώπου αυτού ήταν οι ριζοσπάστες, ο Ηλίας Ζερβός – Ιακωβάτος και ο Ιωσήφ Μομφερράτος στην Κεφαλονιά, οι Φραγκίσκος και Ναθαναήλ Δομενεγίνοι στη Ζάκυνθο, ο Παΐζης στην Ιθάκη, ο Ποφάντης στην Κέρκυρα και άλλοι, που θα συγκροτήσουν την ομάδα των ριζοσπαστικών βουλευτών στη Θ’ Ιόνια Βουλή. Από την άλλη πλευρά οι ντόπιοι ευγενείς και μέρος της αστικής τάξης και το κόμμα τους  ή «Καταχθόνιοι»,  συναρτούσαν τα συμφέροντά τους με την αγγλική «προστασία», κράτησαν υποτελή στάση, ενώ και το κόμμα των «μεταρρυθμιστών», επιδίωκαν μεταρρυθμίσεις μεταθέτοντας την Ένωση στο απώτερο μέλλον.

Το  πελώριο χάσμα ανάμεσα στους Άγγλους και στο λαό οδήγησε σε γενικευμένη δυναμική αντίδραση του Λαού. Είναι ενδεικτικές οι δυο ένοπλες εξεγέρσεις στο νησί μας, του Σταυρού (1848) και ιδιαίτερα της Σκάλας (1849), που στρεφόταν κατά των Άγγλων, αλλά και κατά των αρχόντων και χαρακτηρίστηκε και ως «Κομμούνα» της Κεφαλλονιάς. Η αγγλική κατοχή χρησιμοποίησε τα πιο άγρια μέσα καταστολής που διέθετε, προκειμένου να επικρατήσει.

Οι ριζοσπάστες υπέστησαν φοβερούς διωγμούς που εξαπολύθηκαν με τη συνεργασία Άγγλων και ντόπιων αριστοκρατών. Η μακροχρόνια απουσία των δύο ριζοσπαστών ηγετών του Ζερβού Ιακωβάτου και Μομφερράτου που έμειναν στην εξορία περισσότερο από πέντε συνεχή χρόνια, έδωσε την ευκαιρία στους «Ενωτιστές» με επικεφαλή τον συντηρητικό στις αντιλήψεις Ζακυνθινό Κωνσταντίνο Λομβάρδο να πάρουν στα χέρια τους τα ηνία του ενωτικού αγώνα και αφού διέγραψαν την κοινωνική του διάσταση και το δημοκρατικό-κοινωνικό περιεχόμενό του, τον περιόρισαν αποκλειστικά και μόνο στο σύνθημα της Ένωσης. Αντίθετα, οι «αληθείς Ριζοσπάστες» (Ηλίας Ζερβός – Ιακωβάτος, Ιωσήφ Μομφερράτος) θα επιμείνουν μέχρι τέλος στο κοινωνικό περιεχόμενο του ενωτικού αγώνα, αρνούμενοι να υπογράψουν τη βρετανόπνευστη Ένωση. Μια Ένωση που αντικειμενικά συνέφερε την Αγγλία, η οποία «παραχωρούσε» τα Επτάνησα για να παρεμβαίνει καλύτερα, στο εξής, σε ολόκληρο το ελληνικό κράτος και – κατασυνέπεια – στις εξελίξεις στα Βαλκάνια και στην ανατολική Μεσόγειο.

Το Δ.Σ. της ΕΛΜΕΚΙ τονίζει ότι όσο κι αν κάτω από το γενικό τίτλο της «Ένωσης» γίνεται συστηματική προσπάθεια να διαστρεβλωθεί και να αποσιωπηθεί το κοινωνικό περιεχόμενο του ριζοσπαστικού κινήματος, μέσα σε ένα πλαίσιο επίπλαστης «εθνικής ομοψυχίας», δεν πρέπει να επιτρέψουμε να κρυφτεί η πραγματικότητα ότι η Ένωση δεν ήταν δώρο – «προίκα» της Αγγλίας προς τον βασιλιά Γεώργιο τον Α΄, αλλά αποτέλεσμα σκληρών αγώνων του λαού των Επτανήσων. Οι αγώνες των Επτανησίων για την εθνική απελευθέρωση δυνάμωναν στο βαθμό που δυνάμωνε το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη.

Ως  εκπαιδευτικοί έχουμε καθήκον να αναδείξουμε την ιστορική αλήθεια και κυρίως ότι πίσω από κάθε ιστορικό γεγονός, βρίσκεται πάντα η αέναη πάλη των καταπιεσμένων μαζών και η αδυσώπητη πάλη των τάξεων, που παίρνει κάθε φορά διαφορετική μορφή και εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τις εποχές και τις συγκυρίες όπως στην περίπτωση του ενωτικού αγώνα ενάντια στην Αγγλοκρατία.  Τα συμπεράσματα αυτού του αγώνα πρέπει να μπολιάσουν τη νέα γενιά που αντλώντας δύναμη από την ιστορική μνήμη πρέπει να βρει το δρόμο της δικής της απελευθέρωσης από τα δεσμά της κοινωνικής αδικίας, της εκμετάλευσης και του συστήματος που γεννά φτώχια, πολέμους και προσφυγιά, για να ζήσει η ανθρωπότητα τις πιο όμορφες μέρες της. Σήμερα μόνο η εργατική τάξη είναι εκείνη η κοινωνική δύναμη που μπορεί να εκφράσει και να γίνει μαζί με  όλα τα άλλα καταπιεσμένα στρώματα ο νέος φορέας που θα βάλλει τέλος μια για πάντα στην αδικία και την εκμετάλλευση, δικαιώνοντας και τον αγώνα των ριζοσπαστών.

Αργοστόλι 18/05/2018

Για το ΔΣ της ΕΛΜΕ-ΚΙ