Το ΔΣ της ΕΛΜΕ-ΚΙ εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία του για το Σχέδιο Προγράμματος Σπουδών στο μάθημα της Ιστορίας που δημοσιοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Η κυβέρνηση προωθεί το Σχέδιο με εντατικούς ρυθμούς, εφόσον δένεται άρρηκτα με το «νέο σχολείο» και τις αναδιαρθρώσεις που από χρόνια προωθούν κεφάλαιο – ΕΕ – ΟΟΣΑ. Εκτίμησή μας είναι πως η κριτική πρέπει να ξεκινά από τη δική μας θέση για το ρόλο του εν λόγω μαθήματος, μιας και – προφανώς – ούτε η σημερινή πραγματικότητα μας ικανοποιεί. Δεν θα λέγαμε ψέματα αν επισημαίναμε πως, διαχρονικά, τόσο το περιεχόμενο του μαθήματος όσο και οι αλλαγές υπηρετούν τους στόχους της κυρίαρχης τάξης. Ωστόσο, οι αλλαγές που προτείνονται με το Σχέδιο Προγράμματος αποτελούν μια μεγάλη αντιδραστική τομή, με την οποία πρέπει να αντιπαρατεθούμε.

Κατά τη γνώμη του ΔΣ η περιεκτική και παραστατική αποτύπωση της διαδικασίας διδασκαλίας της σχολικής Ιστορίας από τη Ρόζα Ιμβριώτη αποτελεί θεμέλιο για να πατήσει γερά η διεκδίκηση του συνδικαλιστικού κινήματος:

«Η Ιστορία προ πάντων είναι και πρέπει να μείνει επιστήμη με καθαρά δικό της σκοπό. Θα στηριχτεί στη διαλεκτική πορεία, την πάλη του παλιού με το νέο, θα διδάξει τα άλματα μέσα στην πορεία αυτή, θα καλλιεργήσει την ελεύθερη πνευματική ενέργεια για τη θεώρηση του νέου. Εδώ είναι το μεγάλο έργο του Δασκάλου. Ο Δάσκαλος πρέπει να δώσει ζωή στο υλικό της Ιστορίας, να το συμπληρώσει, να το φωτίσει απ’ όλες τις μεριές. Να οδηγήσει το παιδί όχι μόνο να το μάθει, αλλά να σκεφτεί πάνω στο ιστορικό υλικό και να το κρίνει. Να το κάμει ικανό να γενικεύει, να του μάθει τις αιτίες και της ατομικής και της ομαδικής πράξης, να του κάμει συνειδητή τη νομοτέλεια στην ιστορική πορεία. Με λίγες λέξεις, να το συνηθίζει να βλέπει και να στοχάζεται το παιδί όπως ο ιστορικός, να του γνωρίσει πνεύμα ιστορικό – κριτικό, που είναι και ο τελικός σκοπός της Ιστορίας. Δεν μπορεί πια ο Δάσκαλός να λέει στα παιδιά “πάρτε από δω ή εκεί”. Δεν μπορεί πια να βάζει σε ενέργεια τη μνήμη του παιδιού και να αχρηστεύει την κρίση. Να στοιβάζει απανωτά ημερομηνίες, ονόματα, χρονολογίες, γεγονότα χωρίς λογικό ειρμό, χωρίς αιτιολόγηση, έτσι που στο τέλος μπερδεύονται όλα μέσα στο κεφάλι του παιδιού».

Κι ακόμη:

«… κατανοώντας το παιδί τη ζωή και το έργο του λαού του, αισθάνεται κατάβαθα τη θέληση να γίνει ενεργό μέλος της κοινωνίας του. Κι ακόμα βλέποντας τους αγώνες της ανθρωπότητας για την εξέλιξη της ατσαλώνεται, γίνεται έτοιμο για κάθε αγώνα. Μέσα στο μάθημα της Ιστορίας βρίσκει ανάμεσα σε όλα τα εξωτερικά λαμπιρίσματα το βάθος των πραγμάτων, βλέπει τη διαλεκτική πορεία, τη νομοτέλεια.».

Σκοποί του μαθήματος της Ιστορίας πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη του ΔΣ της ΕΛΜΕ-ΚΙ, το να διερευνήσουν οι μαθητές ποιες ήταν οι κινητήριες δυνάμεις στην Ιστορία της ανθρωπότητας, εκείνες που σε κάθε εποχή κυοφορούσαν το αίτημα της προόδου και της εξέλιξης. Να εξετάσουν οι μαθητές τα αίτια των πολέμων, των εξεγέρσεων και των επαναστάσεων Παράλληλα, να μάθουν πώς γεννιούνται η φτώχεια, οι κοινωνικές συγκρούσεις, η βία. Να γνωρίσουν τη γέννηση και την εξέλιξη του ανθρώπου μέσω της εργασίας και να κατανοήσουν τις συνθήκες που γέννησαν τις επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις. Να μπορούν μέσα από μια ενιαία αφήγηση να αποκτήσουν την ικανότητα να γενικεύουν και να εντάσσουν τα γεγονότα και τα κοινωνικά φαινόμενα στη «μεγάλη εικόνα» της Ιστορίας.

Το Σχέδιο Προγράμματος του ΙΕΠ, μέσα στο «νέο», δήθεν επιστημονικό – παιδαγωγικό, πλαίσιο της ΕΕ και του «νέου σχολείου», κινείται σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από το όραμα και την παιδαγωγική πράξη της Ιμβριώτη.

Συγκεκριμένα:

• Η διαδικασία της γνώσης της Ιστορίας απομονώνεται από κάθε έννοια υλιστικής διαλεκτικής προσέγγισης, γίνεται ατομική υπόθεση, ο μαθητής καλείται να συγκροτήσει τη δική του υποκειμενική αλήθεια, να κατασκευάσει τα δικά του νοητικά ιστορικά σχήματα. Με βάση τις θεωρίες που ενστερνίζονται οι συγγραφείς του Προγράμματος η ιστορία είναι υποκειμενική και υπάρχει πολλαπλότητα εκδοχών, μακριά από αντικειμενικές αιτίες και κοινωνικούς νόμους.
• Οι κατηγορίες της τοπικής, της προφορικής και της οικογενειακής Ιστορίας, που προστίθενται στο σχολικό πρόγραμμα, όταν «δένουν» με την απόρριψη της ιστορικής μεθοδολογίας για την κατανόηση του ευρύτερου πλαισίου μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται, μετατρέπονται σε εργαλεία για τον υποκειμενισμό, την πλήρη σχετικοποίηση και την καλλιέργεια της σύγχυσης στις νεανικές συνειδήσεις.
• Το νέο Πρόγραμμα θεωρητικοποιώντας εκφράσεις του συρμού, όπως «όλα σωστά είναι, εξαρτάται από πού το βλέπεις» ή «τα πάντα είναι σχετικά» ή «ο καθένας μπορεί να νομίζει ό,τι θέλει» και υλοποιώντας τες οδηγεί σε αδράνεια τόσο την κριτική σκέψη όσο και την ανάγκη δημιουργικής προσέγγισης της Ιστορίας. Ο μαθητής, εγκλωβισμένος στη δική του προκατασκευασμένη «αλήθεια», αδυνατεί να αποκτήσει ενιαίο κριτήριο ερμηνείας της Ιστορίας. Αδυνατεί, με άλλα λόγια, να αξιοποιήσει τα ίδια τα επιτεύγματα της ιστορικής επιστήμης, να μπορέσει δηλαδή να ερμηνεύσει την κίνηση και την εξέλιξη της κοινωνίας.
• Το Πρόγραμμα, παρότι αποθεώνει τον ατομικό δρόμο, βάζει συγκροτημένη γραμμή στην οποία θα κινηθούν εκπαιδευτικός και μαθητής. Σύμφωνα με αυτή, οι ιστορικές αλλαγές είναι υπαρκτές, όχι όμως σε μια προοδευτική πορεία προς έναν ανώτερο τύπο κοινωνίας (με όλες τις παλινδρομήσεις και οπισθοχωρήσεις που υπήρξαν ή είναι σε εξέλιξη). Έτσι, στην πράξη, κηρύσσουν το τέλος της ιστορίας, αφού πλέον υπάρχουν μόνο «δοκιμασίες, προσαρμογές, ανατροπές, παλινδρομήσεις», αλλά όχι και συνέχεια της πορείας της ανθρωπότητας προς μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Το τελευταίο αποδεικνύει και όλη την πρεμούρα της κυρίαρχης τάξης και του υποτακτικού επιστημονικού προσωπικού της. Αναγνωρίζουν μεν ότι υπήρξε ταξική πάλη στο παρελθόν, ότι έγιναν κοινωνικές ανατροπές πχ από την φεουδαρχία στην αστική κοινωνία, αλλά στρέφουν αλλού το μάτι των μαθητών (ατομικές ψυχολογικίστικες ερμηνείες, απομόνωση δευτερευουσών – επί μέρους πλευρών κλπ). Έτσι επιδιώκουν να χτυπήσουν τη δυνατότητα της νεολαίας, ως αυριανής βάρδιας της εργατικής τάξης, να κατανοήσει πώς η ίδια θα είναι πρωταγωνιστής στην πορεία της ανθρωπότητας για την ανατροπή του ιστορικά ξεπερασμένου καπιταλισμού.

Τίποτε από τα παραπάνω δε μπορεί να κρυφτεί πίσω από τις «γαρνιτούρες» με τις οποίες θέλουν να «σερβιρίσουν» το Πρόγραμμα, ούτε βέβαια πίσω από τις χρόνιες κακοδαιμονίες της σχολικής εκπαίδευσης, τις οποίες απλώς καταγράφουν, δηλαδή την «αποστήθιση», «τη μηχανιστική διεκπεραίωση της ύλης» και την «έλλειψη κριτικής σκέψης» (για να τις επαναλάβουν με «σύγχρονους» όρους).

Είναι προφανές πως ένα τέτοιο Πρόγραμμα για την Ιστορία θέλει ένα εκπαιδευτικό απλό «Διαμεσολαβητή». Επίσης, «κουμπώνει» απόλυτα η δυνατότητα μια τέτοια Ιστορία να διδάσκεται «ευέλικτα» από οποιονδήποτε κλάδο κι όχι αναγκαστικά από τους φιλολόγους.

Το ΔΣ της ΕΛΜΕ-ΚΙ καλεί τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους μαθητές, όλο το λαό, να αντιπαρατεθούν με το σχέδιο αποβλάκωσης που, μέσω της Ιστορίας, εκπόνησαν η κυρίαρχη τάξη, οι κυβερνήσεις, το πολιτικό και το επιστημονικό προσωπικό της. Να αρνηθούν τη στέρηση από τη νέα γενιά της επιστημονικής μεθοδολογίας για την ερμηνεία των ιστορικών φαινομένων και τη στέρηση του εξοπλισμού της με τα αντικειμενικά συμπεράσματα της πορείας της ανθρωπότητας. Να διεκδικήσουν να γίνουν πράξη στη διδασκαλία του μαθήματος οι απαιτήσεις των μεγάλων παιδαγωγών του λαού μας, όπως της Ρόζας Ιμβριώτη. Η ιστορία δεν είναι μόνο μοχλός για την αποκωδικοποίηση των «μυστικών» του παρελθόντος αλλά και κλειδί για την κατανόηση του μέλλοντος και του ρόλου των ανθρώπων σε αυτό. Η επιστήμη και η ιστορική αλήθεια, με το δικό μας συλλογικό και σωστά προσανατολισμένο αγώνα, μπορούν και πρέπει να στοιχειώσουν τα σχέδια των κρατούντων.

Αργοστόλι 14/06/2017

Για το ΔΣ της ΕΛΜΕ-ΚΙ